Kıdem tazminatından yıllık izne, fazla mesaiden dava açmaya kadar çalışanların tüm hakları

Bilal Emin Turan- POSTA

Türkiye’de 30.5 milyon kişi çalışabilecek durumda. Ancak bunlardan 26.6 milyonu iş sahibi. 3.9 milyon kişi de iş bulamadığı için veya işten çıkartıldığı için boşta. İşçi ve işsiz milyonlarca kişinin bilmesi gerekenler, çoğu kez unutulan veya boşverilen yasal haklar var. İşe başlarken imzalanan sözleşmeden tutun da ayrılırken veya ayrıldıktan sonraki haklara kadar merak edilen tüm konuları iş hukuku konusunda deneyimli Avukat Nermin Aldemir’e sorduk. İşte detayları.

(Avukat Nermin Aldemir)

FAZLA MESAİ MADDESİNİ İYİ OKUYUN

Sözleşmede ücretinizin gerçeğe uygun olarak yazılmış olması ve yazılı olan tutarın net ya da brüt ücret olarak belirtilmesi şart. Net ya da brüt olarak belirtilmeyen tutarlar ileride çelişkiye neden olabilir. Sözleşme tarihi ve işe başlama tarihine dikkat edin. Fazla mesai yaptırılacaksa sözleşmede olmalı. Maaş asgari ücretin üstündeyse ve sözleşemede fazla mesainin aylık ücrete dahil olduğu yazıyorsa yıllık 270 saate kadar yapılan fazla mesai için ücret talep edilemez.

ŞAHİDİNİZ OLSUN

Fazla mesai yapıldığını iddia eden işçi bunu ispatlamak zorunda. İşyerinde işe giriş ve çıkışlarda imza attırılıyorsa ya da kart okutma, parmak izi alma gibi sistemler varsa dava aşamasında mahkemeden bu kayıtların getirilmesini talep edebilir. Fazla mesai yapıldığına dair e-mail gibi işyeri iç yazışmaları varsa bunları delil olarak sunabilir. Mesai arkadaşları şahitlik yapabilir. Bordroda fazla mesai ücretinin yazıp yazmadığına da dikkat edin.

İZİN ÜCRETİNİ 10 YIL İÇİNDE İSTE

Kullanılmayan yıllık izin süreleri iş sözleşmesinin feshinden itibaren izin ücreti alacağına dönüşüyor. Bu izin ücretine ilişkin zaman aşımı iş sözleşmesinin sona ermesiyle başlıyor. 1 Temmuz 2012’den önce doğan yıllık ücretli izin alacakları için zamanaşımı 5 yıl. 1 Temmuz 2012’den sonra doğan alacaklar için işçi 10 yıl içinde mahkemeye başvurabilir. İşveren bunu ödemek zorunda. Ayrıca yıllık izin ücretine yasal faiz de işletiliyor.

SİGORTA GİRİŞİ YAPILMADIYSA...

Sigorta girişi ya da prim ödemesi yapılmayan işçi öncelikle çalıştığı işyerinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik Merkezi’ne yazılı olarak müracaat etmeli. Müracaat sonrası SGK kontrol memuru işyerinde denetim yaparak işçinin işyerinde fiilen çalıştığını o gün itibarıyla tespit ediyor. Delil olursa geriye dönük olarak 1 yıla kadar çalışılan günlerin sigortası yatırılıyor. İşten çıktıktan sonra 5 yıl içinde de hizmet tespit davası açılabiliyor.

HUKUKİ YARDIM ALIN

Birçok çalışan haklarının tamamının ödendiğini düşünüyor. Oysa kıdem tazminatı alıp, ihbar tazminatı almayanlar olduğu gibi; tazminat hesaplamalarının alınan gerçek ücret üzerinden değil de daha düşük ücret üzerinden yapıldığına sıkça rastlanıyor. Bunun için alacakların hesaplanması, iş akdi sona ererken işveren tarafından imzalatılan protokol, ibraname, feragatname gibi belgelerin içeriği konusunda avukatlardan yardım alın.

DAVA MASRAFI 750 LİRA

Kıdem, ihbar, işe dönüş, eksik ödeme, hizmet tespiti gibi davaların açılması halinde işçinin ödeyeceği toplam tutar 750 lira civarında oluyor. 2017 için yargılama giderleri: 31.40 TL başvurma harcı, 0.60 TL dosya ücreti, 31.40 TL peşin harç, 45 lira tebligat gideri, 30 TL her bir tanık için ödenen tutar, 400 TL bilirkişi ücreti, 180 lira emsal ücret araştırması, bankalara yazılar ve tebligat gideri. Talep edilen alacağa ve dosya içeriğine göre bu tutar değişebilir.

ARABULUCU ÇÖZÜYOR!

Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü verilerine göre; iş davalarının ortalama görülme süresi 2012 yılında 483 gün, 2013 yılında 381 gün, 2014 yılında 417 gün, 2015 yılında 431 gün. Bu yüzden anlaşmazlıklar ‘arabuluculuk’ ile çözülebilir. Bunun için adliyelerdeki ‘arabuluculuk bürolarına’ başvuru yapmak yeterli. Ayrıca internetten ‘adb.adalet.gov.tr’ye girip arabulucuların isim ve telefonlarına ulaşabilirsiniz. Bu yolla anlaşmazlıklar 1 günde çözülebilir.