Giriş
Karkamış antik kentindeki kazılar tarihe ışık tutuyor!
Gaziantep'in Karkamış ilçesinde yer alan Karkamış antik kentinde Türk ve İtalyan ekip tarafından yapılan kazılarda, her biri tarihe farklı açıdan ayna tutacak buluntulara ulaşıldı. Mühür evi olan yapıda, Hitit idaresinin en yüksek görevlilerinin mühür baskılı kil mühürlemeleri keşfedildi. Orta Asur Krallığının önemli tüccarlarından Piradu’nun mühür baskılarından oluşan bullalar bulundu. Çömlek üzerinde boya ile çizilmiş “Kentin İdarecisi X-Patu” yazılı hiyeroglifli yazıta Anadolu’da ilk kez Karkamış'ta karşılaşıldı.
Gaziantep’in Karkamış ilçesinde, Fırat Nehri’nin doğusunda, Suriye sınırında bulunan Karkamış Antik Kentinde Türk ve İtalyan ekip tarafından yapılan kazılarda, her biri tarihe farklı açıdan ayna tutacak buluntulara ulaşıldı.
Gaziantep Büyükşehir Belediyesi, İtalya Dışişleri Bakanlığı, İtalya Eğitim Bakanlığı ve SANKO Holding'in desteklediği Karkamış kazıları, 2011-2021 döneminde Prof. Dr. Nicol Marchetti (Bolonya Üniversitesi) Başkanlığında, Doç. Hasan Paker (İstanbul Üniversitesi) Başkan Yardımcılığında, Prof. Dr. Mustafa Özakça (Gaziantep Üniversitesi), Prof. Dr. Refik Duru ve Prof. Dr. Belkıs Dinçol’un bilimsel danışmanlığında gerçekleştirildi.
Dünyanın en önemli arkeolojik kentlerinden biri olan Karkamış’taki kazıların onuncu sezonunun tamamlanmasının ardından Türk-İtalyan ekip tarafından hazırlanan rapor, Karkamış’ın önemini ortaya koyuyor.
Restorasyon çerçevesinde saray bölgesinde tüm alanlarda taşların üzerindeki çatlaklar, yüzeyler ve duvarlar korumaya alındı. Antik kentin en önemli kısmı Türkiye sınırları içerisinde kalan 55 hektarlık kesimde kalırken, dış kentin bir bölümü (35 hektar) Suriye tarafında bulunuyor. Sınırın belirlenmesinin ardından 1956 yılında mayınlanan bölge, 2011’de mayından arındırıldı.
MÜHÜR BASKILARI İÇEREN BULLA BULUNDU
Karkamış antik kentindeki kazılar, 2021 yılında Karkamış kent tarihini detaylı bir şekilde aydınlatacak bir çok alanda yoğunlaşıldı. Aşağı Saray alanının doğu kısmında, kentin doruk noktasında olduğu Hitit İmparatorluk Dönemi (yak. MÖ. 1225) araştırmalarına devam edildi.
“Mühür Evi” olarak adlandırılan idari yapıda Hitit idaresinin en yüksek görevlilerine ait onlarca mühür baskılı kil mühürleme keşfedildi. Bu mühürlemelerin hangi mallara uygulandığı belirlenerek, Karkamış Vasal Krallığı yönetiminin nasıl işlediğine ilişkin temel bir fikir edinilebiliyor.
Olağanüstü önem taşıyan binadaki buluntulardan biri muhtemelen Orta Asur Krallığının önemli tüccarlarından biri olan Piradu ile adaş (ya da kendisi) bir görevliye ait mühür baskıları içeren bir bulla oldu.
Piradu’nun kimliği, Hitit Devletinin yıkılışına doğru bozulan Hitit-Asur ilişkileri ve dönemin bazı olaylarının kronolojisinin çözümlenmesine katkı sunacağı öngörülüyor.
Bir diğer önemli buluntu ise Anadolu’da ilk kez karşılaşılan bir çömlek üzerinde boya ile çizilmiş “Kentin İdarecisi, X-patu” yazan Anadolu Hiyeroglifli yazıt.
Kazıların 2020 sezonu sırasında yine aynı döneme ait 100 civarında kil mühürlemeden kapı mühürlemek için kullanılmış olan biri “Mühür (Evi) Beyi” Zinni adında görevlinin muhteşem silindir mührünün baskılarını taşıyor.
Ayrıca aynı alanın MÖ. 1100 civarı “Karanlık Çağ” olarak anılan Demir Çağı I döneminde idari işlevini sürdürdüğünü keşfedildi. Bu dönemde nadir karşılaşılan Anadolu hiyeroglif yazılı mühür baskıları da içeren 100 civarında mühürleme bulundu.
Mühür baskılarının yaklaşık üçte ikisinin Matiya adlı bir kadına ait olması dikkat çekici bir keşif olarak değerlendiriliyor. Bunun ise o dönemde kadınların devlet yönetiminde önemli bir ekonomik role sahip olabileceğinin göstergesi olabileceği üzerinde duruluyor.
GAZİANTEP (İHA)