Giriş
Türkiye'de doğada yetişiyor ama vücudu zehirliyor! 100 çeşidi var, ayırt etmek zor: Organları çürütüp ölüme kadar götürüyor
Severek tüketilen yiyeceklerden biri olan mantar, yemeklere lezzet katmasıyla biliniyor. Ancak doğada 100 çeşit mantar bulunuyor ve zehirli mantarlarla yenilebilir mantarları ayırt edebilmek zor. Mantar zehirlenmesi ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor. Bazı zehirli mantarlar hafif semptomlara neden olabilirken, diğerleri ciddi ve hatta ölümcül olabiliyor.
Mantar zehirlenmesi, vücuda mantarların toksik veya zehirli bileşenlerinin alınması sonucu ortaya çıkar. Mantarlar, yenilebilir olanlarının yanı sıra çok sayıda toksik veya zehirli türü de bulunmaktadır. Zehirli mantarlar genellikle toksinlerini korumak için bir savunma mekanizması olarak üretirler.
Mantar zehirlenmesinin nedenleri şunlar olabilir:
Mantarlar genellikle zararsız olanlarla birlikte yetişirler ve bazı zehirli mantarlar, yenilebilir olanlarla oldukça benzer görünebilir. Yanlışlıkla zehirli bir mantarı yemek son derece tehlikeli olabilir.
Zehirli mantarlar, vücutta ciddi zararlara yol açabilen çeşitli toksik bileşenler içerebilir. Bu bileşenlerin türüne ve miktarına bağlı olarak semptomlar değişebilir.
Bazı zehirli mantarlar hafif semptomlara neden olabilirken, diğerleri ciddi ve hatta ölümcül olabilir.
Bazı mantarlar doğal olarak toksik maddeler içerir. Bu maddeler, mantarın kendisi için bir savunma mekanizması olarak evrimsel olarak gelişmiş olabilir.
Bazı mantarlar, yetiştikleri ortama bağlı olarak toksin miktarlarını ve türlerini değiştirebilirler. Bu da aynı mantar türünün farklı bölgelerde farklı derecelerde zehirli olabileceği anlamına gelir.
Mantar zehirlenmesi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir ve hatta ölümcül olabilir, bu nedenle mantar toplama ve tüketme konusunda dikkatli olmak önemlidir. Eğer bir mantarın zehirli olup olmadığı konusunda şüphe varsa, tüketmekten kaçınılmalı ve bir uzmana danışılmalıdır.
UZMANLAR MANTAR ZEHİRLENMESİNE KARŞI UYARIYOR
Mantar zehirlenmesinin özellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında arttığını belirten uzmanlar, “Mantar yenecekse mutlaka kültür mantarları tercih edilmeli ve bol su ile iyice yıkanarak pişirdikten sonra tüketilmelidir” dedi.
Mantar zehirlenmelerine karşı uyarılarda bulunan Dr. Meltem Arslan, “Mantarların zehirli olup olmadıklarını şekline, rengine vb. bakarak anlamak mümkün değildir. Mantarın taze ya da konserve olması, sirkeli ya da tuzlu suda bekletilmesi, yoğurtla birlikte tüketilmesi gibi hiçbir yöntem mantar zehrini yok edemez. Mantar yenecekse mutlaka kültür mantarları tercih edilmeli ve bol su ile iyice yıkanarak pişirdikten sonra tüketilmelidir. Satın alacağınız mantarın ambalajlı olmasına ve etiketinde üretim yeri, üretim izni, üretim tarihi gibi bilgilerin yer almasına dikkat edilmelidir.
Mantar zehirlenmesinin ilk belirtileri; sersemlik, uykuya meyil, bulantı, kusma, ateş, terleme, bulanık görme, yüzde kızarıklık, ağızda metalik tat, karın ağrısı ve ishaldir. Daha sonra karaciğer, böbrek ve diğer organlar etkilenebilir, daha da ilerlerse koma ve ölümle sonuçlanabilir. Bu belirtilerden biri ya da birkaçı ortaya çıktığında en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır” diye konuştu.
