Hamilelikte şeker yüklemesi ne zaman ve nasıl yapılır?

Hamilelikte diyabet riski bazı hamilelik komplikasyonlarına neden olabilir. Bu yüzden hamilelik döneminde diyabet açısından mutlaka uzman bir doktor tarafından değerlendirilmelidir. Bu yüzden şeker yüklemesi erken teşhis ve tedavi için önem taşıyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Aslı Alay hamilelikte şeker yüklemesinin nasıl yapıldığını ve sonuçların nasıl değerlendirildiği ile ilgili merak edilenleri anlattı.

‘Vücutta adeta bir zehir gibi hücrelere zarar veriyor’

Aldığımız besinler içeriklerine göre karbonhidratlar, yağlar ve proteinler olarak 3 temel bölüme ayrılır. Ve günlük diyetimizde bu 3 temel bileşikten en çok tüketilen karbonhidratlardır. Alınan karbonhidrat içerikli besinler vücutta glukoz olarak tanımlanan küçük parçacıklara dönüşür. Glukoz insan bedeninde hücrelerin kullandığı temel enerji kaynağıdır. Ancak vücutta metabolik dengenin bozulması, insülinin yetersiz salgılanması veya salgılanan insülinin hücrelere etki etmemesi kanda glukoz düzeyinin kontrolsüz bir şekilde yükselmesine yol açar. Şeker hastalığı olarak bilinen diyabet, kanda yüksek oranda, ancak kullanılamayan glukozdan kaynaklanır. Glukozun fazlası vücutta adeta bir zehir gibi hücrelere zarar verir.

‘Genetik şifre ve düzensiz beslenme şeker hastalığı riskini hızlandırıyor’

Şeker hastalığının oluşmasında genetik şifre oldukça önemlidir. Ülkemizde diyabetin sık görülmesinin nedeni genetik yapımızdan kaynaklanmaktadır. Buna eklenen düzensiz beslenme şeker hastalığının ortaya çıkışını hızlandırır. Gebelikte ise kadın bedeninde ortaya çıkan hormonal değişikler ve alınan kilo, insülinin etkinliğini azaltır ve hücreler tarafından glukoz yeterince kullanılamaz. Artan glukoz, hem anne hem de bebekte geri dönüşümü olmayan problemlere yol açar. Tüm gebeliklerin yüzde 3-10’un da diyabet gelişir. Bu nedenle her kadın gebelik döneminde diyabeti açısından değerlendirilmelidir.

Hamilelikte şeker yüklemesi ne zaman yapılır?

Tanı için gebeliğin 24-28. Haftaları arasında şeker yükleme testi yapılır. Şeker yükleme testi tüm gebelere önerilmekte, eğer gebe yüksek risk grubunda ise gebelik tespit edilince test yapılmalıdır.

Gebelik şekeri açısından yüksek riskli kadınlar: Ailede şeker hastalığı, ileri yaş, obezite, hipertansiyon, kortizon kullanımı, ileri yaş, obezite, iri bebek doğurma, açıklanamayan düşük ve ölü doğum öyküsü olan kadınlar gebelik şekeri açısından yüksek riskli kadınlardır. Yüksek riskli her kadına ilk kontrolde açlık ve tokluk kan şekeri, 3 ayki kan şekerini gösteren Hba1C düzeyine bakılmalıdır. Ve şeker yükleme testinin ilk trimesterde yapılması planlanmalıdır.

Gebelikte şeker yüklemesi nasıl yapılır?

Genel olarak tek aşamada yapılan 75 gr yükleme testi olarak uygulanır. Şeker yükleme testi öncesinde 3 gün gebenin normal diyetle beslenmesi önerilir. 8-12 saatlik açlık ardından sabah saatlerinde uygulanır. Öncelikle açlık kan şekerine bakılır. Son yıllarda aromalarla tadlandırılan, 75 gram glukoz içeren solüsyon anne adayına içirilir. Geenellikle tek seferde içmesi önerilir. Ardından 75 gr şeker içeren solüsyon içirilir. Açlık kan şekeri ≥93, 1.saat tokluk ≥180 mg/dl, 2.saat tokluk ≥ 153 mg/dl değerlerden biri yüksek ise gebelik şekeri tanısı konur.

Şeker yüklemesi sonucu nasıl değerlendirilir?

Gebelik şekeri tanısı alan her kadının çok yakın ve titizlikle takip edilmesi gerekir. Çünkü gebelik şekeri bebeğin anne karnında yüksek şekere maruz kalmasına neden olur. Bu durum ise bebeğin kilosunun normalden yüksek olmasına, yenidoğan döneminde şekerin düşmesine, bebekte solunum sıkıntısı ve nadir de olsa ölü doğumlara yol açabilir. Aynı zamanda 4000 kg ve üzerinde doğan bebeklerde, doğum sırasında omuz ve kol kırığı oluşabilir. Bu kırıklar bebekte kola giden sinirlerde hasar ve kalıcı hareket kısıtlılığına yol açabilecek bir durumdur.

Gebelik şekeri tanısı konulan kadınlar ne yapmalı?

Gebelik şekeri tanısı konulan kadında hipertansiyona bağlı gebelik zehirlenmesi, erken doğum ve sezaryen doğum riski artmıştır. İlk yaklaşım, annenin stresinin azaltılması, diyetin düzenlenmesi, egzersiz planlanması ve kan şekeri takibinin yapılmasından oluşur. Tedavide hedef glukoz düzeyini normal sınırlar içinde tutarak, hem anne hem de bebekte şeker hastalığının oluşturacağı etkileri engellemektir.

Aynı zamanda gebelik şekeri tanısı konulan her kadın gelecekte diyabet adayııdır. Bu nedendir ki gebelik şekeri tanısı alan kadında doğumdan 6-10 hafta sonra şeker yükleme testi tekrarlanmalı ve beslenme düzenine dikkat edilmeli, egzersiz her daim kadının yaşamına eklenmelidir.

Betül Meral SARIİZ / posta.com.tr

betul.sariiz@posta.com.tr