Giriş
Bu haklar pek bilinmiyor! 6 ayda bir ödeme ile emeklilik
Her yıl milyonlarca tarım işçisi hasat zamanında çalışmaya başlıyor. Belli bir süre sonra da iş olmadığından boşta kalıyor. Peki bu işçiler nasıl sigortalı olur? Bugün sigortası başlayanlar kaç yaşında, kaç gün primle emekli olabilir?
İş bulduğu zaman çalışan iş bulamadığı zaman boşta kalan tarım işçileri ‘süreksiz’ olarak gündelikçi şekilde çeşitli kişilere ait tarlalarda, arazi ve bahçelerde çalışıyor. Bu kapsamda çok fazla kişi bulunuyor. Tarım ve orman işçilerinin pek çok sıkıntısı var ama sosyal güvenlik sorunu bunların başında geliyor. 1 Mayıs 2008’e kadar; 2925 sayılı Tarım İşçileri Sigortası Kanunu’na göre ayda 15 gün, yılda 180 gün prim ödeyerek sosyal güvenlikleri sağlanıyordu.
EK MADDE 5 FORMÜLÜ
Bu tarihten itibaren bu sigorta kolunun yeni sigortalılara kapatılması üzerine (eskiden girenlerin sigortası devam ediyor), süreksiz tarım ve orman işçileri düşük emekli aylığı ile de olsa sosyal güvence sağlayan 2925 sayılı Kanun’dan da mahrum kaldılar. Ancak süreksiz tarım işçilerinin sosyal güvenlik problemleri, 1 Mart 2011’den itibaren 6111 sayılı yasa ile yapılan düzenlemeyle giderildi. Buna da kısaca ‘ek madde 5 formülü’ deniyor.
SAĞLADIĞI AVANTAJLAR
Süreksiz tarım ve orman işlerinde çalışanlar ‘ek madde 5’ kapsamında sigortalı olmaları halinde şu avantajlara sahip oluyor:
- Primlerini isteğe bağlı sigortalılar gibi kendileri ödüyor.
- 2011 yılında 18 gün, takip eden yıllarda her yıl birer gün artırılan günler üzerinden prim ödediler ve 30 gün kazandılar. Örneğin; 2021 yılı için 29 gün üzerinden prim ödeniyor ama 30 gün kazanılıyor.
- İsteğe bağlı prim ödemeleri Bağkur’a sayılırken, ek madde 5 kapsamında ödenen primler SSK’ya (4A) sayılıyor.
- Diğer sigortalılar gibi sigortalı, eş ve hak sahibi çocukları sağlık yardımı alabiliyor.
- Ancak sağlık yardımı alabilmek için 60 günden fazla prim borcunun bulunmaması gerekiyor.
NASIL YAPILIR?
‘Ek madde 5’ kapsamında sigortalı olma şartlarını taşıyan tarım işçileri, sigorta için şunları yapmalı:
- Öncelikle ‘Tarım İşlerinde Hizmet Akdiyle Süreksiz Çalışanlara Ait Giriş Bildirgesi’ni dolduracaklar.
- Doldurdukları bildirgeyi sürekli ikametlerinin bağlı bulunduğu muhtarlık ile ikamet ettikleri (veya çalıştıkları) il ya da ilçedeki tarım müdürlüklerine onaylatacaklar.
- Muhtar ve Tarım Müdürlüğü’ne onaylattıkları ‘Tarım İşlerinde Hizmet Akdiyle Süreksiz Çalışanlara Ait Giriş Bildirgesi’ ile sürekli ikametlerinin bağlı olduğu (veya çalıştıkları) Sosyal Güvenlik il veya merkez müdürlüğüne müracaat edecekler.
- Belirtilen şekilde müracaatını yapan tarım işçisinin ‘ek madde 5’ kapsamındaki tarım sigortalılığı müracaat tarihi itibarıyla başlatılacak.
ASKERLİKTE ASKIYA ALINIYOR
Ek madde 5 kapsamında sigortalılardan askere gidenlerin sigortalılığı askere alındıkları tarihten itibaren sona erdiriliyor. Askerlik görevi sona erenlerin sigortalılıkları giriş bildirgesi istenmeden askerlik bitiş tarihinden itibaren yeniden başlatılıyor.
ÇOBANLIK YAPANA DA FIRSAT
Daha önce kapsam dışında kalan köy ve mahallelerde sürü yöneticiliği (çobanlık) yapanlar da ek madde 5 kapsamına alındı. Çobanların ek madde 5 kapsamında sigortalı olabilmeleri için hizmet akdiyle süreksiz çalışmaları ve talepte bulunmaları gerekiyor.
NE KADAR PRIM ÖDENİR VE NE ZAMAN EMEKLİ OLUNUR?
Bu yıl için ödenecek tutar 1.668 lira. Ödemeler 6 ayda bir ele para geçince yapılabiliyor. Ocak-haziran dönemi temmuz sonuna kadar, temmuz-aralık dönemi sigorta borcu da ocak ayı sonuna kadar kapatılabiliyor. Bugün ek madde 5 kapsamında prim ödemeye başlayıp aralıksız 18 Mart 2042’ye kadar prim ödenmesi halinde erkekse 64, kadınsa 62 yaşında emekli olabilir. Ayrıca bugün sigortalı olup aralıksız 18 Mart 2037’ye kadar 5400 gün prim ödenirse; erkekse 64, kadınsa 62 yaşında, yaş haddinden emeklilik hakkı elde edilebiliyor.