Giriş
Yemek yesinler diye yapılıyor ama çok tehlikeli! Uzmanı anne babaları uyardı: Otizm benzeri belirtileri artırıyor!
Çocukların sakinleşmesi, yemek yemesi ya da oyalamak için verilen ekranlar, kısa vadede ebeveynlere kolaylık sağlıyor gibi görünse de, uzmanlara göre bu rahatlık, çocuğun bilişsel, sosyal ve duygusal gelişiminden büyük parçalar götürebiliyor. Posta.com.tr okurlarına özel olarak konuşan Psikolog ve Aile Danışmanı Ecem Melis Acar, ekran kullanımının çocuklar üzerindeki olumsuz etkilerine dikkat çekerek, modern ebeveynlikte sıkça karşılaşılan bu "sessiz tehlikeye" dair önemli uyarılarda bulundu. İşte detaylar...
Beyza Erdoğan - Posta.com.tr / Günümüz dünyasında teknoloji, hayatın vazgeçilmez bir parçası haline gelirken; ekranlar da adeta çocukların oyun alanı gibi görülmeye başlandı. Her geçen gün daha fazla çocuk, fiziksel oyuncaklar yerine telefon, tablet ve televizyon gibi dijital araçlarla vakit geçiriyor. Bu durum, pek çok ebeveynin “herkes kullanıyor, bizimki de geri kalmasın” düşüncesiyle fark etmeden desteklediği, ancak uzun vadede ciddi gelişimsel riskler barındıran bir süreci beraberinde getirebilir. Bu durum çocuklarda ekran bağımlılığına kadar varan pek çok probleme neden oluyor. Peki, nelere dikkat edilmeli?
EKRAN KARŞISINDA KAYBOLAN ÇOCUKLAR
Psikolog ve Aile Danışmanı Ecem Melis Acar, çocuklarda ekran bağımlılığı oluşumunda ebeveynlerin tutumlarının önemine
“'Biraz telefonla oynasın da sessiz dursun', 'yemek yerken tabletten video izlesin yoksa yemiyor' denilerek başlayan, masum görünen bu alışkanlık; çocukların gelişiminde sessiz ama derin yaralar açıyor." sözleriyle dikkat çekti ve sözlerini sürdürdü:
"Anaokulunda çalışan bir uzman olarak her gün yüzlerce çocuğu yakından gözlemleme şansım oluyor. Ekran kullanımı fazla olan çocuklarla, kontrollü ve sınırlı kullanan çocuklar arasında bilişsel, dil ve sosyal gelişim açısından ne yazık ki çok belirgin farklar gözlemliyorum.
Günümüzde birçok çocuk, konuşmayı tam öğrenmeden tabletle tanışıyor, parmakları oyuncaklara değil dokunmatik ekranlara alışıyor"
İYİ HUYLULUK, SAKİNLİKLE KARIŞTIRILMAMALI!
Ekran bağımlılığı gelişiminde ailelerin yaptığı en büyük hatanın ekran bağımlısı çocuğu sakin, iyi huylu olarak algılamak olduğuna dikkat çeken Acar, "Aileler, çocukları ekrana baktığında sessiz kaldığını görünce bunun “iyi huyluluk, sakinlik” olduğunu düşünüyor. Oysa bu sessizlik bazen, çocuğun duygusal ve bilişsel gelişiminde yaşadığı kopukluğun işareti olabilir." dedi.
2 SAATTEN FAZLASI GELİŞİMİ DERİNDEN ETKİLİYOR!
Uzman isim, günde 2 saatten fazla ekran maruziyetinin neden olduğu problemlere ise şu sözlerle dikkat çekti:
"Araştırmalar gösteriyor ki, 0-6 yaş arası çocukların günde 2 saatten
- Fazla ekrana maruz kalması;
- Dikkat dağınıklığı,
- Dürtü kontrolünde zorluk,
- Dil gelişiminde gecikme,
- Uyku problemleri ve
- Sosyal becerilerde yetersizlik gibi pek çok sorunu tetikleyebiliyor."
OTİZM BENZERİ BELİRTİLERİN GÖRÜLME SIKLIĞINI ARTIRIYOR!
Psikolog ve Aile Danışmanı Acar, ekran bağımlılığı belirtilerinin otizm ile benzerliği hakkında "Özellikle pandemi sonrası artan ekran süresi, sosyal iletişim güçlükleri, göz teması kuramama ve takıntılı hareketler gibi otizm benzeri belirtilerin görülme sıklığını da artırdı. Bu belirtiler bazen gerçekten otizmden kaynaklanırken, bazen de yoğun ekran maruziyetinin sonucu olabiliyor." dedi. Dikkat eksikliği olan çocuklarda oyun oynama ile düzelme olabileceğine ise "Dikkat eksikliği şikâyetiyle gelen çocukların büyük bir kısmı, aslında doğal oyun deneyimi ve yaşına uygun aktivite eksikliği nedeniyle odaklanmayı öğrenememiş oluyor." sözleri ile dikkat çekti.
ÖDÜL-CEZA MANTIĞINDAN ÇIKILMALI!
Psikolog ve Aile Danışmanı Ecem Melis Acar son olarak ekran bağımlılığını yenmek ve çocuğu sağlıklı bir şekilde yetiştirebilmek için yapılması gerekenleri sıraladı:
- 0-2 yaş arası çocuklarda ekran sıfırlanmalı.
- 2-6 yaş arası ekran süresi günde 30-45 dakika ile sınırlandırılmalı ve mümkünse bir yetişkin gözleminde olmalı.
- Serbest oyun ortamları teşvik edilmeli; çocuk, keşfederek, dokunarak, hissederek öğrenmeli.
- Ekran, susturmak için bir yöntem ya da ödül-ceza aracı olmamalı.
- Ebeveynler “Biraz sessiz kalsın ben de biraz kafamı dinleyeyim” diye ekran açarken, farkında olmadan çocuklarının gelişiminden önemli bir parçayı kaybettiklerini bilmeli.
Uzman isim "Unutmamak gerekiyor ki sessiz duran bir çocuk her zaman sakin değildir; bazen sadece ekranın içinde kaybolmuştur." diyerek sözlerini noktaladı.