İran-İsrail savaşında en korkulan senaryo gerçek oldu! İran’dan ‘Hürmüz’ü kapatma kararı

ABD Başkanı Donald Trump, İran’da Fordo, Natanz ve İsfahan olmak üzere üç nükleer tesise hava saldırısı düzenlediklerini belirtti. İran da nükleer tesislerinin hava saldırısına uğradığını teyit etti. Son dönemde piyasalar savaşın İran-İsrail arasında kalacağını, çatışmaların bölgeye yayılmayacağını fiyatlıyordu. Bu nedenle global piyasaların tepkisi sınırlı kalmıştı. Hatta altın 3 bin 400 doların üzerinde tutunamayarak 3 bin 350 dolara kadar geri çekilmişti. Ancak Trump’ın hamlesiyle piyasaların en çok korktuğu senaryo işlemeye başladı.

ARZIN YÜZDE 20’Sİ GEÇİYOR

ABD’nin 3 nükleer tesisi vurması sonrasında İran’ın buna nasıl tepki vereceği hem bölgenin hem de dünya ekonomilerinin kaderini belirleyecek. Çünkü küresel petrol arzının yüzde 20’sinin geçtiği Hürmüz Boğazı’nı İran kontrol ediyor. İran Meclisi dün Hürmüz Boğazı’nın kapatılmasını onayladı. Son kararı İran Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi verecek. Eğer karar uygulanır ve ABD üslerine misilleme saldırıları başlarsa piyasaların en çok korktuğu senaryo da gerçekleşmiş olacak. Böyle bir durumda petrol fiyatlarının hızla yükselmesi bekleniyor.

PETROL YÜZDE 18 YÜKSELMİŞTİ

Petrol fiyatları, İsrail’in 13 Haziran’da İran’a hava saldırısı başlatmasından sonra hızla yükselişe geçmişti. Saldırı öncesi 65 dolar seviyesinde olan brent petrolün varil fiyatı geçen hafta 77 doları aşmıştı. Petrol fiyatları çatışmaların başladığı günden bu yana yüzde 18.4 yükseldi. Petrolde haftanın ilk işlem gününde yukarı yönlü seyir bekleniyor. Bu noktada İran’ın kapatma kararını uygulayıp uygulamayacağı yakından izlenecek. Eğer İran, daha önce tehdit ettiği gibi Hürmüz’ü kapatırsa, brent petrolün varili ilk etapta 100-120 dolar seviyelerini test edebilir.

İKİ ÜLKENİN DE ÇIKARINA OLMAZ

“Piyasa artık netlik arıyor. ABD’nin bu saldırıyla Orta Doğu’ya daha fazla dahil olduğu kesinleşti” diyen uzmanlar, ABD donanmasının Hürmüz Boğazı’nı açık tutmakla görevlendirileceğini, bu nedenle petrol fiyatlarının kısa sürede 80- 90 dolarlara çıkabileceğini söylüyor. Petrolün çatışmanın bir parçası olması hem İran hem de ABD çıkarlarına değil. Çünkü İran’ın en büyük gelir kaynağı petrol ve doğalgaz ihracatı. Ülkenin neredeyse tüm petrol ihracatı bu boğazdan geçmek zorunda. ABD’de ise Başkan Trump, enflasyonla birlikte faizleri düşürmek istiyor. Ayrıca akaryakıt fiyatlarını düşürmeyi vaat ediyor.

TEDARİK ZİNCİRİNDE KIRILMA OLUR

İran tarafından Hürmüz Boğazı’nın ve Yemen tarafından da Kızıl Deniz’nin gemi geçişlerine kapatılması halinde dünya ticareti derin bir yara alacak. Öncelikle artan petrol fiyatları nedeniyle dünya ekonomilerinde yeniden bir enflasyonist ortam oluşacak. Bu da hayat pahalılığı ve artan maliyetler demek. Dolayısıyla 8 milyarlık dünya nüfusu bundan etkilenecek. Diğer yandan Kızıl Deniz’den her gün yüzlerce gemi Süveyş Kanalı’nı aşarak Doğu-Batı arasındaki ticaretin akışını sağlıyor. Yemen’de Husiler bu bölgede engellemelerde bulunursa gemiler rotayı Ümit Burnu’na çevirmek zorunda kalacak. Bu nedenle konteynerler 12-13 gün gecikmeli olarak Avrupa’ya ulaşacak. Hem sürenin hem yolun uzaması ekstra maliyet ve tedarik zincirinde aksama anlamına geliyor.

ÇİN VE ASYA’NIN CAN DAMARI

Basra Körfezi’nin ağzındaki dar bir su yolu olan Hürmüz Boğazı, Orta Doğu’daki petrol ve LNG üretimini Umman Denizi ve Hint Okyanusu üzerinden dünya pazarlarına bağlıyor. Hürmüz Boğazı, küresel petrol ticaretinin yaklaşık üçte birinin sağlandığı kritik bir deniz yolu olarak öne çıkıyor. Orta Doğu’daki petrol üreticilerinin sağladığı günlük 17-20 milyon varil ham petrol ve kondensat, Hürmüz Boğazı üzerinden küresel piyasalara sevk ediliyor. Uluslararası Enerji Ajansı verilerine göre, petrol hacminin yaklaşık yüzde 70’i bu yolla Asya’ya ulaşıyor. Özellikle Çin, Japonya, Hindistan, Güney Kore, Singapur, Tayland, Pakistan ve Filipinler, Hürmüz Boğazı’ndaki petrol tedarikinin ana alıcıları arasında yer alıyor. İran’ın önemli ticaret ortağı Çin’in petrol ithalatının da büyük kısmı da Hürmüz Boğazı’ndan sağlanıyor.

EN SON 1980’LERDE YAŞANDI

1980-1988 İran-Irak savaşı sırasında, iki taraf da birbirinin petrol ihracatını aksatacak adımlar atmış, bu gerginlik ‘Tanker Savaşı’ olarak tarihe geçmişti. ABD’nin Bahreyn’de konuşlu 5. Filo’su bölgedeki ticari gemileri korumak için görevlendirilmişti. Şu ana kadar karşılıklı birçok tehditlere rağmen Hürmüz Boğazı tam anlamıyla kapatılmadı.

ALTIN FİYATLARINI DESTEKLEYEBİLİR

Uzmanlar, ABD’nin de bu savaşa müdahil olmasıyla birlikte haftanın ilk gününde tedirgin olacağını söylüyor. Bir başka ifadeyle borsa gibi riskli varlıklardan çıkış hızlanabilir. Uzmanlara göre Trump her ne kadar ‘Bu iş bitti’ dese de sürecin yeni bir aşamaya girdiğine dikkat çekiyor. Dolayısıyla ticaret savaşlarıyla dünya zaten devam eden belirsizliğin savaşın yayılma ve uzun süre devam etme olasılığı güvenli liman altına yarayabilir. Altının ons fiyatı geçen hafta 3 bin 368 puandan kapanış yapmıştı. Gram altın 4 bin 295 liraydı. Taraflardan gerilimi artıran mesajların gelmesi halinde altının ons fiyatının tekrar 3 bin 400 puanın üzerine çıkabileceği gram altının da 4 bin 400 lirayı test edebileceği öngörülüyor.