Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’ne göre, ülkeler kıyılarından 200 deniz mili mesafeye kadar olan bölgede her türlü kaynağı kullanma hakkına sahip. Fakat Arktik Okyanusu’nda belirgin olarak paylaşılamayan ve ‘uluslararası sular’ olarak adlandırabileceğimiz alanlar var.

Bölgede iş birliği sağlamak için 1996’da Arktik Konseyi kuruldu. Konseyin daimi üyeleri ise ABD, Kanada, Danimarka, Norveç ve Rusya’nın yanı sıra İsveç, Finlandiya ve İzlanda. Başka hiçbir ülkeye daimi üyelik statüsü verilmiyor. Tabii Rusya yapacağını yapmış ve 2007’de iki denizaltı ile Kuzey Kutbu’nda, tarihte ilk defa deniz yatağına ulaşarak buraya titanyum alaşımlı bir Rus bayrağı dikmiş.

Bu da Arktik’teki muazzam kaynakları kontrol etme yolunda bir yarış başlatmış. Arktik Okyanusu kıyılarının yarısından fazlası Rusya’ya ait ve bu bölgede bulunan enerji kaynaklarının büyük bir kısmı da Rusya’nın sahip olduğu bölümde yer alıyor. Havası buradan geliyor yani.

90 MİLYAR VARİL PETROL!

ABD Jeolojik Araştırma Merkezi’nin verilerine göre Kuzey Kutup Dairesi içinde ulaşılabilir 90 milyar varil petrol var. Kaynakların yüzde 84’ü okyanus yatağında bulunuyor. Bölgedeki petrol rezervleri bu kadar fazla olduğundan bu kaynaklara hakimiyet savaşları da tahmin edersiniz ki kaçınılmaz oluyor.

Güçlü ülkelerin para hırsı kenarda dursun, Arktik bölgede Eskimo, Sami, Yakut gibi birçok halk yaşıyor. Bu sevimli insanların çoğu göçebe ve avcıtoplayıcı. Yaşamları ilkel ve konfordan uzak görünebilir ama birçoğumuzdan daha gerçek dertleri olduğuna eminim. Hayatta kalmak gibi...

‘KRİZDEN FIRSAT ’IN NİRVANASI

Koca koca ülkeler Kuzey Kutbu’nun üzerinde tepinirken, küresel iklim değişikliğinin en çok bu bölgede hissedildiğine dair ses çıkaran pek yok. Aksine krizin yarattığı fırsatlardan yararlanıyorlar. Mesela, deniz buzunun erimesiyle Avrupa ile Asya’yı bağlayan deniz ticareti yolları kısaldı.

Batı Avrupa’dan Doğu Asya’ya ulaşmak için kullanılan Süveyş Kanalı üzerinden geçmek yerine Arktik bölgesindeki kuzey hattı tercih edilirse yol binlerce kilometre kısalıyor. Krizden fırsat yaratmanın nirnavası yaşanıyor.

İşte binlerce kilometre kısalan bu yol, eriyen deniz buzunu, nesli tükenen hayvanları, küresel iklim değişikliğini geri plana atmalarına sebep oluyor. Kısacası doğal kaynak kapışmasına bir de deniz yolu rekabeti eklendi. Dünyanın başına gelen pişmiş tavuğun başına gelmedi!

KISA KISA KUZEY KUTBU

Arktik’te hava sıcaklığı +13 ile -43 derece arasında değişir.

Her yıl beş ay gündüz, beş ay gece, toplamda iki ay alacakaranlık yaşanıyor.

Arktik Okyanusu’nun ortalama derinliği 1000 metre civarında, en derin noktası ise 5450 metredir.

Kuzey kutbunun tam ortasını gösteren bir işaret yok.

En yakın kara parçası 730 kilometre uzaktaki Grönland’ın kıyısı.

Petrol ve doğalgazın yanında altın, elmas, gümüş de burada bulunuyor.

Burası kutup tilkisi, ren geyiği, misk öküzü, kutup ayısı, kar baykuşu ve nesli tehlikede olan deniz gergedanı gibi özel hayvanların yuvası.

FUNDA DURU