Giriş
Ergenlik dönemindeki çocuklara nasıl davranılmalı?
Ergenlik dönemi, yetişkin yaşamına hazırlanan bir ara istasyon olarak tanımlanabilir. Bu dönemdeki gelişim ve değişim oldukça belirgin ve çoğu zaman inişli çıkışlıdır. Peki, bu değişim sürecinde ailelere hangi görevler düşüyor? Ergen bireye nasıl davranmalı? Uzman Psikolog Ceylan Şekerci, ergenlik dönemindeki çocuklara nasıl davranılması gerektiği konusunda anne ve babalara tavsiyelerde bulundu.
Ergenlik döneminde anne ve babalar, bir anda çocuklarını artık tanıyamadıklarından, iletişim kuramadıklarından, söz geçiremediklerinden yakınmaya başlar. Artık çocuk olunmayan ama henüz yetişkin de olunmayan bu dönemde kişi duygusal olarak yoğun ve karışık bir evreye girer. Ebeveynler daha çok eleştiri ve şikayet gibi olumsuz tavırlar, davranışı erteleme ya da tartışma gibi karşı gelme süreçleri ve limitlerin zorlanması gibi gerilimi yükselten davranışlar fark edebilir.
Ergenlerin duygu durumlarının ani ve şiddetli şekilde değişimi normaldir. Artan hormonal aktivitelerin de etkisiyle heyecandan öfkeye tedirginlikten depresyona geçişler yaşanabilir. Ergen, bedenindeki değişimle birlikte yetişkinliğe doğru ilerlediğinin farkına varır. Bu süreçte çoğu ergen ailesinden ayrılmak ve bağımsız bir birey olmak için şiddetli istek duyar. Bu nedenle ebeveynle arasına koymaya çalıştığı mesafe de kimlik gelişiminin bir parçası olarak tanımlanabilir.
Her koşulda yanlarında olun, ‘kendi’ olmasına destek verin
Ergenlikteki fiziksel değişim kişiyi bedeninde meydana gelen değişimleri yönetebilme zorluğuyla yüz yüze getirir. Bu fiziksel değişimin bir çıktısı olarak da erkek ve kadın cinsiyet rollerinin tanımlanması gerekliliği ortaya çıkar. Gelişimin verdiği kontrol dışında olma hissi ergenlikte özgüvenin düşmanıdır. Fiziksel görünüm çoğu zaman sosyal onaydan daha önemli olabilir. Bedendeki değişim sürerken dışarı çıkmak için hazırlık, giyilecek kıyafetin seçimi, yüzdeki minik sivilcenin kapatılması uzun zaman almaya başlayabilir. Kızlar zayıflama ve diyet yapmaya yönelirken erkekler vücut geliştirmeye yönelebilir.
Gergin hissetmesine yol açabilir
Ebeveynlerin bu dönemde çocuklarının fiziksel görünümüne ilişkin yorum yapmaktan kaçınması gerekir. Yetişkinlik yolculuğuna çıkan ergenin idealleştirilen kadın ve erkek bedenine kavuşmaya yönelik kaygıları belirgin derecede artmıştır. Kontrolü dışında değişen bedeni ergenin gergin hissetmesine yol açabilir.
Ergenlerin, yaşadıkları bu yoğun değişim sürecinde onları dinleyecek, her koşulda yanlarında olduğunu hissettirecek, ihtiyaç duyulan konularda rehberlik yapacak, sınırları çizecek ama kendi olmasına da destek verecek ebeveynlere gereksinimleri vardır.
Çocuğunuz ergenlik döneminde ise…
- Onu dinleyin. Çocuğunuz için hayalleriniz var mutlaka ama unutmayın onun da kendi hayalleri var.
- Hata yapsa bile düşüncelerine, fikirlerine, duygularına saygı duyun. Her çocuk yürümeyi öğrenirken dengesini kaybeder ve düşer.
- Tıpkı çocukluk gibi ergenlik dönemi de tökezlemelerin, düşüşlerin yoğun olduğu bir dönemdir.
- Cinsiyet rollerinin tanıtılmasında annenin de babanın da görevi vardır. Sırlarla yönlendirilen bir aile sistemi dengesini yitirmeye meyillidir. Özellikle ilk aşk, hoşlanma, beğeni ergenin ebeveynleriyle de istediği sınırlarda paylaşabileceği konular olmalıdır. Bu anlamda ebeveynin eleştirici, kaygılı, küçümseyici ve sert tutumlardan uzak durması oldukça önemlidir.
- Anlaşılmadığını, duygularının yargılandığını, düşüncelerinin eleştirildiğini hisseden bir ergen ailesiyle bağlarını koparmak için tereddüt etmeyecek, dış ortamda ilk kabul göreceği çevreye yönelecektir.