Giriş
Artuklular döneminde çelik üretilmiş
Ilısu Barajı HES Projesi Kültürel Varlıkları Koruma Kurtarma çalışmaları kapsamında "Hasankeyf Arkeolojik Kazı Çalışmaları"nın beşinci etabı başladı
2011 yılından bu yana yürütülen kazıların bu etabında tarihi ilçedeki büyük kale, aşağı şehir, eski hal ve höyük olmak üzere 4 ayrı noktada gerçekleştirilecek çalışmalar 15 Aralık’a kadar devam edecek.
Osmanlı döneminin yanı sıra Artuklu dönemine ait önemli kalıntıların da gün yüzüne çıkarıldığı kazı çalışmaları bu dönem Japonların da bulunduğu 80 kişilik ekiple yürütülüyor.
Hasankeyf Kazı Başkanı Yard. Doç. Dr. Mevlüt Eliüşük, gazetecilere yaptığı açıklamada, çalışmaların iki etap olarak yürütüldüğünü söyledi.İlk 3 aylık etapta kazı çalışmalarının, ikinci etapta ise ortaya çıkartılan eserlerin konservasyon işlemlerinin yapılığını belirten Eliüşük, ilk çalışmanın Hasankeyf Kalesi’ndeki Roma Garnizonu olarak adlandırılan bölgede başlatıldığını söyledi.
Büyük Saray’daki kazı çalışmalarını anlatan Eliüşük, şunları kaydetti:"Bu kazı çalışmaları ilk olarak Büyük Saray olarak adlandırdığımız Roma Garnizonu’nda başlattık. Bunun özellikle dış beden duvarını ortaya çıkarmak amacıyla bir ay çalıştık. Yaklaşık 12-13 metre uzunluğundaki beden duvarının bir bölümünü ortaya çıkardık. Milattan sonra 12-17. yüzyıllar arasında tarihleyebileceğimiz mezar taşları, seramik kaplar ve sikkeler ortaya çıkarıldı."
Artuklular döneminde kaliteli çelik üretimi yapılmış
İkinci kazı çalışmasını ise 292 numaralı parselde başlattıklarını dile getiren Eliüşük, burada ise Osmanlı dönemine ait bir çarşının ortaya çıkarıldığını, bunun altında da Artuklular dönemine ait o dönemde özellikle çelik üretiminin yapıldığını belirten bulgulara ulaştıklarını dile getirdi.
'Ulaştığımız materyaller Artuklular döneminde yüksek kalitede çelik üretimi yapıldığını gösteriyor' diyen Eliüşük, şöyle devam etti:"Çalışmalarda Osmanlı döneminde yapıldığını anladığımız çok düzgün, ortası su kanallı inşa edilmiş bir yol ve o yolun her iki tarafında yapı kalıntıları tespit ettik. Özellikle burada sokak dokusunu bulduğumuz alanlarda Osmanlı döneminde dükkanların olduğu anlaşıldı.
Dükkanların alt seviyelerine indiğimizde ise özellikle Artuklu dönemine ait ’Hattane Çarşısı’ olarak düşündüğümüz metal işlemeciliğinin yapıldığı bir alan tespit ettik. Buradaki buluntuları incelediğimizde çok yüksek kalitede çelik üretimi yapıldığını gördük. Ayrıca burada kuyumculuğun da yapıldığını gösteren önemli bir taş kalıp bulduk."
Çini üretimi
Eski hal alanında yaptıkları kazı çalışmalarında ise kentin altyapı sistemini ortaya çıkardıklarını belirten Eliüşük, kentin özellikle Orta Çağ’da düzgün bir altyapısının olduğunu tespit ettiklerini söyledi.
Özellikle Artuklu döneminden itibaren kentin çok iyi bir şehirleşmeye sahip olduğunu ortaya koyan önemli verilere ulaştıklarını anlatan Eliüşük, 14 altyapı sistemi tespit ettiklerini ancak bunların 1960’lı yıllarda yapılan konutlardan dolayı zarar gördüğünü aktardı.
Kazılarda çıkartılan materyallerin buranın zengin bir şehir olduğunu gösterdiğine dikkati çeken Eliüşük, şunları kaydetti:"Burada daha çok Osmanlı dönemine tarihlenen oldukça düzgün ’saray üslubu’ olarak adlandırabileceğimiz şeyler tespit ettik ki; bu kapsamda kentin İstanbul ile bağlantısını, oldukça zengin, gelişmiş bir şehir olduğunu, ticaret yapıldığını belirledik.
Diğer alanlarda yaptığımız çalışmalarda çok sayıda ’işlik’ diye adlandırdığımız seramik ve demir işlendiğini tespit ettik. Bu seramik ve demirlerin varlığı kentin özellikle 12. yüzyıldan itibaren 19 yüzyıla kadar yoğun bir şekilde üretim yaptığını ve bunları sattığını gösteriyor.
İstanbul çinisi olarak adlandırılmış çinilerin benzerlerinin burada da üretildiğini ve çevredeki kentlere satıldığını elde ettiğimiz buluntular doğrultusunda da söyleyebiliriz."
