Şehitlerimiz ‘Bilgi Kapısı’nda

Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı, Türk milletinin destan yazarak tarihe adını altın harflerle kazıdığı bir zaferle sonuçlanan Çanakkale Savaşları’nın kahramanları, aziz şehitlerimizi “Şehit Bilgi Kapısı” projesi ile yaşatmaya devam ediyor. Çanakkale Muharebeleri esnasında şehit olan askerlerimize dair bilgiler bugüne kadar Milli Savunma Bakanlığı tarafından hazırlanan şehit listeleri ile tespit edildi. Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı bünyesinde 2024’te başlatılan “Şehit Bilgi Kapısı” projesi ise Çanakkale kahramanlarının gizli kalmış bilgilerine ışık tutuyor.

3 YILDA TAMAMLANACAK

3 yılda tamamlanması hedeflenen proje kapsamında; titiz bir arşiv çalışması ile Çanakkale Cephesi’ne ait zayiat cetvelleri, şehit subaylara ait mektup ve safahat belgeleri, hastane defterleri, sıhhi vukuat cetvelleri, sıhhi tesisleri gösterir askeri krokiler dâhil 30 binden fazla belge tespit edilerek Osmalıca’dan günümüz Türkçesine çevirisi yapıldı. Böylece ortaya Çanakkale Savaşları’na ait tarih yazımını da değiştirecek çok önemli veriler ortaya çıktı. Şu ana kadar 27. ve 57. alay dahilinde 2500 şehidin bilgisine ulaşılırken her gün belirli miktarda veri web sitesine girilerek vatandaşların ve araştırmacıların hizmetine sunulacak.

ŞEHİT İSMİ GİRİLEREK HİKAYESİ GÖRÜLECEK

“Şehit Bilgi Kapısı” projesi kapsamında; askere dair temel bilgiler girildiğinde, şehit olduğu güne dair detaylı bilgilere ulaşılabiliyor. Kaynaklardan temin edilebilen ölçüde kahramanların, şehit olma sürecine detaylı olarak yer veriliyor. Bunun yanı sıra şehidin, Çanakkale Cephesi’ne ne zaman ve hangi yoldan geldiği, hangi muharebelere katıldığı, komutanlarının kimler olduğu, hangi şehitliğe defnedildiğine ait verilere de yer veriliyor. 3 yıl sonunda tamamlanacak proje sonucunda “Şehit Bilgi Kapısı”nda 58 binden fazla şehidin verileri kamuoyuna açılmış olacak.

ÇANAKKALE’NİN YÜZDE 80’İ YIKILDI

ÇOMÜ İnsani ve Toplum Bilimleri Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Mithat Atabay, savaş döneminde Çanakkale şehrinin neredeyse yerle bir olduğunu söyledi. Savaşın yıkımını vurgulayan Atabay, "Baktığımız zaman savaş aslında bir şehrin durumunu da belirlemiş ve tamamen sivil yaşamın sona ermesiyle sonuçlanmıştı. Çanakkale'deki binaların yüzde 80'i yıkılmıştı" dedi. Saldırıların başlamasıyla kıyı köylerin tamamen tahrip olduğunu belirten Dr. Atabay, şu bilgileri verdi: “Karantina (Güzelyalı), Erenköy, Yeniköy, Yenişehir köyleri tamamen boşaltıldı. Buranın halkı iç bölgelere gönderildi. 6 Nisan 1915’te yayınlanan kararname ile kent merkezi de tahliye edildi. Koca şehirde sadece 55 kişi kaldı. Bunlar, yardımcı hizmetler sınıfında çalışanlar ve zorunlu görevi olan devlet memurlarıydı. Sahildeki Kumkale, Geyikli ve buraya yakın 4 köy de zorunlu olarak göç ettirildi. Savaş sırasında binaların yüzde 80’inin yıkıldığı kentte sivil yaşam sona erdi.”

ÖN SAFLARDA SAVAŞMADILAR

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Atatürk ve Çanakkale Savaşlarını Araştırma Merkezi Müdür Yardımcısı Dr. İsmail Sabah, Çanakkale Savaşları'nda çok sayıda doktor, tıp fakültesi öğrencisinin sıhhiye neferi olarak görev aldığını söyledi. Belgelere göre, stajyer öğrencilerin sıhhiye zabit vekili, 5'inci sınıf öğrencilerinin sıhhiye başçavuşu ve diğer öğrencilerin eczacı ve dişçi mektebindeki öğrencilerle birlikte sıhhiye çavuşu rütbesiyle görevlendirildiğini vurgulayan Dr, İsmail Sabah, "Bu doktorlarımız hakkında sanki piyade sınıfına mensupmuş gibi siperde savaştıkları şeklinde yanlış bir kanı var. Doktorlar ön hatta sürülmeyip cephe gerisinde yaralı askerlerin tedavileriyle meşgul olmuşlardır" dedi.

TAARRUZDA HİÇ UYUMADILAR

19 Nisan 1915’te Gelibolu'da açılan Hilali-i Ahmer Hastanesi'nin başhekimi Taha Yusuf Bey'in yazışmalarına bakıldığında; hastanede 5'inci sınıftan 5 tıp fakültesi öğrencisinin hekim yardımcısı olarak görevlendirildiğini belirten Dr. Sabah, sıhhiye neferleri ve doktorların 1 Mayıs taarruzunun olduğu gün sabaha kadar uyumayarak, yaralanan askerleri tedavi etmek için uğraştıklarını aktardı. Dr. Sabah, "Aradan geçen 110 yılın ardından belgelere baktığımızda, Çanakkale Zaferi’nin sadece ön hatta değil cephe gerisinde de büyük bir mücadeleyle kazanıldığını görmekteyiz. Ayrıca şiddetli muharebeler boyunca 9 doktorumuzu şehit verdiğimizi biliyoruz" diye konuştu.