Orta miktarda stres, hayatta kalmamız ve tehlikelerden haberdar olmamız için gerekli bir durum.
Gelecek ya da başkalarının onlar hakkında ne düşüneceği konusunda endişelenmek yerine, o an sahip oldukları şeyi deneyimlemeleri için farkındalık uygulamaları yapmak oldukça önemli bir aktivite.
Klinik Psikolog Buse Göçmen, "Hepimiz sinir sistemimizin zorlandığı, anbean stres seviyemizin değişiklikler gösterdiği bir dönemden geçiyoruz. Ekonomik ve sosyal belirsizliklerle, pandemi nedeniyle değişen yaşam koşullarıyla başa çıkmaya çalışıyoruz" diyor.
Stresi azaltmaya odaklanan terapi yollarından söz eden Göçmen, Mindfulness yöntemine özellikle dikkat çekiyor.
Göçmen, Mindfulness ve meditasyon pratiği ilgili şunları söylüyor:
Mindfulness tekniği hayatımızı, kendimizi ya da karşılaştığımız olayların etkilerini değiştirmeyi vaad etmez. Ancak yoğun ve stresli bir yaşam sürenler için bir kenara çekilip bedeni, zihni dinlendirmek için araçtır. Meditasyon, yaşam serüvenimizde yapma halinden, olma haline geçtiğimiz, kendimizle, dünyayla kurduğumuz bağları, duygularımızı ve düşüncelerimizi gözlemlemek için bir çalışma alanı. Günlük yaşam içinde kendimize vakit ayırmamızı sağlayan, zihnimize ve bedenimize merakla ilgi göstermeyi canlı tutan bir pratik.
Toplumdaki "yeni normal" koşullara uyumlanırken, insanlar zaman zaman gergin, endişeli ya da bazen gevşemiş bir ruh halinde olabiliyor.
Göçmen, bu duruma karşı "Mindful bir yaşam tutumu" geliştirmekten söz ediyor. Söz konusu yaşam tarzı, bu süreçte değişen yaşam koşullarının kabulüne dayanıyor.
Mindfulness'ın yaratıcısı Dr. Jon Kabat-Zinn’in, "İnsan aklı kötü havayla kırbaçlanan okyanus yüzeyi gibidir. Hepimiz tepkiselleşiriz, ama eğer uzanabilirsek, dalgaların altında daha derin bir sükûnet vardır" sözünü anımsatıyor ve şunların altını çiziyor:
Merkezi sinir sisteminin uyarımına yol açan 'orta' miktarlarda stresin, hayatta kalmamız, tehlikelerden haberdar olmamız için gerekli olduğunu biliyoruz. Ancak 'aşırı' miktarlarda stres, hastalıklara ve yorgunluk gibi zararlı semptomlara yol açabiliyor. Nörobilim alanında 'Uyumsuz hayal kurma ve Covid' üzerine bilimsel bir araştırma yaptım. Bu sırada 'Mindfulness ve stres' üzerine bir çok çalışmayla karşılaştım. Sinir sistemi ve strese karşı meditasyonun olumlu etkileri ilgimi çekti. Şunu söyleyebilirim ki, Mindfulness sorun çözmekle ilgili değil sadece. Kendi kaygılarımız veya hedeflerimizle ilgili bir yol yordam da değil. Tüm gerçeklikle yargılamadan temas halinde oluş ve nazikçe kabulleniş hali.
Klinik Psikolog Göçmen, meditasyonun sorunlarla sıkışmış insana bir alan sağladığını, bu pratik esnasında duyguların ve düşüncelerin bastırılmadan, doğal seyri ile misafir olarak "ağırlandığını" anlatıyor.
"Kendimizle içten, dostça ve nezaketle bağ kurmak için araç. Mindfulness eğitiminde, üzüntü ve mutluluğa eşit mesafede olabilmeyi deneyimliyoruz" diyor ve ekliyor:
Keder, zihinde verilen bir mücadeleyken, üzüntü duygusu insan doğamızın bir parçası. Mutluluğun hep 'ileride' olması kavramı üzerine de çalışıyoruz. Mutluluğu başka zamanlarda aramaktansa, ortaya çıktığında fark edebilme pratiği geliştirmek çok önemli. Sessizlik inzivası sırasında esas üretkenliğin tüm düşünce kalabalığının çekildikten sonra ortaya kalanlar olduğunu fark ettim.
İşte bu "düşünce kalabalığı"ndan arınma hali Mindfulness'ın önemli derslerinden biri.
Mindfulness şu an en çok araştırılan bilimsel çalışmalar arasında. Bunun birçok nedeni var. En önemli nedeni sinir sistemi üzerindeki olumlu etkileri.
"İnsula", beynin fiziksel hisleri algılayan ve bedenin nasıl hissettiğini işlemeye yardımcı olan bölümü. Beden farkındalığı çalışması sırasında dikkatinizi bilinçli olarak vücudunuza çevirerek, hissettiğinizde, beynin insula adı verilen bölümünü uyarırsınız. Bu özellikle stres halindeyken beynin rahatlama yanıtını vermesini de sağlayan kısmıdır. Bunun için bedene odaklanma çalışmalarıyla insula'yı uyarmak, zihne rahatlama izni vermenin etkili bir yolu.
Psikolog Göçmen, "Sempatik Sinir Sistemi, yoğun stres altında olduğumuzda bizi korumaya çalışır. Eğer bir yangın içinde kaldıysanız bu sistem devreye girer ve 'savaş ya da kaç' komutu ile bedeninize alarm verir. İşte bu anda adrenalin, kortizol seviyelerimiz artarak bedenimiz alarm modunda çalışır. Parasempatik sinir sistemi ise zihnin dingin, sakin ve güvenli modudur. Parasempatik sinir sisteminin devrede olması olayları sakince, tüm doğallığıyla yaşamamızı sağlar. Mindfulness eğitimlerinde vazgeçilmez olan meditasyon uygulamaları iki sistem arasında geçişi kolaylaştıran bir çark sistemi gibi. Bu meditasyon; bedenimizin, zihnimizin stres durumunun tam tersi olan, sakinliği ve dinginliği getiren Parasempatik sinir sistemine geçmesine yardımcı olur" diyor.
Mindfulness (bilinçli farkındalık) önemli bir depresyon geçmişi olanlara "uzun vadede iyi kalma becerileri"ni öğrenme konusunda yeni yaklaşımlar sunuyor. İnsanlara bilişsel yaklaşımların yanı sıra, güvenli ve güçlendirici bir tedavi seçeneği sunuyor. Son dönemlerde hem bireyler hem de kurumlar açısından oldukça popüler bir yol. Şimdiki anın farkına varmak, mutluluğu arttırmak ve odaklanmak isteyenler de Mindfulness’a başvuruyorlar.
Zen filozofları "Değişimden anlam çıkarmanın tek yolu ona dalmak, onunla birlikte hareket etmek ve dansa katılmaktır" der.
Mindfulness öğretisi biraz da bu sözü çağrıştırıyor. Duygular için endişelenmektense özen göstermek, çılgınca tepki vermektense akıllıca yanıt vermek, hissettiğiniz şey için kendinizi yargılamak yerine saygı göstermek. Bir başka ifadeyle "Kendimi olduğum gibi nasıl kabul edebilirim?" sorusuna odaklanmak. Bunun gibi onlarca küçük ama önemli yaşam dersleri Mindfulness felsefesinde hayat buluyor.
