Kravattan kol düğmesine: Erkek modasında 6 dönüm noktası

Moda deyince hep kadınları konuşuyoruz da aslında erkek modası da yıllar içinde kadın modası kadar dönüşüm geçirdi. Takım elbiseler, kol düğmeleri, kravatlar, papyonlar... Bu unsurlar hayatımıza nasıl girdi? Erkek modası dünden bugüne nasıl gelişim gösterdi? Aslında hiçbir işlevi olmayan bu parçalar, olmazsa olmazlarımız haline geldi. Resmi bir davete kravatsız giremezsiniz. Ama neden? İşte kravattan kol düğmesine ve cep saatlerine kadar erkek modasında 5 dönüm noktası! 1840’larda gömlek kolları ip bağcıklarla bağlanıyordu. 16'ncı yüzyıla gelindiğinde ise bu bağcıkların alternatifi olarak kol düğmeleri ortaya çıktı. Gömlek manşetinin iki yakasını bir araya getiren bu fonksiyonel ve şık aksesuar, o yıllarda zenginliğin göstergesi olarak kabul ediliyordu. Altın, gümüş gibi madenlerin kullanılmasının yanı sıra inci ve pırlanta kol düğmeleri de erkek giyiminin tamamlayıcısı olarak kullanıldı. 19'uncu yüzyılda Fransa’da üretilen manşetli gömleklerin moda olması, kol düğmesi kullanımını da artırdı. ABD’de de 20'nci yüzyılda yaygın kullanılan kol düğmeleri; günümüzde ise popüler kültürün tüm izlerini taşıyan örnekleriyle yeniden kendini gösteriyor. Farklı sebeplerle de olsa erkek kıyafetlerinde boyuna sarılı bir kumaş parçasının kullanımı geçmişe dayanıyor. Bu konuda ulaşılabilen en eski örnek M.Ö 221 yılına ait. Yapılan kazı ve araştırmalarda, ilk boyuna sarılan giyim eşyasını Çin İmparatoru Shih Huang’un askerlerinin taktığı anlaşılıyor. “Terracotta Army” olarak da bilinen kilden asker anıtlarında, askerlerin boyunlarında görülen fular benzeri parçalar dikkat çekiyor. İlerleyen çağlarda, M.S 113’te ise bu kez Roma Konsülleri’nin boyunlarını fular benzeri kumaşlarla örttüğünü görüyoruz. Günümüzde bilinen formuyla kravatın ortaya çıkışı ise 17'nci yüzyıla uzanıyor. Bu dönemde Hırvat askerlerinin gömlek yakalarını bir arada tutmak için kullandıkları, boyun bağı denilen kumaş parçası Fransa’ya kadar taşınıyor. Fransızca “Hırvatlar” anlamına gelen “Cravates” kelimesiyle anılmaya başlanan bu aksesuar günümüze “Kravat” olarak ulaşıyor. 1920’lerde erkek giyiminde bir çok trend başlatan Brooks Brothers’ın Reep kravat modeli ise modern kravat tarzını belirleyen bir etkiye yol açıyor. Erkek giyiminin en önemli aksesuarlarından biri olan boyun bağı ve kravatın serüveni 1886’da başka bir boyuta taşınıyor. Bu tarihte ABD’li iş adamı Pierre Lorillard, katıldığı bir davette, boyun bağını alışılagelmişin dışında bir tarzda bağlayarak yeni bir akım başlatıyor. “Papyon” olarak anılacak olan bu yeni stil, bir anda popüler olarak resmi davetlerde erkeklerin vazgeçilmez aksesuarı haline geliyor. İlerleyen yıllarda papyonun farklı bağlama şekilleriyle birlikte kullanım alanları da çeşitleniyor. Günlük kullanımda da yer bulan papyon, Manolo Blahnik’ten Charlie Chaplin’e; Frank Sinatra’dan Pee-wee Herman’a kadar çok sayıda ünlünün de tercihi oluyor. Hatta 1920’li ve 30’lu yıllarda Marlene Dietrich ve Audrey Hepburn gibi ünlü kadınlar da papyonu bir aksesuar olarak kullanıyor. Kravatın erkek giyiminde yerleşik hale gelmesiyle birlikte, fonksiyonel bir amaç taşıyan yeni bir aksesuarla daha tanışıyoruz. Bugün bilinen haliyle 1920’lerde ortaya çıkan ve kravatı gömlek kenarına sabitlemek amacıyla kullanılan kravat iğnesi, zamanla fonksiyonunun ötesinde bir kullanım alanı buluyor. Erkek modasında bir tür mücevher haline gelen kravat iğneleri, üzerlerindeki işleme, desen ve yazılarla kurumsal ya da kişisel izleri de yansıtıyor. 1462 yılında, İtalyan saatçi Bartholomew Manfredi’nin, Manta Markisi’ne yazdığı bir mektup cep saatine ilişkin en eski belge olarak karşımıza çıkıyor. Manfredi mektupta, Modena Dükü’nün sahip olduğundan çok daha güzel bir cep saati yapmayı öneriyor. 16. yüzyılda ise cep saatleri toplumun ileri gelenlerinin kullandığı bir aksesuara dönüşüyor. Almanya, İtalya ve İngiltere başta olmak üzere pek çok Avrupa ülkesi çelik yerine altın ve gümüş saat üretimine başlıyor. 1509 yılında, Nürnberg`li Alman saatçi Peter Henlein’ın, “Nürnberg Yumurtası” olarak anılan, madeni parçalardan ürettiği ilk cep saati günümüzde kadar ulaşıyor. 17’nci ve 18’inci yüzyıllarda, Sanayi Devrimi’yle gelişen demiryolu sistemi zamanlamanın önem kazanmasına yol açıyor. Böylece cep saatleri de önem kazanıyor. Bu durum cep saatlerinin, toplumun orta ve alt sınıfları tarafından kullanılmasını da sağlıyor. Birinci Dünya Savaşı sonrasında kol saatlerinin ortaya çıkışıyla birlikte kullanımı azalsa da, şık zincirlerle kıyafetlere bağlanan cep saatleri, erkek giyiminde vazgeçilmez bir aksesuar olarak centilmenlik tarihindeki yerini alıyor.