Giriş
Erkek kısırlığı artıyor (Tüp bebek son tedavi yöntemleri)
Sigaradan alkole, cinsel yolla bulaşan hastalıklardan şişmanlığa kadar pek çok etken erkekte kısırlık sebebi olabiliyor. Araştırmalara göre; erkek kısırlığında son yıllarda artış var
HAZIRLAYAN: ÖZGÜR GÖKMEN ÇELENK
Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Muammer Kendirci anlattı: Erkek kısırlığının oranı yüksek mi? Kabaca erkeklerin yüzde 15’i bu sorundan mustarip. Son çalışmalara göre; erkeklerde sperm sayısı önceki yıllara göre daha düşük. Sperm sayısında her yıl yüzde 1,5-3 oranında azalma görülüyor. Bu da kısırlık oranının daha da artacağı anlamına geliyor. Değişen yaşam biçimi, çevresel faktörler bu artıştan sorumlu.
Kısırlık oranı kadın ve erkekte birbirine yakın mı?
Evet, kadın ve erkek benzer oranlarda etkilenir. ?Çiftlerdeki kısırlığın yüzde 30-40’ı tek başına erkeğe bağlı. ? Yüzde 30-40’ı tek başına kadına bağlı. ? Yüzde 10-20’si hem erkek hem de kadındaki sorunlara bağlı. ? Yüzde 10’luk kısımda ise sorunun kimde olduğu bilinmiyor.
Erkek kısırlığının sebepleri nelerdir?
Tedavi için başvuran erkeklerin yüzde 31’inde sebep tam olarak bilinmiyor. En sık karşımıza çıkan sebep varikoseldir. Bunun dışındaki nedenleri şöyle sıralayabiliriz: ? Hormon yetersizlikleri, ? Üreme sistemi iltihapları, ? Yumurtalıkların olması gereken yere inememesi ya da zamanında indirilmemesi, ? Genetik bozukluklar, ? Üreme kanalı tıkanıklıkları, ? Şişmanlık ve bazı ilaçlar.
Bunlar düzeltilebilir mi?
Bazıları kalıcı olarak düzeltilip doğal yoldan gebelik sağlanabilir. Bazen altta yatan sebep düzeltilemez, tek çare kişinin ameliyatla yumurtalıklardan sperm almaktır.
Hormon bozukluğu nasıl kısırlık nedeni oluyor?
Sperm ve testosteron (erkeklik hormonu) üretimi beyinden salgılanan hormonların kontrolü altındadır. Yumurtalık ve beyin arasındaki hormonal haberleşme bazı hastalıklarda bozulur. Kısır erkeklerin en az yüzde 10-15’inde sebep hormon bozukluğudur. Fakat hormon bozukluğuna bağlı kısırlığın tedavisi yüz güldürücüdür. Uygun tedaviyle sorun tamamen ortadan kaldırılabilir, üreme normal haline dönebilir. Hiç sperm çıkartamayan erkekler bile hormon tedavisiyle doğal yollardan çocuk sahibi olabilir.
Sperm üretimi neden bozulur?
Anne karnındayken erkek bebeğin yumurtalıkları karın boşluğundadır. Doğum yaklaştıkça yumurtlalıklar aşağıya, yumurtalık kesesindeki yerine iner. Yumurtalıkların vücut dışına yerleşmesi, sperm üretimi için gerekli olan uygun ısı ortamını sağlar. Yumurtalık içindeki ısı, vücut ısısından 3-4 derece daha soğuktur. Bu düşük ısı sperm üretimi için gereklidir. Yumurtalık ısısını bozan her türlü durum sperm üretimini bozarak kısırlığa yol açabilir. Bu nedenle kısırlık bazı mesleklerde daha sık karşımıza çıkar.
Hangi mesleklerde?
Hamam, sauna, fırın, maden, tarım gibi yüksek ısıya maruz kalınan işlerde çalışanlarda sperm üretimi etkilenebilir. Yalnızca ısı değil kimyasallar, metaller de soruna yol açabilir. Örneğin metal, petrokimya, radyasyon, lastik, boya, matbaa, plastik, kaynak gibi iş kollarında çalışan erkeklerde sperm üretiminin daha düşük olması beklenebilir.
Varikosel nedir?
Yumurtalık toplardamarlarının hastalığıdır. Damar anormal şekilde genişler, içindeki kapakçıkta yetersizlik nedeniyle kirli kan yumurtalığa geri döner. Kısırlık nedeniyle ürologlara başvuran her 100 erkeğin 40’ında varikosel saptanır. Varikosel, testisteki ısı dengesini bozarak testis hacmini küçültebilir. Sperm sayısı ve hareketliliğinde azalmaya, spermin şeklinin bozulmasına yol açabilir, üremede önemli hormonların üretimini bozabilir. Tüm bunlar kısırlıkla sonuçlanabilir.
Sorun erkekten kaynaklanıyorsa tedavi nasıl yapılır?
Öncelikle yaşam biçiminde bazı değişiklikler yapılmalı. Doğru beslenme alışkanlığı, fazla kiloların verilmesi, sperm üretimini bozan kimyasal, toksin, sigara, ağır metal gibi maddelere maruziyetin azaltılması gibi... Bunlar üreme bozukluğunun düzeltilmesine katkıda bulunur. Uygun hastalarda sperm canlandırıcı ve sayısını artırıcı ilaçlar, takviyeler ve hormonlar işe yarayabilir. Önemli bir hasta grubunda cerrahi tedavilerle sorun tamamen ortadan kaldırılabilir.
Cerrahi yöntemler neler?
Doğal yollardan hiç sperm çıkartamayan erkeklerde değişik cerrahi yöntemlerle sperm elde edilebilir. En yaygın kullanılanı ‘mikroTESE’ yöntemidir. Açık ameliyatla mikroskop yardımıyla testiste sperm aranır. Bu yöntemle sperm bulma ihtimali yüzde 50 civarındadır. Sabah mikroTESE için yatırılan hastalar genellikle öğleden sonra taburcu edilir, yaşam kaliteleri bozulmaz.
3 ÖNEMLİ RİSK
1) Şişmanlık: Şişman erkeklerde üreme bozukluğu riski en az 1,5 kat fazla. Erkeklerde bel çevresi arttıkça sperm sayısı azalır. Erkek bedeninde özellikle kasık ve genital bölgede yağ miktarının artması testis ısısını artırarak sperm üretimini olumsuz etkiler.
2) Sigara: Erkek üreme sistemi üzerindeki olumsuz etkisi pek çok çalışmayla kanıtlandı. Sigara sperm DNA’sında hasara yol açabilir. Sperm sayısı, hareketliliği ve şeklini bozabilir.
3) Alkol: Üreme fonksiyonu arasındaki ilişki pek çok çalışmaya konu oldu. Genel kabul gören görüş şu: Sosyal ya da az miktarda alınan alkol üremeyi etkilemez. Fazla miktarda alkol tüketimi, özellikle hormonal mekanizmaları bozarak sperm üretimi, meni miktarı ve kalitesini bozar. YARIN: Gebe kalamamanın 10 nedeni