Giriş
Ergenliğin bitme belirtileri
Ergenlik döneminde çocuğu olan ebeveynlerin en çok merak ettiği sorulardan birisi de ergenlik dönemi ne zaman biter? Bu sorunun cevabı için haberimize bir göz atın.
Bu sorunun yanıtı ‘frontal korteks olgunluğa ulaştığında’ olacaktır. Ancak ergenler, sadece yetişkinlerinki düzeyinde bir frontal kortekse sahip olduklarında olgunluğa erişebileceklerdir. Peki, beyindeki bu bölgenin olgunluk yaşı nedir?
Bazı beyin araştırmacılarına göre, bu yaş 35, bazılarına göre ise 55! Ergenler cinsel açıdan buluğ çağından itibaren olgunluğa ulaşsalar da, mantık düzeyinde de bu olgunluğa sahip olmaları için birkaç yıla daha gereksinimleri vardır. Ergenlerde cinsel hormonlar, beyinlerinde duygular üzerinde baskı oluşturur ve bu da aşırı uyarılmış bir ruh haline neden olan sinirsel ileticilerin çok fazla üretimine neden olur. Böylece aynı durumdaki yetişkinlerden farklı olarak, genç depresiflerin beyinlerinde aşırı serotonin vardır; bu da bazı antidepresan ilaçların onların sıkıntılarını daha da artırıp neden intiharın eşiğine getirdiklerinin nedenini açıklar. Ergenlerin tehlikeli sporlara, alkole, uyuşturucuya vs. yönelmelerinin nedeni içlerindeki bu hormonal ateştir. Ne yazık ki harekete geçmeden ve davranışlarının sonuçlarını hesaplamadan önce düşünmelerini sağlayacak olan frontal korteks henüz yeterince olgunlaşmamıştır.
Üreme çağına geldiğimizde, türümüz yeni dünyalar keşfetmeye ve cinsel bir eş bulmaya yöneldiğine göre, risk ve yenilik peşinde koşma dürtüsü herhalde genlerimizde kayıtlı olsa gerek. Ancak bu yeni dünyalarda çok da tehlike var; özellikle de uyuşturucular beynin gelişiminin olumsuz etkiler.Dikkat! Büyük bir kriz!Nitekim bir partide esrarlı bir sigara içmek belki ergenin o gününü etkilemez, ama gelecek 80 yılını tehlikeye atabilir. Ergenler 20 yaşından önce bu tehlikeyi kavrayabilecek durumda olmadıklarından, yetişkinlerin bu konuda çocuklarını yönlendirmeleri önemlidir. Tabii ki ergenlik bunalımı ve bunun beraberinde getirdiği birtakım sorunlar uyku bozuklukları, kaygı, ilgi alanlarının değişmesi, okuldaki başarının gerilemesi vs. normaldir. Ancak büyük bir kriz, derinlerde yatan daha ciddi psikolojik sorunların işareti olabilir. Bu nedenle anne babalar çocukları birer yetişkin oluncaya kadar çok dikkatli olmalılar.
Peki, yetişkinlik yaşı nedir? ‘Ça m’interesse’ dergisinde yer alan yazıya göre, Paris’teki Sainte-Anne Hastanesi’nde psikiyatrik hastalıklar fizyopatoloji laboratuvarı yöneticisi Marie-Odile Krebs ‘35 yaşından önce bir insana yetişkin denilemez, çünkü miyelin artışı o yaşta sona erer’ diyor. Psikiyatr Boris Cyrulnik ise ‘erkeklerde ergenlik çağı 55 yaşında sona erer’ diyor ve sonra gülerek ekliyor, ‘Ben ne dediğimi biliyorum!’Ergen insanın sorunu nedir? Ona ergen denir; ancak o bu addan hoşlanmaz çünkü gençtir ve özellikle de artık büyük bir insandır. Daha doğrusu kendisini öyle sanır, çünkü frontal korteksi henüz doğru yargılayacak kapasitede değildir.
Herkes ondan nefret eder: Nöropsikolog Deborah Yurgelun-Todd gençlerin çoğu zaman öfkeli ya da üzgün bir yüz ifadesini korku olarak algıladıklarını saptadı. Duyguları algılayan frontal korteks olduğuna göre ergenlerin düşmanlık olmayan bir yerde kendilerine karşı bir nefret varmış gibi algılamalarını normal karşılamalı.Risk almayı sever: Bunun nedeni, ateşli cinsel hormonlarının beynini, sonuçlarını düşünmeden davranmaya yönlendirmesidir; aynı zamanda dopamin bakımından zengin beyin bölgeleri de bu motivasyonda rol oynar. Bu dopamin bolluğu alkol, sigara, uyuşturucu gibi tehlikeli bağımlılıklara da yol açabilir.Gelecek umurunda değildir: Korteksin altındaki ventral striatum faal değildir. Bu bölge risk, çaba ve motivasyon arasındaki bağıntıyı sağlar. Bunu harekete geçirmek için ergene yirmi yıl sonrası için değil de o an için ödül vaadinde bulunun ya da yaptırım uygulayın.
Saçma davranışları çoktur: Hata korteksin gelişimine katkıda bulunur. Ancak tabii ki hataların çoğalması zararlıdır. Hata yapılmasını sınırlamak için beynin zaman organizasyonu, seçimlerin yönlendirilmesi ve davranışlardan çıkarsama yapılması gibi kritik durumlarda rol oynayan yetişkinlerdeki prefrontal korteksine gerek vardır. Kısacası ergeni severken onu boğmamak gerekir çünkü aynı zamanda özgürlüğe de ihtiyaç duyar.Erken yatmaktan nefret eder: Uykusu olmadığına göre bu normal. Vücut ışık azaldığında melatonin salgılamasıyla dinlenmeye çekilir. Ancak ergenin beyninde bu salgılama işlemi bir çocuğun ya da yetişkinin beynine göre gecenin çok daha geç saatlerinde başlar. İyi bir gece uykusu öğrenme kapasitesini artırdığı göz önüne alındığında bu tabii ki ergenin aleyhine olan bir durumdur.