Kimlerin erken emeklilik hakkı var? İki seçenek bulunuyor

Sosyal güvenlik sistemimiz çalışanlara çeşitli emeklilik imkanı sunmaktadır. Sigorta kollarına bağlı olarak değişen emekliğin yanında erken emeklilikte farklılık göstermektedir. Erken emeklilik için iki seçenek bulunuyor. Ya malulen emeklilik ya da engelli hakkıyla emeklilik. Genellikle ikisinin benzer olduğunu sanılıyor; ancak aralarında fark var. İşte erken emeklilikteki iki ayrı seçenek…

MALULEN EMEKLİ OLMAK İÇİN GEREKEN ŞARTLAR NELERDİR?

Malulen emeklilik ile engelli hakkı ile emeklilik aynı şey değildi. Hastalanan, ameliyat olan ve rapor alıp işine devam edemeyenler malulen emekli olup olamayacaklarını araştır. Bu emeklilik türü için gerekli ilk ve en önemli şart, çalışma gücünde en az yüzde 60 kayıp olduğuna dair sağlık kurulu raporudur.

MALULEN EMEKLİLİK İÇİN SAĞLIK KURULU RAPORU NASIL ALINIR?

Malulen emeklilik için ilk şart iş gücünde yüzde 60 kayıp yaşandığına dair sağlık raporu almak olduğunu söylemiştik. Bu raporu almak isteyenler direkt hastanelere gidiyor. Bu yanlış bir yol. Rapor için kişilerin ilk olarak bulundukları il veya ilçedeki SGK merkezlerine başvurmaları ve yetkili hastanelere sevk edilmeleri gerekir. Kişiler doğrudan hastaneye başvurarak rapor almak yerine SGK’ya başvurarak sevklerini gerçekleştirmelidirler.

MALULEN EMEKLİ OLMAK İÇİN 1800 GÜN PRİM ÖDEMESİ DE GEREKİYOR

Sevkin SGK üzerinden yapılmasının nedeni, yalnızca sağlık kurulu raporunun malullük aylığı almak için yeterli olmamasıdır. Kişi, çalışma gücünde en az yüzde 60 kayıp olduğunu belgelese bile en az 1.800 gün prim ödemesi yoksa veya prim ödemesini borçlanma ile 1.800 güne tamamlayamıyorsa malullük aylığı alamaz. Yani, malul sayılmak, malullük aylığı almaya yetmez.

Ancak kişinin çalışma gücünde en az yüzde 60 kaybın olması, bu kişinin engellilik oranının da en az yüzde 40 olacağını gösterir. Bu nedenle her malul engellidir. Ancak her engelli malul sayılmayabileceği gibi, her engelli de malullük aylığı alamaz. Çünkü yüzde 40 engelli olan bir kişinin çalışma gücünde en az yüzde 60 kayıp olmayabilir.

Malullük aylığı alabilmek açısından ikinci şart, kişinin malullük için gerekli sağlık kurulu raporunu almak üzere SGK’ya başvurduğu tarihte en az 1.800 gün ödenmiş priminin olmasıdır. Yani, malullük aylığı talep eden kişilerin SGK’ya başvurdukları tarihte en az 5 yıl prim ödemiş olmaları gerekmektedir. Aksi takdirde, sevk işlemleri yapılamaz ve bu kişiler malullük aylığı da alamazlar.

1800 GÜN PRİMİ OLMAYANLAR NE YAPABİLİR?

Malulen emekli olma talebinde bulunan kişinin başvuru tarihinde 1.800 gün primi yok fakat borçlanabileceği bir süre varsa ve bu süreyi borçlanması halinde prim günü sayısı 1.800’e ulaşıyorsa, bu durumda SGK sevk işlemini gerçekleştirmektedir.

BAŞKA BİRİNİN BAKIMINA MUHTAÇ KİŞİLERDE 10 YIL SİGORTALILIK ARANMIYOR

SGK’dan aldığı sevk ile birlikte başvurduğu sağlık kurulu tarafından çalışma gücü kaybı belirlenen sigortalının raporunda ‘başka birisinin sürekli bakımına muhtaç’ ibaresi yer alıyorsa, bu durumda malullük aylığı bağlanması için en az 10 yıldır sigortalı olma koşulu aranmamaktadır.

Yani, malullük aylığı alınabilmesi için 10 yıldır sigortalı olma koşulu bütün maluller için gerekli değildir. Malul kişi eğer başka birisinin sürekli bakımına muhtaç durumda ise 10 yıldır sigortalı olma koşuluna tabi olmaksızın malullük aylığı alabilir.

Ancak sağlık kurulu raporunda bu yönde bir ibare bulunmuyorsa, bu durumda sigortalının malul sayılabilmesi için hem 5 yıl ödenmiş priminin olması, hem de en az 10 yıldır sigortalı olması gerekir.

MALULEN EMEKLİ OLAMAYANLAR ENGELLİ RAPORU İLE EMEKLİ OLABİLİR

Malulen emekli olamayan bir kişi engelli hakkıyla emekli olabilir. Malulen emeklilikte sigortalılık süresi ve prim koşulunu yerine getiremeyen kişiler, engellilik tespiti yaptırarak engelli emekliliğinden yararlanabilirler.

Engelliler, engellilik oranı ve ilk kez sigortalı oldukları tarihe göre emeklilikte farklı koşullara tabidirler. İlk kez 1 Ekim 2008 ve sonrasında sigortalı olan engelliler, SGK’dan alacakları sevk ile yetkili hastanelerden aldıkları sağlık raporlarındaki çalışma gücündeki kayıp oranına göre emekli olurlar. Bu açıdan, sağlık kurulu raporuna göre çalışma gücü kaybı;

- Yüzde 50 ila yüzde 59 arasında olan sigortalılar 16 yıllık sigortalılık süresi ve en az 3.700 gün,

- Yüzde 40 ila yüzde 49 arasında olanlar ise 18 yıllık sigortalılık süresi ve en az 4.100 gün şartlarını yerine getirdiklerinde emekli olabilirler.