Giriş
Gömülü 20'lik diş çekilmezse ne olur?
20 yaş dişleri, çoğu insanın yaşadığı büyük bir problem. Çıkma zamanı geldiği halde diş etini delemeyen 20 yaş dişleri şişme, enfeksiyon, çürük ve diş eti hastalıklarına neden olabilir. Bu nedenle 20 yaş dişleri probleminiz olmadan bir diş hekimine başvurmanızda fayda var.
Çıkma zamanı geldiği halde çeşitli nedenlerle ağızda yerini alamayan dişlere ‘gömülü dişler’ denir. Üçüncü büyük azı dişleri (yirmi yaş dişleri veya akıl dişleri olarak da bilinir), en sık rastlanan gömülü dişlerdendir.
Üçüncü azı dişlerinin sürebilmesi için ağızda yer bulunmuyorsa ve kişi 25 yaşına geldiği halde halen sürmemişse, ‘gömülü’ olarak değerlendirilirler. Bazen de bu dişler kısmen sürer, ancak hiçbir zaman tam yüksekliğe ulaşamazlar. Üçüncü azılarınız henüz sürmemişse, diş hekiminizi ziyaret ederek durum hakkında bilgi edinebilir ve gömülü kalan dişlerin neden olabildiği ağrı, şişme, enfeksiyon, çürük ve diş eti hastalıkları gibi bazı problemler ortaya çıkmadan etken dişin çekilmesini sağlayabilirsiniz.
30 yaşındayken de yirmi yaş dişi çıkar mı?
20 yaş dişlerinin tomurcuğu 15–16 yaşında oluşmaya başlar. İlerleyen yaşlarda ağız içinde sürmemiş, sürmüş ya da yarı sürmüş olarak bulunabilirler. Dolayısıyla 30 yaşındaki bir hastada eğer 20 yaş dişi tomurcuğu oluşmuş ise, tamamen sürmüş, yarı sürmüş ya da sürmemiş olarak bulunabilir.
Gömülü dişlerin ağız içerisinde sürememe nedeni nedir?
Bir teoriye göre bir kişi anne-babasının birinden genetik olarak dar bir çene diğerinden ise geniş çaplı dişler miras aldığında yirmi yaş dişleri sürmek için yeterli yer bulamamakta ve gömük kalmaktadır. Bir başka neden de yirmi yaş dişlerinin normal gelişimleri sırasında ilk olarak çenede yatay olarak gelişmesi, çenenin büyümesi ve dişin gelişimi ile açısının önce mesio-angular sonra da vertikale (dikey) dönmesidir. Dişin eksenindeki bu dönme hareketi tam gerçekleşmezse dişler gömük kalmaktadır.
Yirmilik dişlerde bir rahatsızlık olmasa da çekilmesi gerekir mi?
Dişinizden rahatsızlığınız olmasa bile kontrol olması açısından doktorunuzla görüşüp, muayene olup, bir panaromik filmle durumuna bakmak gerekir. Eğer pozisyonunda bir sıkıntı yoksa, enfeksiyon, yer darlığı, çürük problemi, ağız kokusu yoksa daha sonra değerlendirilebilir. Ama unutulmamalıdır ki bunların hepsi aniden beklenmedik bir zamanda ortaya çıkıp çok daha fazla sıkıntı ve ağrıya neden olabilirler. Bu durumun ortaya çıkmaması için koruma amaçlıda çekilebilirler.
Gömük 20 yaş dişlerinin çekilmemesi ne gibi sorunlara yol açar?
Gömülü yirmi yaş dişi ikinci büyük azı dişinin kemik desteğini zayıflatır ve zaten rahat temizlenemeyen bu bölgede periodontal(diş eti) sorunlar olabilir. Bu şekildeki gömülü dişlerin erken dönemde çekilmesi periodontal problemlerin çıkmasını engeller.
Diş eti absesine (perikoronitise)neden olur. Bir kısmı sürmüş dişlerde, o bölgedeki enfeksiyon yumuşak dokuya da sıçrar ve ağız kokusuna, ağrıya ve ödeme neden olur. Bazı durumlarda ağzın tam açılamaması halinde oluşur (trismus). Bu durum daha da ilerlerse lenfler aracılığı ile yanak ve boyun bölgesine de yayılır. Bu bölge iyi temizlenemediği için enfekte olmaya yatkındır.
Yirmi yaş dişi kısmen veya tamamen gömülü olduğunda diş çürüğüne neden olan bakteriler hem 2.büyük azıyı hem de yirmi yaş dişini etkileyerek her iki dişte de çürük oluşturabilir.
Gömülü dişler sürerken çevresindeki folikülün (kılıf) rezorbe olmamasından kaynaklanan kistik oluşumlar görülebilir. Bu oluşumlar büyüyüp kemikte rezorpsiyona (aşınmaya) neden olabilir ve kemikte büyük boşluklar oluşturup çene kemiğini zayıflatabilir. Bunlarda çene kemiğinde kırıklara yol açabilir. Nadirde olsa bu kistler tümörlere dönüşebilir. Bu riski almamak için yirmilik dişlerin çekimi geciktirilmeden yapılmaktadır.
Gömülü dişler yukarıda sayılan tüm bu komplikasyonlardan korunmak için cerrahi olarak çıkartılmalıdır.
Gömülü diş komşu olduğu dişin kökü üzerine belli bir basınç yaparak onun rezorbe(erimsine) olmasına neden olabilir.
Gömülü dişlerinin ağrısı hangi bölgelerde kendini hissettirir?
Sürme sırasında 20 yaş dişleri komşu dişlere de baskı yapıp o bölgede basınç ağrısına neden olabilir. Genellikle alt çenedeki gömük dişler kulak ve boğaz ağrısı ile karakterizedir. Üst gömük dişler ise sinüs bölgesinde hissedilen ağrılara neden olur. Aynı zamanda göz ve burunda da ağrılar olabilmektedir. Çoğu zaman oradaki gömülü dişin çıkartılması ağrı şikayetinin kaybolmasını sağlayabilir.
Ağrılı bir durum varsa şişlik oluşmuşsa yirmilik diş çekilebilir mi?
Genellikle akut ve aktif bir enfeksiyon söz konusudur. Bu durumda antibiyotik kullandırılıp ağız hijyeni de kontrol altına alınıp çekim yapılır. Aksi takdirde enfeksiyonun çevreye yayılma faktörü oluşur, anestezik maddenin uyuşturma etkisi az olur ve bu da operasyonda ağrı duyulmasına neden olur. Operasyondan sonra enfekte alanın iyileşme dönemi de zor ve uzun olur.
Peki, yirmilik dişlerin çekimi için en uygun zaman nedir?
Böyle bir zaman olmamakla beraber eğer iyileşmenin daha hızlı ve problemsiz olması açısından 20-30 yaşları arasında çekilmesi iyi olur. 40 yaşın üzerinde operasyonlar zorlaşır, hem operasyon sonrası dönem daha zor geçer, iyileşme dönemi uzar.