Giriş
Karaciğeri temizleyen besinlerle karaciğer yağlanmasının önüne geçin!
Hem şişmanlık hem şok diyetler karaciğeri yoran hataların başında geliyor. Alkol tüketimi de karaciğer yağlanmasını artırıyor. Ancak tek suçlu alkol değil. Bazı besinler var ki, bunlar hem karaciğer yağlanmasının önüne geçiyor hem de karaciğeri temizliyor. Beslenmenizde yapacağınız ufak tefek değişikliklerle hem kolesterol seviyenizi düşürebilir hem de daha sağlıklı bir karaciğere sahip olabilirsiniz. Üstelik vücudumuzun enerjisinden de sorumlu olan karaciğeriniz daha güçlü oldukça, kendinizi daha zinde ve aktif hissedeceksiniz!
Karaciğer yağlanması, hareketsizlik ve şişmanlık nedeniyle tüm dünyada giderek artan bir sağlık sorunu. Önlem alınmadığında siroz, kanser gibi ciddi sonuçları olan karaciğer yağlanması şok diyetler, aşırı alkol kullanımı gibi nedenlerle de ortaya çıkabiliyor.
Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Oya Yönal, Posta Gazetesi yazarlarından Özgür Gökmen Çelenk'e karaciğer yağlanmasına neden olan hataları ve karaciğeri koruyan besinleri anlattı.
Karaciğerin hayati öneme sahip fonksiyonları var!
Karaciğer, çok sayıda önemli görevi olan hayati organlarımızdan biri.
- Kan pıhtılaştırıcı faktörler, enzimler, proteinler ve hormon üretiminde rol alıyor.
- Demir, vitamin, yağlar ve şeker gibi enerji kaynaklarını depoluyor.
- Yediklerimizi vücudun kullanabileceği besin maddelerine çeviriyor.
- Safra yapımında rol alıyor; ilaç, alkol ve diğer toksik maddeleri temizliyor.
Karaciğer yağlanması nedenleri
Karaciğer yağlanması, karaciğer hücrelerinde normalden fazla yağ depolanması sonucu oluşuyor. Yağ oranı yüzde 5’in üzerine çıkarsa bu tabloya ‘yağlı karaciğer hastalığı’ deniyor. Alkol önemli bir risk faktörü olsa da yağlanma pek çok faktörden kaynaklanıyor.
- Alkol tüketimi
- Hareketsiz yaşam
- Fast food beslenme nedeniyle sıklığı giderek artan obezite
- Tip 2 diyabet,
- Hiperlipidemi (kolesterol, trigliserid gibi kan yağlarında yükseklik),
- Bazı ilaçlar
- Metabolik sendrom (Bel çevresi kalınlığı, yüksek tansiyon, kan yağlarında bozukluk, bozulmuş açlık kan şekeri ya da insilün direnci yüksekliğinin bir arada bulunması),
- Hızlı kilo alıp vermek, şok diyetler (ayda 4-5 kilodan fazla kilo verdiren diyetler)
Sadece alkolü kesmek yetmiyor
Karaciğer yağlanması fazla alkol tüketen kişilerde gelişen ‘alkole bağı karaciğer yağlanması’ ve alkol kullanmayan veya çok az kullanan kişilerde gelişen ‘alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması’ olarak iki gruba ayrılıyor.
Ülkemizde alkolden kaynaklanmayan karaciğer yağlanması her 100 kişiden 25’inde tespit ediliyor. Yani ülkemizde ortalama olarak her 4 kişiden birinin karaciğeri yağlı.
Peki karaciğer yağlanmasının önüne geçmek için hangi besinlerden yararlanabiliriz? İşte karaciğeri koruyan besinler!
Kırmızı etten fakir, meyve sebzeden zengin beslenme modeli
Yağlanmanın önüne geçmek için karbonhidrat, protein ve yağ oranı dengeli, yeterli sebze-meyve içeren bir beslenme modeli benimseyin.
Kırmızı etten fakir, balık ve meyve sebzeden zengin, yeterli tahıl ve süt ürünleri içeren Akdeniz diyeti ile karaciğerinizi koruyabilirsiniz.
Fazla kilolarınızdan kurtulun
Karaciğer yağlanmasında öncelikle sağlıklı beslenerek ve düzenli egzersiz yaparak fazla kiloların verilmesi gerekiyor. Öyle ki sadece yüzde 10’luk kilo kaybı bile karaciğer yağlanması tedavisinde önemli etki sağlıyor.
1 yıllık sürede fibrozisi geriletebilmek için vücut ağırlığının en az yüzde 10’u kadar kilo verilmesi gerekiyor. 1 yıllık sürede yüzde 10’dan fazla kilo kaybı olursa fibrozisde yüzde 45 gerileme olabiliyor.
Ancak şok diyetler ile aranıza mesafe koyun çünkü sağlıksız kilo kaybı karaciğer fonksiyonlarında bozulmaya, karaciğer büyümesine ve karaciğer yetmezliğine yol açabiliyor.
Sağlıklı karbonhidratlar (Bulgur, karabuğday, tam tahıllar)
Bulgur, karabuğday ve tam tahıllar gibi sağlıklı karbonhidratlara beslenmenizde mutlaka yer açın. Ama miktarına dikkat etmek koşuluyla...
Polifenol içeriği zengin meyveler
- Yaban mersini
- Çilek
- Karadut
- Kiraz
- Mürdüm eriği
- Ahududu
- Böğürtlen
- Kızılcık
- Kırmızı ve mor renkli meyveler
Siyah üzüm
Siyah üzüm çekirdeğinde bulunan resveratrol de karaciğer yağlanması ve iltihaplanmasını azaltır.
Greyfurt
Greyfurtta bulunan ‘naringin’ ve ‘naringenin’ bileşenleri karaciğer sağlığını korumanıza destek olur. Ancak herhangi bir ilaç kullanıyorsanız ilacın etkisini azaltıp artırabileceği için greyfurt konusunda dikkatli olun.
Meyve tüketimini dengeleyin
Meyve tüketiminde abartıya kaçmayın. Meyveler doğal fruktoz (meyve şekeri) kaynağıdır, fruktozun fazlası da karaciğerde yağlanmaya neden olur. Bu arada meyve suyu yerine meyvenin kendisini tercih edin.
Karnabahar, brokoli, pazı, lahana, Brüksel lahanası ve turp
Karnabahar, brokoli, pazı, lahana, Brüksel lahanası ve turp çeşitlerini öğünlerinizden eksik etmeyin.
Bu besinlerdeki ‘sülforafan’ bileşeni karaciğer yağlanmasına neden olan maddelerin karaciğer hücrelerinden uzaklaştırılmasına yardımcı olur.
Enginar
Enginar, zengin antioksidan ve lif içeriğiyle karaciğerden toksinlerin atılmasına destek olarak karaciğer sağlığını korur.
Haftada 1 kez sebze tercihiniz enginardan yana olsun.
Kuşkonmaz
Kuşkonmaz da karaciğer fonksiyonlarını destekler.