'Güneydoğulu obez Akdenizli zayıf'

Beslenme uzmanı Gizem Tutar, Türkiye’nin beslenme haritasını çıkardı, hangi bölgede ne gibi yanlışlar yapıldığını saptadı. İşte çarpıcı sonuçlar: Obezite oranının en yüksek olduğu bölge, yüzde 61’le Güneydoğu Anadolu. İç Anadolu yüzde 55’le ikinci sırada.

Yaşam temposunun yüksek olduğu Marmara’da obezite oranı, toplam nüfusun yarısı. Kıyı kesimlerde yaşayanlar ise daha şanslı: Ege, Akdeniz ve Karadeniz’de ise şişmanlık oranı sadece yüzde 15.

DOĞU VE GÜNEYDOĞU
Obezite tehlikesi

Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da et, süt, salça, tahıl çok sık kullanılıyor. Etli çorbalar, ekmek, pide, unlu mamüller bolca tüketiliyor, kırmızı etin yağlı kısımları seviliyor, kızartma ve kavurmalar ön planda tutuluyor.
Bu bölgelerde yaşayanlar karbonhidrat, protein ve yağ açısından zengin besleniyor ama vitamin, mineral ve lifi yeterince almıyor. Bu nedenle Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde obezite ve karaciğer yağlanması sık görülmekte.

İşte değişmesi gerekenler

Et ve kıymanın daha az yağlı olanı seçilebilir. Etli yemeklerin bir kısmında tavuk kullanılırsa günlük kolesterol ve doymuş yağ tüketimi azalabilir.

İçli köfte gibi yemekler kızartılarak değil, haşlanabilir veya fırında pişirilebilir.

Çorbaların üzerine ekstra yağ kızdırıp dökmek, günlük kalori ve yağ alımını gereksiz biçimde yükseltiyor. Ayrıca Doğu ve Güneydoğu mutfağında porsiyonlar çok büyük. Porsiyonlar küçültülmeli, yemek çeşitliliği öğünlere dağıtılmalı.

Bölgenin tatlıları ünlü ama her biri kalori bombası. Unutmayın, bir dilim Gaziantep baklavası neredeyse 2 dilim ekmeğe eşdeğer. Acı biber çok seviliyor. Ne var ki mide ve tansiyon problemi olanların acı tüketimine dikkat etmesi şart!

KARADENİZ
Kızartmadan vazgeçmeli

Karadeniz mutfağı aslında sağlıklı. Kırmızı et ve tavuk yerine bolca balık tüketilmesi, çeşitli otların kullanılması, yoğurt veya ayranın her öğünde yer alması büyük avantajlar.

Bu sayede de Karadeniz’de obezite oranı düşük. Bunun nedeni sadece beslenme alışkanlığı değil, ulaşımın zor olması. Kırsal kesimde yaşayanlar için fiziksel aktivite zorunlu. Karadeniz mutfağında hatalar yapılmıyor mu? Yapılıyor.
Mesela yemeklere fazla tuz ilave ediliyor, yoğun turşu ve karalahana tüketiliyor, balık genellikle kızartılarak yeniyor.

İşte değişmesi gerekenler

Kahvaltıda tüketilen tereyağı ve kaymak, yoğurt ile yer değiştirebilir. Bu ufak değişiklik, günlük kalori ve kolesterol alımını düşürür.
Ot ve sebzeleri kavurmak yerine, tencerede ya da fırında pişirmek sağlıklı olur.
Tuz kullanımı azaltılmalı.
Karadeniz’de kadınlarda demir eksikliği yaygın. Nedeni; aşırı çay tüketimi. Çaydaki tanen adlı madde, vücutta demirin kullanılmasını engelliyor. Karalahananın aşırı tüketimi de guatra zemin hazırlıyor. Bu yüzden iyot tüketimini artırmak, en basit yolla yemeklerde iyotlu tuz kullanmak gerek.
Hamsi tava yerine de hamsi buğulama öneriliyor.

İÇ ANADOLU
Göbeklenmeye dikkat!

İç Anadolu’da yaşayanlar tahıl ürünü ağırlıklı besleniyor. Karbonhidrat ve protein ağırlıklı beslenen İç Anadolu insanı, kışın sebze ve meyve tüketimini azaltıyor, yazın artırıyor.
Tencere yemeklerinin yanı sıra kızartma ve kavurma yöntemleri de gözde. Beyaz un ve beyaz şeker kan şekerini hızla yükseltip hızla düşürdüğü için bölge halkı göbekleniyor. Pek çok kişinin vücut yapısı ‘elma’ tipi.

İşte değişmesi gerekenler

Et ve et ürünlerinin yağlı kısımlarını kullanmazlarsa kolesterol düşer, daha az kalori alınmış olur. Bölgeye tavsiyem; kızartma tavalarını bir kenara kaldırın, daha çok ızgara, fırında gibi pişirme yöntemlerini tercih edin.
Ayrıca bol taze sebze-meyve tüketirseniz günlük lif alımınız artar ve tuz tüketiminiz azalır.

EGE-AKDENİZ
En doğru örnek

Deniz kenarına gidildikçe beslenme tarzı değişiyor, bölge halkının sağlıklı alışkanlıkları öne çıkıyor. Sebze ve meyveler bolca tüketiliyor, çeşitli otlar sofralardan eksik olmuyor.
Bu bölgelerde, katı yağ yerine zeytinyağı yaygın olarak kullanılıyor. Hamur işleri, tatlılar ve etli yemekler daha az tercih ediliyor, bu da Ege ve Akdeniz bölgesinde yaşayanların kalp sağlığını koruyor, riskleri azaltıyor.

MARMARA
Biraz ondan biraz bundan

Marmara mutfağı her bölgeden izler taşıyor. Her türlü besine ulaşmanın kolaylığı ve yiyecek çeşitliliği, bu bölgede yaşayanların obezite tehdidine karşı tetikte olmasını gerektiriyor.
Bunun dışında Marmara nüfusunun çoğu masa başı işlerde çalıştığı için, fiziksel aktivite düzeyleri düşük, bu da kilo sorunlarına yol açıyor.

İşte değişmesi gerekenler

Hazır gıdalardan uzak durulmalı. Kızartma ve kavurma yerine, ızgara, haşlama, buharda pişirme yöntemleri tercih edilmeli. Yoğun şehir yaşantısı öğünlerde aksaklık yaratıyorsa, kuru meyve, taze meyve, kuruyemiş ve kepekli bisküvi gibi sağlıklı gıdalar yenmeli, ara öğünler düzenlenmeli.

26.02.2011 tarihli Posta Gazetesi'nden alınmıştır...