Giriş
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan yeni emeklilik sistemi, milyonlarca çalışanı heyecanlandırdı. Peki yeni sistem nasıl işleyecek? Bu konunun detayları henüz net değil ancak bir iki formül üzerinde duruluyor.
Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES), Bireysel Emeklilik Sistemi’nin (BES) yeniden yapılandırılmış hali olarak uygulanacak. Önceden Otomatik BES adı altında çalışanların BES’e girmesi devlet tarafından destekleniyordu. Bu sistemde, çalışanın maaşından yüzde 3 kesinti yapılıyordu ve yatırılan tutarın yüzde 25’i kadar da devlet katkısı sunuluyordu. Ancak bunun dışında işveren katkısı yoktu.
Çalışan adına hesap
Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi’nde ise devlet katkısı devam ederken, çalışandan olduğu gibi işverenden de kesinti yapılması bekleniyor. Bu kesintilerin hepsi, çalışan adına açılan hesapta aydan aya birikecek ve çalışan nemalanacak. Özetle, 2017’de başlayan Otomatik Bireysel Emeklilik Sistemi, TES haline gelecek. Hem çalışanın maaşından kesinti olacak hem de işveren ve devlet katkı sağlayacak.
Ara çekim hakkı
Yeni sistemde işverenin mevcut yükünü artırmayacak bir katkı formülü kurgulanacak. İşsizlik Fonu’ndan katkı yapılması da masadaki seçeneklerden biri. TES için az maaş alandan az, maaşı yüksek olandan daha yüksek kesinti yapılacak. Çalışan istediği zaman TES’ten çıkamayacak. Kademeli çıkış veya konut, evlenme ve sağlık gibi ihtiyaçlarda belli bir çekim hakkı (yüzde 10-15’i gibi) tanınacak. Çalışan, emekliliği geldiğinde sistemden çıkabilecek.
Kimler kapsamda olacak?
Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi, sosyal tarafların mutabakatı ile kurulacak bir sistem olacak. Yeni işe girip, emekliliği uzun olanlar, TES’e ve fonlu sisteme dahil edilecek. Belli bir yaş sınırının üstünde olanlar ile emekliliğine az kalan çalışanlar ise TES’e dahil edilmeyecek.
İki formül masada
1-Zorunlu olacak birinci modelde, işveren her ay çalışanın brüt ücretinin yüzde 3’ünü TES hesabına aktaracak. Bu da yıllık bazda 11 günlük bir kıdem tazminatı hakkına denk geliyor. Kalan 19 günlük tutara denk gelen brüt maaşın yüzde 5.33’ü kadar tutar ise şimdi olduğu gibi aynı sistemle devam edecek ve ayrılık durumunda ödeme yükümlülüğü işverende olacak.
2-İkinci modelde, taraflara seçme şansı sunulacak. Ya şu andaki mevcut sistemin devamı tercih edilecek ya da yeni modele geçilecek. Bu yeni modelde işveren payının yanı sıra devlet payı da söz konusu olacak. İşçiler de prim ödeyecek.
