Gizli tehlike: Karotis Darlığı (Şah Damar Tıkanıklığı nedir?)

Boynun her iki yanında bulunan ve beyne kan akımı sağlayan ana damarlar olan şah damarlarına tıp dilinde karotis adı verilir. Beynin beslenmesinde büyük önem taşıyan karotis damarlarında yaşanan problemler sonucu oluşan darlık ve tıkanıklığa karotis darlığı denir.

Girişimsel Nöroradyoloji Uzmanı Doç.Dr. Eren Erdem "İlerleyen yaşlarda daha sık görülen karotis darlığı, beyin fonksiyonlarında kayıp veya geçici ve kalıcı felç gibi problemlerle yol açabilir. Karotis darlığının en önemli sebebi damar sertliğidir ve diğer kalp-damar hastalıkları ile birlikte sıkça görülür" diye konuştu.

KAROTİS DARLIĞI KİMLERDE DAHA SIK GÖRÜLÜR?

Karotis darlığının, ileri yaşlardaki insanlarda genç insanlara göre daha sık görüldüğünü belirten Doç.Dr. Eren Erdem, "Bunun sebebi ilerleyen yaşlarla birlikte vücuttaki damarların da aynı oranda yıpranmasıdır. Yıpranan damarlarda sertleşmelere sıkça rastlamaktayız. Bu sertleşmeler karotis darlığı dediğimiz damar hastalığına yol açar" diye belirtti.

Kalp ve damar hastalıklarında genetik faktörlere dikkat çeken Doç.Dr. Eren Erdem, “Ailede kalp ve damar hastalığı bulunan kişilerde karotis darlığı oluşma riski daha fazladır. Diyabet hastalarında da aynı şekilde risk yüksektir” dedi.

Karotis darlığında genetik dışındaki faktörlere de değinen Girişimsel Nöroradyoloji Uzmanı Doç.Dr. Eren Erdem, “Sigara kullanımı da karotis darlığını tetikleyen sebeplerden birisidir. Sigara kullanıma bağlı vücuda giren karbondioksit sonucunda damarlarda gezinen temiz kanın kirlenmesi ve görevini tam olarak yerine getirememesi sonucunda damarlarda hasar oluşur.

Hipertansiyon karotis darlığını tetikleyen sebeplerden bir diğeridir. Aniden yükselen tansiyonla birlikte oluşan tepkimeler damardaki akışı bozar ve damarlara zarar verir” şeklinde konuştu.

KAROTİS DARLIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR?

Karotis darlığı veya tıkanıklığı yaşayan hastaların birçoğunun belirtileri fark edemediğini söyleyen Doç.Dr. Eren Erdem, “Başka bir rahatsızlık üzerine veya kontrol amaçlı yapılan renkli doppler ultrasonografide bulgulara rastlanabilir. Belirtilerin oluşabileceği hastalara baktığımızda ise geçici veya kalıcı inmeler gerçekleşmesi söz konusudur. Bu da görme kaybı, konuşma bozukluğu, kol ve bacakta oluşabilecek felç şeklinde sonuçlara sebep olabilir. Bu oluşan sonuçların hepsi geçici veya kalıcı olarak değişkenlik gösterir. Bu tarz inmelere yol açan asıl sebep beyine giden damarların daralması sonucu dolaşımın durmasıdır. Dolaşımın durduğu bölgeye göre ise bahsettiğimiz fonksiyonel bozukluklar ortaya çıkar. Karotis darlığı sonucunda oluşacak inmelerin şiddetine göre bu bulguların geçici veya kalıcı olması durumu gözlenir. İnme şiddetinin az olduğu hastalarda geçici fonksiyonel bozukluklar görülür, buna da iskemik atak adı verilir. İnme şiddetinin fazla olduğu hastalarda ise fonksiyonel kayıplar kalıcı olur ve hastaları kaybetme riski söz konusudur" açıklamasında bulundu.

Karotis darlığı sebebiyle oluşabilecek hafif belirtilere de dikkat çeken Doç.Dr. Eren Erdem, “Baş dönmesi, denge bozukluğu, vücudun belirli bölgelerinde güç kayıpları, konuşma ve anlama bozukluğu, gözlerde oluşabilecek görme kayıpları ve aniden başlayan sebepsiz baş ağrıları hafif belirtiler olarak kabul edilebilir” dedi.

KAROTİS DARLIĞI TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Girişimsel Nöroradyoloji Uzmanı Doç.Dr. Eren Erdem tedavi sürecine başlamadan önce tanı koyma sürecinin öneminin altını çizdi ve “Hastanın şikayetleri göz önünde bulundurularak kesin tanı konmak üzere görüntüleme yöntemlerine başvurulur. Bu görüntüleme yöntemleri ise renkli doppler ultrasonografisi, MR anjiyografisi, BT anjiyografisi ve klasik anjiyografidir” diye konuştu.

Karotis darlığında iki farklı tedavi yöntemi söz konusu olduğunu belirten Doç.Dr. Eren Erdem, şu bilgileri verdi:

Açık Ameliyat (Karotis edarterektomisi): Açık ameliyat lokal, spinal ya da genel anestezi ile yapılabilir. Damarlardaki darlığı oluşturan plak cerrahi müdahale sonucu çıkarılır, operasyon sonrasında hastanın 2-3 gün kadar hastanede yatması gerekir.

Kapalı (Endovasküler) Yöntem: Bu yöntem yüksek teknolojiye sahip anjiyografidir. Tecrübeli hekimler tarafından uygulanması gereken işlemde kateter denilen ince hortumlarla kasıktan daralmış damara ulaşılır ve stent koyularak darlık giderilir. İşlem sırasında beyne pıhtı atmasını önlemek için geçici olarak damarın içine şemsiye şeklinde koruyucu bir alet konur. Böylece komplikasyon riski açık ameliyatla aynı oranlara inmiş olur. Bu yöntemde açık ameliyatta görülen geçici ya da kalıcı ses kısıklığı, yutkunma güçlüğü, kanama riskleri yoktur.