Giriş
Kötü alışkanlıklar cildinizi nasıl yaşlandırır?
Tıpkı ölüm ya da ödememiz gereken vergiler gibi, yaşlanmak da hayatın kaçamadığımız gerçeklerinden biri. Ancak zamanından önce yaşlanmak ya da yaşlanmamak, tamamen senin kontrolün altında olan bir durum. Çünkü onu seçimlerinle sen hızlandırıyor ya da yavaşlatıyorsun. Günlük hayatında yapmayı sürdürdüğün ve belki de farkında bile olmadığın bazı alışkanlıklar, daha yaşlı görünmene ve hızla yaşlanmana sebep oluyor.
Güneş koruyucusu kullanmamak
UV ışınlarına maruz kalmak cilt hücrelerine, kolajen yapısına ve elastinlere zarar veren serbest radikallerin ortaya çıkışına neden oluyor. Bu da cildin erken yaşlanmasına, kırışıklıklara, cilt lekelerine ve hatta cilt kanseri gelişimine bile sebep olabiliyor. Günlük olarak azar azar gün ışığına maruz kalmak bile ileriki dönemlerde kötü sonuçlar doğurabilir. Sana ibretlik bir örnek: Avustralyalı araştırmacılar, 900’den fazla kişiyi dört yıl boyunca takip etmiş. Ve günlük olarak güneş koruyucusu uygulayan insanların, diğerlerine göre yüzde 24 daha az yaşlanma belirtisi gösterdiğini ortaya çıkarmış.
Yeterince uyumamak
Uyku yalnızca zihin sağlığını korumakla kalmıyor, daha genç görünmeni de sağlıyor. Cilt hücrelerinin tıpkı geceleri uykuya dalman ve sabahları uyanmanı sağlayan uyku döngün gibi 24 saatlik bir ritimde çalışıyor. Uyku cildinin gün boyunca güneş ışığı, kirlilik ya da sivilce gibi sebeplerle maruz kaldığı zararları tamir ediyor. Gerekenden az miktarda uyuduğunda bütün bu süreci sekteye uğratmış oluyorsun ve cildin bir sonraki gün için hazırlanamıyor. Kısacası, uykusuzluk cildini strese sokuyor, tamir sürecini es geçiyor ve bu da daha az sağlıklı hücrelere ve erken yaşlanmaya neden oluyor.
Yeterince sebze ve meyve yememek
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’nin verilerine göre, insanların yüzde 90’ı tavsiye edilen miktar olan günde üç ila beş porsiyon (300-500 gr) sebzeyi tüketmiyor. Yüzde 76’sı ise yeterince meyve (günde bir, iki porsiyon) yemiyor. Ancak Amerikan Dermatoloji Akademisi’nin (AAD) yaptığı çeşitli çalışmalara göre, hastalıklarla savaşan meyve ve sebzelerle dolu dengeli bir beslenme düzeni, diğer faydaları bir yana, cildin erken yaşlanmasına sebep olan zararı da önlüyor. Nedeni ise, sebze ve meyvelerin içinde cilt hücrelerini sağlıklı tutan ve zararlı serbest radikallerle savaşan antioksidan ve vitamin gibi besleyici öğelerin bulunması.
Yeteri kadar E vitamini almamak
ISRN Dermatology’de yayımlanan bir incelemeye göre, özellikle E vitamini cildi UV ışınlarının zararından koruyor, pigmentasyon sorunlarını dengeliyor ve enflamasyonu azaltıyor. Ayrıca Journal of the American Academy of Dermatology’de yayımlanan bir araştırmaya göre A, C ve B3 vitaminleri kolajen yıkımını önlüyor, elastikiyeti koruyor ve hiperpigmentasyonu azaltıyor. Bu tanımları dolduracak sebze ve meyveler hangileri mi? Öncelikle ıspanak gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler, tatlı patates, portakal, kırmızıbiber, çilek, kuşkonmaz ve mantar.
Fazla şeker tüketmek
O çok sevdiğin tatlı çöreklerin sana verdiği zarar sadece bel bölgenle sınırlı değil. Beyaz ekmek, dondurma ve patates kızartması gibi nişastalı ve şekerli yiyecekler, yüzünde de pek çok soruna yol açabilir. Dr. Zeichner, bu yiyeceklerin kan şekeri seviyesini aniden yükselttiği için enflamasyonu tetikleyebileceğini ve akne oluşumunu teşvik edebileceğini söylüyor. Sürekli sivilcelerle uğraşmaksa, kolajen yapının zarar görmesi nedeniyle çukur formunda kalıcı yara izlerine neden olabilir. Sivilceler bir süre sonra yok olsa bile, seni yaşlı gösteren ve güneş lekelerine benzeyen kahverengi/kırmızı lekelerle uğraşmak zorunda kalabilirsin. Bunlar zamanla geçse de aknelerini kontrol altında tutmadığında bu döngü tekrarlanabilir. Dr. Zeichner, çok fazla şekerli gıda yemenin ayrıca glikasyona (şeker moleküllerinin kolajenlere ya da cildinin ana yapıtaşlarına yapıştığı süreç) neden olabileceğini belirtiyor. Bu, kolajenleri sertleştirir ve daha az esnek hâle getirir, devamında da erken kırışmayı tetikler.
Fazla alkol almak
Alkol aldığın bir gecenin ertesinde harika görünmemenin bilimsel bir nedeni var. Araştırmalar, alkolün cildindeki antioksidan seviyesini düşürdüğünü gösteriyor. Bu da erken yaşlarda kırışıklıklarla tanışmana neden olabiliyor. AAD’ye göre ise alkol, cildi susuz kalmaya meyilli hâle getirdiği için yüzün kuru ve pürüzlü görünmesine yol açıyor.
Sigara içmek
Hâlâ sigara mı içiyorsun? O zaman ne yazık ki vücudunun ağır bedel ödeyen tek organının akciğerlerin olmadığını hatırlatalım. Çünkü sigara içmek hem daha yaşlı görünmene yol açıyor, hem de gerçekten seni daha hızlı yaşlandırıyor. Kanıt mı? Plastic and Reconstructive Surgery’de yayımlanan bir araştırmada, kardeşlerden birinin sigara içtiği ve diğerinin içmediği 79 çift ikizin yüz özellikleri karşılaştırılmış. Sonuçlarda sigara içen kardeşlerin, içmeyenlere göre dudak çevresinde daha fazla kırışıklık, gıdı ve göz altı torbalarına sahip olduğu görülmüş. Üstelik bu zararı taşıyan sadece yüzün değil. Vücudunun bazı bölümleri de (mesela kollarının iç kısmı) erkenden kırışmaya başlayabiliyor. Neden mi? Sigara içmek, kan damarlarını sıkıştırarak ve kan dolaşımını engelleyerek cildinin oksijen ve besleyici öğe alma oranını düşürür.