Trump vergi adımıyla kimseye yaranamadı

ABD’nin 47’nci Başkanı Donald Trump, ABD’nin ‘kurtuluş günü’ olarak nitelendirdiği 2 Nisan’da dev ekonomilere yönelik ek tarifeler açıklamıştı. Böylece örneğin Vietnam’a yüzde 46, Sri Lanka’ya yüzde 44, Bangladeş’e yüzde 37, Çin’e yüzde 34, Tayvan’a yüzde 32, Güney Afrika’ya yüzde 30 ek vergi gelirken, Hindistan’a yüzde 26, Japonya’ya yüzde 24, Avrupa Birliği’ne yüzde 20 vergi eklenmişti. Öte yandan Türkiye’nin de aralarında bulunduğu birçok ülkeye yüzde 10 vergi uygulanmasına karar verilmişti. Çin ise hiç vakit kaybetmeden karşı atağa geçmiş ve 10 Nisan’dan itibaren ABD mallarına yüzde 34 ek vergi uygulanacağını açıklanmıştı.

YÜZDE 3.91’İ TEST ETMİŞTİ

Ticaret savaşının başlaması ve karşılıklı restleşme riskli varlıklardan kaçışı hızlandırdı. Trump yönetiminin ABD’nin başlıca ticaret ortaklarıyla yaşadığı tarifeye dayalı anlaşmazlıkların ülkede enflasyonu tetikleyebileceğine dair soru işaretleri devam ediyor. Trump, üretimi ABD’ye çekmek ve ABD’yi tüketim toplumundan üretim toplumuna dönüştürmek için tarihi bir karar alsa da bu durum tüm dünya piyasalarını altı üst etti. Borsalar pandemiden sonraki en sert satışlara sahne oldu. Bir başka deyişle tüm dünya ile birlikte ABD halkının gelirlerinde de önemli kayıplar oldu. Ek vergilerin hane halkına maliyetinin 3 bin 500 dolar olacağı hesaplanıyor.

KAMU BORCU 37 TRİLYON DOLAR

Diğer yandan Trump’ın attığı adımların ABD için kısa vadeli olumlu sonuçları da oldu. Bunun da barometresi faizler. Borsalardaki sert kayıpların ardından riskten kaçan paranın adresi ABD 10 yıllık tahvilleri oldu. Artan taleple birlikte geçen hafta 40 baz puan düşen 10 yıllık tahvil faizleri yüzde 3.91 ile Ekim 2024’ten sonraki en düşük seviyeyi test etti. özellikle ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi dünyada referans alınıyor. Faizlerdeki düşüş Trump’ın hedeflediği bir şeydi. Çünkü 37 trilyon dolara çıkan kamu borcunun maliyetini bu şekilde düşürebileceğini planlıyor. Yani ABD daha düşük faizle borç çevirebilecek.

GÜVENLİ LİMAN EFEKTİ YARATTI

Peki bu durum sürdürülebilir mi? Bu konuda açıklamalarda bulunan Stratejist Cüneyt Paksoy, hem borçlanma maliyeti hem de ABD’deki birçok finansal denklem açısından, ülkenin 10 yıllık tahvil getirisinin seyrinin yakından takip edildiğine dikkati çekerek, sözlerini şöyle sürdürdü: “Piyasalar buna güvenli liman olarak baksa da söz konusu düşüş aslında istenen bir durum. Güvenli liman efekti ile tahvil faizindeki gerileme, Trump’ın arzu ettiği bir durumdu. ABD’nin ciddi bir borç çevrimi var. Sahip olduğu borç miktarının dünyanın toplam oranına baktığımızda ABD’nin bir anlamda gelir üretmesi gerekiyor. Sadece tahvil faizi üzerinden denklemi okumamak gerekiyor.”

RESESYON KORKUSU ARTTI

Bahçeşehir Üniversitesi Dr. Öğretim Üyesi Rahmi İncekara da ticaret savaşının yaratacağı küresel belirsizlik ve durgunluğun çok ciddi bir risk olarak fiyatlandığını ifade ederek, şunları kaydetti: “Nitekim para, emtia ve tahvil piyasaları bunu fiyatlamaya başladı. ABD 10 yıllık tahvil getirileri yüzde 4’ün altına düştü. Bu, ABD’de başkanlık seçim gününden bu yana en düşük seviye. ABD 10 yıllık tahvil getirilerindeki sert düşüş, artan resesyon (ekonomik durgunluk) korkuları ve güvenli liman varlıklara olan talebin artmasıyla birlikte geldi. Bu durum genellikle ekonomik büyüme endişelerinin arttığı veya resesyon riskinin yükseldiği dönemlerde görülür, tahvil fiyatları yükselirken getiriler düşer. Ayrıca tahvil faizlerinin düşmesi kamu borç maliyetini de aşağı çeker.”

HALK AYNI FİKİRDE DEĞİL

Trump, ülkesinin yararına bir hamle yaptığını düşünse de halk aynı fikirde değil. Trump’ın politikalarını protesto etmek isteyen ABD vatandaşları, başkent Vaşington’da bir araya gelirken; Avrupa’da da gösteriler düzenlendi. Milyarder iş insanı Elon Musk’ın Avrupa siyasetine müdâhil olduğunu düşünenler, Berlin ve Londra’da sokaklara çıkarak gösteri yaptı. Elon Musk’ın Hükümet Verimliliği Departmanı (DOGE) vasıtasıyla binlerce kişiyi işten çıkartması da protestocuların gündemini oluşturuyor. Göstericiler, “Demokrasiden elinizi çekin”, “Trump’ı azledin”, “Elon Musk sen hainsin”, “Nefreti sınır dışı edin” şeklinde Trump yönetimine ve Elon Musk’ın başında olduğu DOGE uygulamalarına tepkilerini dile getirdi.

TARİFELER ÜRETİMİ VURDU YENİ ZAMLAR KAPIDA

ABD Başkanı Donald Trump’ın ithalata yönelik yeni gümrük vergileri, Çin başta olmak üzere birçok ülkenin misilleme kararlarını tetikledi. Küresel çapta ticaret akışları sekteye uğrarken, kakao, kahve ve şeker fiyatları ciddi oranda geriledi. Uzmanlar, ABD’de çikolata ve kahve ürünlerinde zamların kapıda olduğu uyarısında bulundu. ABD, dünyada en fazla çikolata tüketen ülke olmasının yanı sıra, işlenmiş kakao ürünlerinin de en büyük ithalatçısı konumunda. Ancak bu ürünler, Avrupa Birliği, Malezya ve Endonezya gibi ülkelerden yüzde 20, yüzde 24 ve yüzde 32 oranlarında gümrük vergilerine tabi tutulmaya başlandı. Kahve ithalatçıları, Vietnam kahvesine getirilecek yüzde 46’lık verginin pazardan çekilmeye yol açabileceğini vurguladı.