Kadınlarda çikolata kisti kısırlık nedeni!

Cinsel ilişki sırasında ağrı, adet sancısı gibi şikayetler endometriyozis denilen ve kısırlığa yol açan ciddi bir hastalığın habercisi. Prof. Dr. İsmail Çepni uyarıyor: “Ağrı ve sancınız6 aydan uzun sürüyorsa bu risk akla gelmeli” Yumurtalıklarda oluşan kistlerinin içinin herhangi bir nedenle kanla dolması sonucu oluşuyor. Çikolata kisti konusunda bir kavram kargaşası var. Halk arasında çikolata kisti diye bilinen hastalık aslında ‘endometriyozis’tir. Yani ikisi birbirinden farklı. Her çikolata kisti endometriyozis demek değil. Rahimin iç tabakasındaki dokunun rahim dışında bulunma halidir. Basitçe şöyle açıklayabiliriz: Rahim duvarında 3 tane tabaka var. En içteki endometrium denilen tabaka. Buna rahim içi zarı da denir. Rahim iç tabakası adet döngüsünün seyrinde her ay kalınlaşan ve belli bir süre onunda adet kanamasıyla vücut dışına atılan bir doku. İşte bu doku bazen yumurtalıklar veya rahimin arka yüzünde olabilir. Aklınıza gelebilecek her yerde, örneğin gözde, göbekte, burunda da olabilir. İşte adet zamanında rahim iç yüzeyinde meydana gelen kanamayla beraber bu endometriyozis odaklarının bulunduğu bölgelerde de kanama benzeri bazı belirtiler olur. Her ay düzenli olarak oluşan bu ‘iç kanamanın’ vücut tarafından yok edilmesi sürecinde bölgede ciddi yapışıklıklar ortaya çıkar. Bu yapışıklıklar kısırlığa yol açabilir. Kısırlık, ağrı, rutin muayeneler esnasında yumurtalıkta görülen kitle bize endometriyozisi düşündürür. Özellikle adetin ilk günü görülen adet sancısı ve cinsel ilişki sırasında ağrı en önemli belirti. Endometriyozis yumurtalıkta bir kitleye yol açabilir. Buna çikolata kisti ya da endometrioma diyoruz. Yumurtanın üzerinde endometriyozis odakları olabileceği gibi, bu odaklar yumurtanın içine doğru da büyüyebilir. Bu odakların içeriği bir çikolatanın erimiş haline benzer. Koyu kahverengi renktedir. Bu nedenle bu kistlere çikolata kistleri denir. Endometriyozis sonucunda meydana gelen kistler tüp, yumurtalık, rahim ve bağırsaklara tamamen yapışık halde bulunabilir. Bu durum gebelik oluşma aşamalarını olumsuz etkiler. Mesela bir kadının gebe kalabilmesi için tüp-yumurta ilişkisinin sağlam olması gerekir. Fakat endometriyozis tüpün ucunu kapatmışsa bu ilişki bozulur. Bu hastalığın özellikle ilerlemiş evrelerinde tüp-yumurtalık ilişkisi bozularak kısırlık oluşabilir. Erken evrelerde tüp yumurtalık ilişkisini bozmadan da salgılattığı özel maddelerle yumurtlama kalitesini etkileyerek gebe kalma potansiyelini azaltabilir. Eğer 6 ayı aşkın adet sancısı veya cinsel ilişki sırasında ağrı oluyorsa akla endometriyozis gelmeli. Karın içi yapışıklıklarının ve kistlerin tedavisi ameliyatla yapılır. Kist ameliyatı yaparken yapışıklık olmaması için gerekli tedbirler titizlikle alınmalı. Kalan yumurtalık dokusuna zarar vermemek çok önemli. Bir kist ameliyatında sağlam yumurtalık dokusuna gereksiz bir zarar, yumurtalık rezervinde azalmaya yol açabilir. Bu da daha sonra gebe kalma potansiyelini azaltır, özellikle tüp bebek tedavilerinde baş edemediğimiz problemleri beraberinde getirir. Bu yüzden laparoskopik cerrahi esnasında sağlam yumurtalık dokusuna hiçbir şekilde zarar verilmemesi lazım. Ayrıca ameliyat sonrasında yapışıklık riskini en aza indirgeyecek şekilde yumurtaların korunması hayati öneme sahip. Bu nedenle bu konuda uzmanlaşmış kişiler tarafından bu ameliyat yapılmalı. Hastanın şikayetleri öğrenilir. Daha sonra jinekolojik muayene ve vajinal ultrason yapılır. Vajinal ultrason çikolata kistlerini çoğunlukla gösterebilir. Kesin teşhis laparoskopi ile konulur. Bu yöntemle genel anestezi altında karın içine kamerayla bakılır. Gerekirse aynı anda tedavi de yapılır. Kadının yaşı, endometriyozisin yaygınlığı, gebe kalamama süresi tedavinin başarısını etkiler. Laparoskopi yaptığımız hastalar gençse, 1 yıl kadar kendi halinde gebe kalma şansı veriyoruz. 1 yıl içinde yaklaşık olarak yüzde 50-60 oranında gebelik gerçekleşebilir. Gebelik elde edilemeyen olgularda da 1-1.5 buçuk yıl içinde tüp bebek tedavisi öneriyoruz. Endometriyozisin oluşturduğu şikayetlere göre, örneğin kronik adet sancıları için birtakım ilaç tedavileri de kullanılıyor. Yalnız ağrı tedavisi ve gebelik isteği tedavisi çoğunlukla ayrı planlanır.