DOĞADAN TOPLANAN MANTARLARA DİKKAT
Doğada kendiliğinden yetişen mantarları bilinçsizce tüketenlerin yaşadığı zehirlenmelere dikkat çeken uzmanlar, “Bilinçsiz mantar tüketimi öldürüyor” dedi.
İlkbahar ayıyla birlikte yaygınlaşan zehirli mantara dikkat çeken uzmanlar, "Doğada yetişenler yerine, marketlerde bakanlık onaylı taze kültür mantarları tüketilmelidir" uyarısında bulundu.
Erzincan’da baharla birlikte doğada yetişmeye başlayan mantarlara ilginin çok olduğunu kaydeden uzmanlar, şu açıklamada bulundu:
“Türkiye’de doğada yetişen yaklaşık 40 farklı yenilebilir mantar türü var. Ülkemizde yaklaşık 100 kadar zehirli mantar türü de vardır. Bunların birkaç tanesi şiddetli zehirlenme sonucu ölüme neden olma ihtimali yüksek mantarlardır. Zehirsiz ve zehirli mantarların kesin ayırıcı özellikleri yoktur. Zehirli ve zehirsiz mantarlar arasındaki farklar sadece dış görünüşle belirlenemez. Birbirine çok benzeyen mantar çeşitlerinden biri zehirli iken diğeri yenebilir olabilir. Mantardan kaynaklı zehirlenmeler özellikle yağışların bol olduğu mevsimlerde daha çok görülüyor.
Mantar zehirlenmeleri özellikle nemli ve yağışlı bölgelerde bahçe ve açık alanlardan toplanıp kolayca tüketilmesi nedeniyle belli dönemlerde sık rastlanılmaktadır. Mantarların özellikle yabani türlerinin tüketilmesi halinde başta gastrointestinal sistem olmak üzere merkezi sinir sistemi (MSS) karaciğer ve böbrekler üzerinde toksik etkilerin oluşabilmektedir.
Doğal alanlarda yetişen ve yapısında zehirli madde bulunan şapkalı mantarların, taze kurutulmuş veya konserve olarak çiğ ve pişirilerek yenmesi sonucunda gelişen ve ölümle de sonuçlanabilen ciddi zehirlenmelerdir. Mantar zehirlenmelerinin çok basit bir şekilde önlenebilecek bir zehirlenme tipi olup zehirlenmenin engellenmesindeki tek çare de doğal alanlarda yetişen mantarların kesinlikle yenmemesi. Bunun yerine kültür mantarları tercih edilebilir”
Mantar yedikten sonra belirtilerden bir veya birkaçının görülmesi durumunda mutlaka zaman kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurmak gerektiğine değinen uzmanlar, "Mantar zehirlenmelerini tedavi etmek için uygulanabilecek genel bir tedavi yöntemi yoktur. Mantarın türü, yenen mantar miktarı, pişirme şekli, yeme şekli, mantarın toplandığı yer ve mantarı yiyen kişinin fiziksel özelliklerine göre zehirlenme derecesi değişmektedir. Zehirlenme belirtilerine sebep olan mantarların yenmesi durumunda, sersemlik, uykuya meyil, tansiyon düşüklüğü, bulanık görme, yüz ve boyunda kızarma, nabızda artış, ağızda metal tadı, bulantı ve kusma, terleme görülebilir. Mantarda bulunan zehirli maddenin özelliğine göre, yendikten 6 saat sonra gelişebilen zehirlenme belirtileri ise bulantı, kusma, ishal, ateş, nabız atışıyla daha sonra karaciğer ve böbrek bozukluklarıyla bu organların bozukluklarına bağlı belirtiler şeklindedir. Sonuçta koma ve ölüm de söz konusu olabilmektedir" ifadelerini kullandı.