Giriş
Epidural anestezi nedir?
Son zamanlarda normal veya sezaryen doğumda kullanılan anestezi türlerinden biri olan epidural anestezi, oldukça sık kullanılan bir yöntemdir. Peki, edipural anestezi nedir? Kadın hastalıkları doğum ve tüp bebek uzmanı Profesör doktor Bülent Berker, epidural anestezi hakkında bilgiler verdi.
Doğum yapmaya hazırlan annelerin oldukça merak ettiği epidural anestezi hakkında bilinmesi gerekenler haberimizde.
Epidural anestezi nedir?
Epidural anestezi vücudun belden aşağısında belirli bir bölgede ağrı iletimini engelleyen bölgesel Anestezi türlerinden birisidir. Anestezi uzmanı, deneyimli bir doktor tarafından uygulanır. Doğum ağrısını kontrol altına almanın en etkili yöntemi olmakla birlikte sezaryen başta olmak üzere bel seviyesi altında yapılan pek çok operasyonda Epidural Anestezi uygulanabilir.
Uygulamada dura adı verilen zarın önüne ulaşılır ve buraya lokal Anestezik madde verilerek ağrı uyarılarının beyine ulaşması engellenir. Epidural adı da buradan gelir. Bu bölgedeki motor fonksiyonları sağlayan sinirler de etkilenirse tam bir Anestezi meydana gelir ve uygulama yapılan bölgenin altında kalan kısımda duyu ile birlikte hareket kabiliyeti de ortadan kalkar. Hasta bu durumda bacaklarını ne hissedebilir ne de oynatabilir. Bu sezaryen ameliyatlarında uygulanan Epidural Anestezidir. Doğumda ise amaç sadece ağrıyı gidermek olduğundan Epidural aralığa daha az dozlarda Lokal Anestezik ile birlikte güçlü ağrı kesiciler de verilir. Bu sayede motor kayıp olmayacağından anne adayı ağrı duymadığı halde dokunmaları hissedebilir ve bacaklarını oynatabilir. Bu nedenle bu uygulamaya ise Epidural Aneljezi denir. Lokal Anestezik ilaç miktarı çok düşük dozlarda verilirse anne adayının doğum eylemi sırasında yürüyebilmesi dahi sağlanabilir.
Vajinal doğumda rahim kasılmaları düzenli hale geldikten sonra ya da rahim açıklığı 4 santimetreye ulaştığında Epidural Anestezi yapılabilir. Kasılmalar düzensiz ise ya da erken dönemde takıldığında kasılmaların durmasına neden olabileceğinden bu konuya dikkat edilmelidir. En iyi uygulama anne adayı rahat iken kateter yerleştirip, ilaç uygulaması için doğru zamanı beklemektir.
Doğum uzadığında ve ilacın etkisi azalıp hasta ağrı duymaya başladığında ek dozlar verilir. Bu şekilde doğum gerçekleştirildikten sonra eğer kesi ve dikiş gerekmişse ek bir anesteziye gerek kalmadan kolaylıkla dikilebilir.
Vajinal doğumu takiben, hemen; sezaryeni takiben ise 24 saat sonra kateter çıkartılarak uygulamaya son verilir. Kateterin çıkartılması sırasında hasta hiçbir rahatsızlık duymaz.
Doğum ağrılarının giderilmesinde en etkili yoldur. Genel Anesteziye göre çok daha az riskli ve çok daha konforlu olduğundan tercih edilmelidir. Annenin bilinci açık olduğu için sezaryen sırasında doğuma katılabilir, ameliyat devam ederken bebeğini kucağına alabilir. Verilen ilaçlar kana ve süte geçmeyeceğinden bebeğe ilaç geçişi olmaz. Böylelikle genel anestezide olduğu gibi çocuk çıkarılana kadar geçen sürede anesteziden etkilenme olmaz.
Epidural anestezinin komplikasyonları ve yan etkileri nelerdir?
Epidural anestezide risk zannedilenin aksine deneyimli uzmanlar tarafından yapıldığında son derece azdır. En sık görülen yan etki tansiyon düşmesidir. Bu ani tansiyon düşmesinin önüne geçmek için işlemden hemen önce damar yolundan yaklaşık 1 litre sıvı hızlı bir şekilde verilerek damar yolunun dolması sağlanırsa sorun yaşanmaz. Anestezinin yetersiz olması ya da tek taraflı olması. Bu gibi durumlarda kateterin çıkartılarak yeniden takılması gerekebilir. Dura zarının yırtılıp sıvının dışarı kaçmasına bağlı olarak % 2-4 sıklıkla görülebilen baş ağrısı. Nadir olarak görülen bu durumda işlemden sonra 1-3 gün içinde şiddetli baş ağrıları yaşanabilir. Avantajı, hasta sırt üstü istirahat ederken ağrı hissetmez ayağa kalkınca şiddetlenir. Ağrılar dayanılmaz olur ise Epidural kateterin yerleştirildiği alana pıhtı yaması yapılabilir. Kullanılan ilaçlara bağlı olarak hastada yaygın kaşıntı ortaya çıkabilir. Anne adayı etkili bir şekilde ıkınamaz ise doğumun ikinci evresi uzayabilir ve vakum ya da forseps uygulanması gerekebilir. Nadiren işlem sonrası idrar yapmada geçici zorluk görülebilir.
Kanama bozukluğu olan, antikoagülan tedavi alan, uygulama bölgesinde enfeksiyonu olan veya trombosit düşüklüğü saptanan kişilerde epidural anestezi uygulanmaz.
Epidural anestezi hem vajinal hem de sezaryen ile doğumların son derece konforlu ve keyifli geçmesini sağlayan, uzun yıllardır yaygın bir şekilde güvenle uygulanan modern bir tıbbi yaklaşımdır. Her anne adayı bu uygulamadan yararlanması için teşvik edilmelidir.
Spinal sezaryen nedir?
Anestezik ve ağrı kesici maddelerin dura zarının çevresine değil de zarı deldikten sonra spinal sıvının içine verilmesidir. Epidural Anestezinin etkisi yaklaşık 15-20 dakika içinde başlar ve uzun süre devam edebilir. Oysa Spinal Anestezi hemen etki eder ancak etkisi daha kısa sürelidir. Spinal anestezide hastanın bel omurları arasından çok ince bir iğne ile girilir. Bu sırada hastanın pozisyonunu ayarlamak çok önemlidir. Yan yatar pozisyonda veya oturur pozisyonda uygulanabilir. Ancak, baş mutlaka göğüs kafesine doğru eğilmeli ve her iki diz karına doğru çekilmelidir.
Spinal iğne zarları geçerek BOS sıvısının içine girince ilaç verilir ve hasta sırt üstü yatırılır. Bu nedenle çok kısa sürede etkisi başlar Anestezi, iğne yapılan seviyenin iki üç omur üzerinden başlayarak ayak parmaklarına kadar yayılır. Bu tür anestezi ağrısız doğum, sezaryen gibi kadın-doğum ameliyatlarında, fıtık, apandisit gibi genel cerrahi ameliyatlarında ve bacaklardaki ortopedi ameliyatlarında tercih edilir. Bu tür anestezi yönteminde de epidural anestezide olduğu gibi bilinç kaybı olmaz. Hastanın şuuru açıktır, ancak anestezi yapılan bölgede ağrı olmaz. Epidural anesteziye göre dezavantajı, kateter yerleştirilmediğinden ilaç etkisi geçtikten sonra ek dozlar imkanı yoktur. Bu yöntemde baş ağrısı görülme ihtimali epidural anesteziye kıyasla daha fazladır.