Giriş
Kredi, para ve borç ile ilgili merek ettikleriniz! Tek tek yanıtladı…
Ekonomik koşullarla ilgili sorular şu sıralar herkesin en önemli konusu haline geldi. Gizli borç, çocuk ve para, kredi kartları… Posta gazetesi yazarı Özlem Denizmen sizden gelen soruları cevapladı. Hiçbir para konusu çözümsüz değildir. İşte kredi, para ve borçla ilgili o soruların cevapları…
LİMİTİM YETMİYOR
SORU: Her yerde alışveriş siteleri reklamları görüyorum. İster istemez bakıyorum, dayanamayıp kredi kartıyla gereksiz şeyler alıyorum. Sanki her şey ihtiyaç gibi geliyor ama kartlarım doldu, limitim yetmiyor. Bütçemizi nasıl koruruz? Melike
CEVAP: Kendine harcama limiti belirle ve bu limitin üzerine çıkma.
Gereksiz stok yapıp bütçeni işgal etme.
Unutma. Kredi kartı borçlanma aracı değil, ÖDEME aracıdır. Gerçekten ihtiyaçsa indirim kuponlarını, puanlarını değerlendir.
Yerde para bırakma. 3 aylık alışveriş diyeti yap. Zaruri olmayan hiçbir şeyi alma.
EYVAH! EŞİM BİLMİYOR
SORU: Yeni evliyim ve çeyiz zamanından kalan borçlarım vardı, kapatmak için kredi çektim. Aylık 1.300 lira kredi ödüyorum. Ayrıca kredi kartı borcum var. Eşimin borçlarımdan haberi yok. Elimde biraz altın ve dolar var, bunları borçlarımı kapatmak için kullanmalı mıyım? Aylin
CEVAP: Hayat bir mücadele. Bu mücadeleye ‘ortak’ olarak gitmek üzere adım atmışken, finansal konuları da samimiyetle konuşup anlaşabilmelisiniz. Borcun var ama bir türlü dile getiremiyorsun. Bu sır omuzlarda yük oluyor, gerginlik yaratıyor. Bu durumun bir gün mutlaka ortaya çıkacağını unutma. Eşinle samimiyetle paylaş. Bu akşam güzel bir tatlı yap, çayı koy, konuyu anlat.
DÜZENLİ Her ay bir saatinizi bütçe yapmak için ayırın.
HAYAL-HEDEF: Ortak hedefleri olan evlilikler daha başarılı oluyor. Hedefiniz borç kapatmak olabilir, kiradan kurtulmak olabilir, senede bir tatil yapabilmek olabilir her neyse oturun konuşun.
KÖK SEBEP: Borçlarının ana nedeni sadece çeyiz alışverişi miydi? Yoksa ‘olmasa da olur’ istekler mi? İstekler için borçlandıysan önce bu harcamaları durdur ve borç kapatmaya odaklan. Kredi kartı borcunun tamamını ödeyebiliyor musun? Ne kadar? Aman kredi notuna gözün gibi bak. Eşinle konuş ve sizin için hangi yöntem uygun birlikte karar verin.
EVİM DEĞERLENDİ NE YAPAYIM?
SORU: 10 sene önce aldığım evin şu anki değeri 600 bin lira. 100 bin liralık kredi borcunun bitmesine 5 yıl var. Evi satıp parayı faize yatırsam mı? Erdal
CEVAP: Ev mi faiz mi diyorsun? Ben al-sat kararlarınıza karışmam. Bu evi yatırım amaçlı aldıysan kira getirisi nasıl? Değeri artmış, daha artar mı? Aldığın bölge gelişime açık mı? Paranın bankada durması mı yoksa evinin olması mı sana huzur verecek? Bu soruları cevapla, son karar senin. Eğer evi satarsan, paranı kendi risk algına uygun farklı yatırım araçlarında (uzmana danışıp, sepet yapıp) değerlendir.
DİKKAT!
Paranın tamamını aynı yatırım aracında değerlendirirsen bağımlı kalırsın. Ama örneğin biraz döviz, biraz altın, biraz hisse, biraz fon alırsan, az bir de kripto... Biri düşerken diğeri çıkabilir böylece senin de tansiyonun düşmez. Uzmana danış. 600 bin lira büyük para.
3 KUMBARA
SORU: 5 yaşında çocuğumuz var. Birikim yapmak çok zor olsa da bir yerden başlamak istiyorum. Öneriniz nedir? Bilgen
CEVAP: Ona bir portföy yapın. Uzun dönemde unutacağımız para. Hisse fonu, altın, kripto. Her ay elinize para geçtikçe 300-500 liralık alın. İsteklerden biraz kısın, yatırıma ayırın.
ÇOCUKLARIN FİNANSAL BAĞIMSIZLIĞI
1- Birikimi, paylaşmayı ve harcamayı konuşun, çocuğun 3 kumbarası olsun.
2- ‘Paramız yok’ demeyin, ‘planımızda yok’ deyin.
3- Çocuğunuz bir şey satın almak istediğinde, para vermek yerine ona kaç paraya ihtiyacı olduğunu yazmasını söyleyin ve bunun için harçlığından biriktirmesi gerektiğini belirtin. Onu birikime sizden başka hiç kimse teşvik edemez.
4- Borç hakkında da samimiyetle konuşun ama endişelendirmeden.
5- İsteklerini elde etmesi için çalışmasını sağlayın.
6- Düzenli harçlık verin.
BİR KREDİ DAHA
SORU: İpotekli, borcu devam eden ev üzerine bir kredi daha kullanabilir miyim? Ümit
CEVAP: Neden bir kredi daha kullanmak istiyorsun? Bu uygulama bankadan bankaya değişir. Bankan yeni kredi talebin için gelir durumunun yeterli olup olmadığına, kredi ödeme geçmişini gösteren kredi notuna, raporuna ve kredi talebinin amacına bakarak değerlendirir. Çok zaruri ihtiyacın yoksa yapma.