Giriş
Lystra Antik Kenti’nde 'turkuaz' izler: 'Türklere has bir bulgu'
İncil'de Aziz Pavlus’un Hristiyanlığı yaydığı yer olarak bilinen Konya’daki Lystra Antik Kenti'ndeki arkeolojik kazı çalışmalarında Selçuklu Dönemi izleri bulundu. İki çocuk mezarında nazar boncuğu bulduklarını söyleyen kazı başkanı Doç. Dr. İlker Mete Mimiroğlu, "Nazar boncukları, turkuaz rengi, Türklere has bir bulgu. Buradaki turkuaz rengi, bize özellikle nazarlık inancının bu renkle buluştuğunu, neredeyse ülkemizle özdeşleşen nazar boncuğuna evrildiğini gösteriyor gibi gözüküyor" dedi.
Meram ilçesinde Hatunsaray Mahallesi yakınında yer alan Lystra Antik Kenti, Roma Dönemi’nde İmparator Augustus tarafından kurulan koloni kentlerinden biri olarak biliniyor. İncil'de Aziz Pavlus'un Hristiyanlığı yaymak için gerçekleştirdiği seyahatlerinde uğradığı kentler arasında adı geçen Lystra'da, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın 'Geleceğe Miras Projesi' kapsamında Konya Büyükşehir Belediyesi ve Meram Belediyesi'nin desteğiyle kazı çalışmalarına devam ediliyor.
Necmettin Erbakan Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. İlker Mete Mimiroğlu başkanlığındaki kazı çalışmalarında, kentin 'Piskoposluk Kilisesi' olarak bilinen yapı açığa çıkarıldı.
Çalışmalara ilişkin bilgi veren Doç. Dr. Mimiroğlu, "Geçen yıl tespit ettiğimiz kentin Piskoposluk Kilisesi olduğunu düşündüğümüz büyük kilisesinde kazı çalışmalarımız devam ediyor. 4 farklı ekiple yürütülen kazı çalışmalarında, epey yol katettik ve yapının büyük bir bölümünü açığa çıkardık. Her gün ayrı bir sürprizle şaşırıyoruz. Kilisenin ikinci şapelini tespit ettik. Yaptığımız tespitlere göre kentin kilisesinin 4 farklı evresi var. İlk dönemde oldukça zengin büyük bir bazilikaydı. Ahşap bir çatı sistemine sahipti ve iç kısımlarında altın yaldızlı mozaiklerle bezeliydi.
Milattan önce 6’ncı yüzyıla tarihlenen bu yapı, 8’inci yüzyıla kadar aktif bir şekilde kullanıldı. İslam fetihleri sırasında yapının tahrip olduğunu düşünüyoruz. Büyük bir yangın geçirdiğinin izlerini tespit ettik. Hatta yangının kaç derecelik bir yangın olduğuna yönelik deneysel çalışmalarımız devam ediyor" dedi.
Kazılarda bebek mezarlarında turkuaz renkli boncuklar bulduklarını açıklayan Doç. Dr. Mimiroğlu, "Lystra'nın ikinci döneminde yapı tekrar onarılıp yine 3 nefli bazilika planda kullanılıyor. Sebebini henüz tespit edemediğimiz bir zaman yapı atıl duruma düşüyor. Büyük kilise tamir edilemeyeceği için ortada gördüğümüz daha ufak bir şapel yapılıyor. Bu yapılırken de antik kentte bulunan 5 kardeşin babaları için yaptırdığı bir Roma Dönemi steli ters bir şekilde altar olarak kullanılıyor.
İlginç bir şekilde bu çalışmalar sırasında 2 Selçuklu sikkesine rastladık. Bu da şapelin Selçuklu Dönemi’nde, Selçuklu tebaasındaki gayrimüslimler tarafından kullanıldığını gösteren bir veriydi. Burada 40’a yakın mezar tespit edildi. Bu mezarların da Selçuklu Dönemi’ndeki Hristiyanlara ait olduğunu düşünüyoruz. Bunun da en büyük belirtileri iki farklı bebek mezarında bulunan pişmiş topraktan yapılan turkuaz nazar boncukları oldu. Boncuklar ve sikkeler de Lystra’daki Selçuklu varlığını gösteren bulgulardı" diye konuştu.
'TÜRKLERE HAS BİR BULGU'
Selçuklu’nun egemen olmasıyla bölgedeki halkın yaşamlarına devam ettiğini belirten Doç. Dr. Mimiroğlu, şunları söyledi:
"Lystra Antik Kenti, Aziz Pavlus’un burayı ziyaret etmesiyle beraber Hristiyanlık için çok önemli ama bir taraftan Likaonya bölgesi bir eyaletin geçirdiği tarihi olayları kronolojik olarak tespit etme açısından bize önemli veriler sunuyor. Buradaki halk, Selçuklu'nun egemen olmasıyla yok olmadı. Yaşamlarını büyük bir hoşgörü içerisinde devam ettirdiler.
Nazar boncukları, turkuaz rengi Türklere has bir bulgu. Antik Dönem'de de şeytanın gözü olarak adlandırılan daire içerisindeki nokta ile olan motif nazara karşı kullanılıyordu. Fakat burada gördüğümüz turkuaz rengi bize özellikle nazarlık inancının bu renkle buluştuğunu, bizim şimdilerde de kullandığımız ve neredeyse ülkemizle özdeşleşen nazar boncuğuna evrildiğini gösteriyor gibi gözüküyor."