Kadınlar hangi testleri yaptırmalı?

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Alper Karalök kadınların genç yaşlardan itibaren yaptırmaları gereken testleri anlattı.

En azından bir kere mamografi taraması yaptırın

Kadınlarda kansere bağlı ölüm nedenleri arasında meme kanseri birinci sırada yer alıyor. Mamografi taraması sayesinde kötü huylu tümör henüz birkaç milimetre çapındayken tespit edilebiliyor.

İlerleyen yaş, genetik faktörler, erken yaşta adet görmek, geç yaşta menopoza girmek, özellikle menopoz sonrası kilo alımı, sebzeden fakir yağdan zengin beslenme tarzını benimsemek, ilk doğumu 30 yaşın üzerinde yapmak, uzun süreli östrojen tedavisi görmek, sigara tüketmek ve düzenli alkol almak meme kanseri riskini artırıyor. 40 yaşından sonra yılda bir veya iki yılda bir mamografi çektirmek gerekiyor. Ancak anne ve kız kardeş gibi birinci derecede akrabalarda meme kanserine yakalanan varsa 30’lu yaşlarda en azından bir mamografi taraması yaptırarak saklamak gerekir.

Meme kanserinde kimler risk altında?

Ailesinde (anne veya baba tarafında) meme kanserine yakalanmış akrabaları olmak

Akrabalık derecesi ne kadar yakın ve meme kanserli akraba sayısı ne kadar fazlaysa risk o kadar yükselir.

Daha önce meme kanserine yakalanmış olmak

Adet başlama yaşının erken, menopoz yaşının geç olması

Hiç doğum yapmamış olmak

Fazla kilo ve hareketsiz yaşam

Vajinal ultrason muayenesi ve rahim taraması yaptırın

Her yıl düzenli jinekolojik muayene yaptırılması gerekir. Muayenenin bir parçası olan ultrasonografide rahim ve yumurtalıklar ayrıntılı olarak incelenebilir. Rahim veya yumurtalıklarda kanser açısından şüpheli bir kitle tespit edilmesi halinde ileri incelemeler yapılır. Özellikle kist veya miyom oluşumuna yatkın bünyelerin, vajinal ultrason muayenesi yaptırması gerekir. Böylece iç organlar çok daha net bir şekilde izlenebilir. Şikayetiniz olsun ya da olmasın yılda bir kez jinekolojik muayene ile birlikte ultrason muayenesi yaptırmalısınız.

21-65 yaş arası tüm kadınlar Pap Smear testi yaptırmalı

Kadınlar arasında en sık görülen ikinci kanser türü olan rahim ağzı kanseri nedeniyle dünyada her iki dakikada bir kadın yaşamını yitiriyor. Human Papilloma Virüsü (HPV) ise rahim ağzı kanseri oluşumunda önemli bir risk faktörüdür. Rahim ağzı kanseri, Pap Smear tarama testiyle klinik belirti vermeyen hücresel değişimlerin olduğu dönemde dahi tespit edilebiliyor. Bu sayede kanser öncesi dönemde tedavi olanağı doğuyor ve sadece rahim ağzındaki sorunlu bölgeyi çıkarmak yeterli geliyor. 21-65 yaş arası tüm kadınlar düzenli olarak Pap Smear testi yaptırmalıdır. Risk faktörü taşıyorsanız veya test sonucunda sorunlu hücreler görülmüşse testin altı ayda bir tekrarlanması öneriliyor.

Rahim ağzı kanserinde kimler risk altında?

Tarama yaptırmayan kadınlar

HPV aşısı yaptırmayan kadınlar

Uzun süreli HPV enfeksiyonu taşıyanlar

Riskli cinsel partner

Sigara kullanımı

Kötü genital hijyen

Bağışıklık sistemi bozuklukları

HPV testiyle rahim ağzı kanserinden korunun

Rahim ağzı kanseri, cinsel yolla bulaşan bir virüs (HPV-Human papillomavirus) nedeniyle meydana geliyor. Erken dönemdeki rahim ağzı kanseri hiç belirti vermeyebiliyor. Dolayısı ile düzenli aralıklarla kontrollerden geçmek hayati önemi taşıyor. Rahim ağzı kanserine dönüşebilecek kanser öncüsü durumlar çok erken dönemde yakalanıp tedavi edilebiliyor. Bunun için kullanılan testler, rahim ağzı hücrelerin incelendiği pap-smear ve HPV-DNA testi. Pap-smear testinin 21 yaşından itibaren, HPV-DNA testinin ise 30 yaşından itibaren yapılması öneriliyor.

Kimler risk altında?

Tarama yaptırmayan kadınlar

HPV aşısı yaptırmayan kadınlar

Uzun süreli HPV enfeksiyonu taşıyanlar

Riskli cinsel partner

Sigara kullanımı

Kötü genital hijyen

Bağışıklık sistemi bozuklukları

İleri yaş kemik erimesi için kemik yoğunluğu ölçümü yaptırın

Hangi kadın ileri yaşta sağlam, esnek, güçlü kemikler ve güzel bir postüre sahip olmak istemez? Özellikle menopoz sonrasında ortaya çıkan ve sinsice ilerleyen kemik erimesi sonucu oluşan boy kısalması, kamburluk, ani kemik kırılmalarına karşı koymak mümkün. 50 yaşından sonra veya erken menopoza girince yapılması gereken kemik yoğunluğu ölçüm testi ile osteoporoz erken dönemde tespit edilebiliyor. Üstelik test 15-20 dakika gibi kısa bir sürede ve ağrısız olarak yapılıyor. Özellikle ileri yaşlardaki kadınlarda görülen kemik erimesi kadın sağlığını tehdit eden en önemli sorunlardan. Tüm bu sonuçlar göz önüne alındığında özellikle kadınların kemik erimesi riskine karşı önlem alması şart! Özellikle ailesinde kemik erimesi olanların çok dikkatli olması gerekiyor. Çünkü tedavi edilmeyen osteoporoz hastalarında kırık görülme riski artıyor. Halk arasında kemik erimesi olarak bilinen osteoporoz; görülme riskiniz varsa; kemik yoğunluğu ölçüm testiyle daha kırık oluşmadan hastalığa karşı önlem alınabiliyor. Özellikle menopoza giren tüm kadınlara yapılması gereken kemik yoğunluğu ölçümü testi osteoporoz önleme ve tedavi takibi için de büyük önem taşıyor. 15-20 dakika gibi kısa sürede ve ağrısız yapılan testle, kemik yoğunluğu ölçülüyor. Test tedavi süresince kemik yoğunluğunun belgelendirmek için de kullanılıyor.

Kemik erimesinde kimler risk altında?

Yaşlılar: Bağırsak kalsiyum emiliminin azalması

Genetik faktörler: Ailede osteoporotik kırık hikayesi olması, beyaz ırk, ince ve solgun derili olmak, zayıf olmak

Hormonlar: Erken menopoz

Beslenme: Düşük kalsiyum ve düşük D vitamini alanlar

Yaşam şekli: Hareketsiz yaşam, sigara ve alkol kullanımı, fazla kahve tüketimi, güneş ışığından faydalanmama

Bazı ilaçlar ve hastalıklar: Kortizon kullanımı, bazı mide ilaçları ve yüksek doz tiroid hormonu, şeker hastalığı, romatizmal hastalıklar, iltihaplı bağırsak hastalığı ve tiroid bezinin fazla çalışması.