Fazla kilolu olan şekerini ölçtürsün

Tip 1 diyabetin sebepleri neler?

İnsülin vücudumuzda pankreas adlı organımızdaki minik adacıklardaki beta hücrelerinde yapılıyor. Normalde vücudun savunmasını sağlayan askerler hiçbir zaman kendi hücrelerine tepki göstermez. Ancak bilemediğimiz bir nedenden dolayı savunma hücreleri beta hücrelerine karşı tepki gösterince bu hücreler giderek parçalanıyor.

Parçalanan hücrelerin sayısı artınca bu sefer geride insülin üretecek hücre kalmıyor. Sonuçta vücut insülin üretemez hale geliyor ve tip 1 diyabet ortaya çıkıyor. Aslında bu parçalanma işlemi başlar başlamaz hemen insülin eksikliği ortaya çıkmıyor.

Geride kalan hücreler mümkün olduğu kadar giden hücrelerin yaptığı işi yerine getirmek için daha fazla çalışmaya başlıyor. Geride kalan hücrelerin toplam miktarı yüzde 20’nin altına inerse bildiğimiz tip 1 diyabet ortaya çıkıyor.

Tip 1 diyabeti neler tetikliyor?

Tip 1 diyabet aslında bağışıklık sisteminin gereksiz yere fazla çalışmasıyla ortaya çıkan bir hastalık. Böyle olunca bağışıklığı etkileyecek olan birçok etken de tip 1 diyabetin tetiklenmesine yol açabiliyor. Tabii ‘Bağışıklığı bozan her şey doğrudan tip 1 diyabet yapacaktır’ diye bir şey söyleyemeyiz.

Uygun genetik yapının varlığıyla birlikte bilemediğimiz bu etkenler bir araya gelince bağışıklık sisteminde bozulma oluyor ve tip 1 diyabet ortaya çıkıyor. Tip 1 diyabetin en büyük tetikleyici etkeni viral enfeksiyonlar. Virüs derken tüm virüsleri kastediyorum. Ama en çok suçlanan virüs kabakulaktır. Stres de diyabeti tetikliyor.

Tip 2’de patlama var

Tip 2 diyabet tüm dünyada patlamalar gösteren bir hastalık. Oluşması için genetik bir zemin olmalı. Üzerine hareketsizlik ve şişmanlık eklenince hastalık ortaya çıkıyor. Az gelişmiş ülkelerde tip 2 diyabet biraz daha az. Çünkü orada insanlar daha fazla hareket eder, gıda bulma imkanı biraz daha zordur. Mesela Çin’de yüzde 1-2’ler civarında olan tip 2 diyabetin görülme sıklığı Amerika’da yüzde 8’e çıkıyor. Genetik yatkınlığı olan kişi hareketsizse ve yağdan, karbonhidratlardan zengin beslenirse tip 2 diyabet başlıyor.

Açlık ataklarına dikkat

Tip 2 diyabet, tip 1 gibi aniden ortaya çıkmıyor, daha sinsi seyrediyor. 20’li ya da 30’lu yaşlarda ani şeker düşüklüğü, açlığa dayanamama, biraz aç kalınca ellerde titreme, terleme, çarpıntı gibi bulgularıyla başlıyor. Olay biraz ilerlerse bu sefer tokluk kan şekeri yükseliyor. En son açlık kan şekeri yükseliyor. Tip 2 diyabetin gelişmesi için biraz uzunca bir süre gerekli.

Tip 1 diyabet baharı seviyor

Tip 1 diyabet bazı yaşlarda çok daha belirgin dalgalanmalar gösterebiliyor. Bu, özellikle vücudun hormonal değişikliklerinin en belirgin olduğu zamanlardır. Mesela 12-15 ve 12-18 yaşları arasında tip 1’i daha sık görüyoruz. Mevsimsel değişikliklere göre de tip 1 diyabetin görülme sıklığı değişiyor.

Örneğin tip 1 diyabet en çok ilkbahar ve sonbaharda görülüyor. Büyük ihtimalle bu dönemlerde viral enfeksiyonların daha fazla olmasından kaynaklanıyor.

Bunlar varsa test yaptırın

Aşağıdaki risk faktörlerinden birine sahipseniz tip 2 diyabet riskiniz yüksek.

● Ailede kilo fazlalığı özellikle de kilonun karın çevresinde belirginleşmesi.

● Ailede kalp damar hastalığı, tansiyon olması.

● Kolesterol, trigliserid yüksekliği.

● Fazla kilo.

● Tansiyon hastası olmak.

● Önceki gebeliklerde 4 kilonun üzerinde bebek doğurmak.

● Ailede ya da kendisinde polikistik over sendromu olması.

45 yaşından sonra kontrole!

45 yaşına gelmiş herkes hiçbir yakınması olmasa da, risk faktörü taşımasa da mutlaka kan şekerine baktırmalı. Sorun yoksa testi 3 yılda bir tekrarlamalı. Ancak yukarıdaki risk faktörlerinden birine sahip olanlar teste 30 yaşında başlamalı.

Hele kişinin kilosu belirginse, reaktif hipoglisemileri varsa 30’lu yaşları bile beklememek gerekir. Teşhiste en önemli test, kan şekeri ölçümüdür. Risk altında olan bir kişide şekerden ya da gizli şekerden şüpheleniyorsak o zaman 75 gram glikozla yapılan şeker yükleme testi isteriz.