Giriş
Köpekler hangi duyguları hissedebiliyor?
Köpek sahipleri onların tüm duyguları hissedebildiğine emin olabilir ancak durum tam olarak öyle değil... Bellek kapasitesi oldukça gelişmiş olan sadık yapılı bu güzel hayvanlar basit duygularda oldukça gelişmiş olmalarına rağmen, kompleks duyguları hissedemiyor.
Köpeklerle beraber yaşayan kişiler bu soruya ilk anda “her şeyi hissediyorlar!” diye yanıt verecektir. Peki, bu konuda bilim ne diyor?
Köpeklerin zihinsel ve bilişsel süreçleri de bizimki gibi oldukça zengindir ve duyguları oluşturan beyin yapılarıyla hormonlar da biz insanlarınkine oldukça benzer niteliktedir.
Sevgi ve şefkat duygularını uyandıran oksitosin hormonunu bu yakın benzerliğe örnek gösterebiliriz.
Nörolojik ve kimyasal benzerlikleri göz önüne aldığımızda, köpeklerin de duygularının bize benzer olduğunu düşünmek çok da yanlış olmaz.
Köpeklerin neleri hissettiğini anlamak için ilk olarak insanların duygularını keşfetmek için yapılan deneylere bakılabilir. Birçok deney gösteriyor ki, her insan var olan bütün duyguları hissetmeyebiliyor ya da insanlar arasında ciddi duygudurum farklılıkları olabiliyor.
Hatta hayatımızın ayrı dönemlerinde, farklı duyguları farklı şekilde yaşayabildiğimiz de biliniyor. Araştırmalar bebeklerin ve küçük çocukların duygusal kapasitelerinin limitli olduğunu da gösteriyor. Ancak zaman içinde çocuklar, farklı ve daha kompleks (karmaşık) duyguları yaşamayı deneyimleyebiliyor.
Basit bilgi ile kompleks bilgi ayrımı köpeklerin duygularını anlamakta oldukça önemli. Bu bilgi köpekleri anlamaya çalışırken çok önemli çünkü araştırmacılar, köpeklerin zihinlerinin 2 – 2,5 yaş aralığındaki bir çocuğunkine eşit olduğunu söylüyor.
Yani köpeklerin 2,5 yaşındaki küçük bir çocukta olduğu gibi duyguları var, ancak yetişkinlerdekinden daha basit ve farklı bir düzeyde... .
Çocuklarda karmaşık sosyal duygular (utanma, gurur gibi) 3 yaşından sonra ortaya çıkmaya başlıyor.
Suçluluk duygusunun ortaya çıkışı ise bunlardan bile sonra, yaklaşık 3,5 yaş civarında oluyor.
Bir çocuğun kibir, hor görme gibi hisleri keşfetmesi ise 4 yaşını buluyor.
Bu gelişimsel süreç köpeklerin duygularını anlamak için altın değerinde.
Köpekler bu gelişim sürecini insanlardan çok daha kısa bir sürede tamamlıyor ve yaklaşık 4-6 aylık olduklarında bu süreç tamamlanmış oluyor.
Ancak ırksal gelişim/olgunlaşma süreçlerine göre değişiklik gösterebiliyor, ve şunu biliyoruz ki, insanların 2 – 2,5 yaş civarındaki sınırda kalıyor. Bu da köpeklerin şunları hissedebildiğini gösteriyor:
- Mutluluk, sevinç
- Korku, endişe
- Sinir, öfke
- Sevgi
- Memnuniyetsizlik, nefret
Ancak araştırmaya göre köpekler bunların ötesinde, suçluluk, gurur, utanç gibi daha kompleks duyguları hissedemiyor.
Şimdi birçok kişi köpeklerin suçluluk duygusu hissedebildiğini gördüklerini söyleyecek. Genelde durum, siz eve geldiğinizde köpeğin sıkılgan ve rahatsız bir şekilde bir yerlere saklanmaya çalıştığı ya da size böyle göründüğü anlarda, salonun ortasında parçalanmış bir eşya görmeniz değil mi?
Dr. Stanley Coren’e göre; bu gördüğünüz teknik olarak suçluluk duygusu değil, korkunun basit bir formu aslında. Böyle bir şeyle karşılaştığınızda köpeğiniz vereceğiniz tepkiyi biliyor ve cezalandırılma korkusu yaşıyor – suçluluk değil.