Giriş
Maske takmak koronavirüsten korur mu?
Çin'in Wuhan kentinden yayılan koronavirüsün Türkiye sınırına dayanmasının ardından maske satışları da patladı. İstanbul'da çoğu eczane ve satıcıda maske bulunmuyor. Yerli üreticiler de maske üretimini artırmış durumda. Hatta 7 liralık maskenin fiyatı 120 liraya kadar çıkmış durumda. Maskeler gerçekten koronavirüsten koruyor mu? Maske takarak koronavirüsten korunabilir miyiz? Hangi maskeler koronavirüs için daha koruyucu? Tüm detaylar haberimizde.
Çok sayıda ülkeyi etkisi altına alan yeni tip koronavirüste (2019-nVoC) vaka sayısı her geçen gün artıyor. Koronavirüs korkusu nedeniyle insanlar yüz maskeleriyle dolaşıyor. Hatta bazı kişiler evcil hayvanlarına bile maske takıyor.
Maske endüstrisi, taleplere yetişmek için üretimlerini 2-3 kat artırdı. 7 liralık maskenin fiyatı 120 liraya kadar çıkmış durumda. Fakat doktorlar, yüz maskelerinin çoğu insanın düşündüğü kadar etkili olmadığını; kendinizi virüsten korumanın daha iyi yöntemleri olduğunu söylüyorlar. Maske takmak, koronavirüsü önleme bakımından en iyi yöntem değil. Peki koronavirüsten korunmak için maske takmak gerekli mi? Hangi maske kullanılmalı?
Piyasada 2 çeşit yüz maskesi var. Bunlardan biri yüze sıkı oturan ve bir filtrasyon sistemi içeren N95 isimli maske, diğeri de genellikle hastane çalışanları tarafından kullanılan ameliyat maskeleri.
Hong Kong Bilim ve Teknoloji Üniversitesi'nden profesör Joseph Kwan, 'Solunum maskeleri kullanıcıyı korumak için tasarlanmıştır, çünkü kirleticileri dışarıda tutmak istiyorlar. Cerrahi maskeler ise hastaları korumak içindir' diyor.
Ameliyat maskeleri, genelde daha çok; zaten hasta olan insanlar için kullanışlı oluyor çünkü bu kişinin, diğerlerine enfeksiyon yaymasını önlüyor.
Standart ameliyat maskeleri, büyük parçacık ve damlacıkları engellemek için tasarlanmış, küçük virüs parçacıklarını değil. Ayrıca bunlar genelde burun, ağız ve çene etrafındaki boşlukları pek kapatmıyor. Daha güçlü olan solunum maskeleri, virüslere karşı korumada daha etkili olabilir fakat bunlar da kişiyi sıkı bir şekilde kapattıkları zaman etkili oluyorlar.
Dünya Sağlık Örgütü, yüz maskeleri ve diğer koruyucu kıyafetlere olan talepteki büyük artışın, en çok ihtiyaç duyanlar için bir kıtlığa yol açabileceği konusunda uyardı. Yani koronavirüs hastalarını tedavi eden doktorlar ve hemşireler.
Yine de Profesör Kwan, Hong Kong gibi kalabalık bir şehirde maske takmanın zorunlu olduğunu savunuyor.
Kwan, 'Kimse maske takmazsa virüs ateş gibi yayılır. Çünkü nereden bulaşacağını asla bilemezsiniz' diyor.
Öte yandan, ABD merkezli bilim haberleri sitesi Live Science'a konuşan Vanderbilt Üniversitesi Bulaşıcı Hastalıklar Uzmanı Dr. William Schaffner, sıradan ameliyat maskelerinin koronavirüse karşı etkili bir koruma sağlamadığını söylüyor.
ABD'li Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, 'Yüz maskeleri, hastalığın başkalarına yayılmasını önlemek için COVID-19 belirtileri gösteren kişiler tarafından kullanılmalıdır. Yüz maskelerinin kullanımı, sağlık çalışanları ve yakın ortamlarda (evde veya bir sağlık kuruluşunda) birine bakan kişiler için de çok önemlidir' açıklamasını yaptı.
N95 virüse karşı koruyabilir ancak sadece uzmanlar takmalı
Virüse karşı koruma sağlayan maske türü ise N95 olarak bilinen bir tür. Maske adını, havadaki küçük parçacıkların en az yüzde 95'ini filtrelemesinden alıyor.
N95, ameliyat maskelerinden daha kalın ve kullanımı kolay olmayan bir maske. Schaffner bu nedenle şu aşamada N95 maskelerinin halk tarafından kullanılmasını tavsiye etmiyor.
N95 maskelerinin etkili olması için takıldıktan sonra kontrol edilmesi ve maske ile yüz arasında en küçük bir boşluk bile kalmadığından emin olunması gerekiyor.
Schaffner, maskeyi bu şekilde takmanın nefes almayı zorlaştırdığını, insanın nefes vermek için bile çaba sarf etmek zorunda olduğunu, maskenin içinin nemlendiğini ve genel olarak klostrofobik bir his yarattığını belirtiyor.
Bu tür maskeler, virüs taşıdığı düşünülen hastalarla ilgilenen doktorlar tarafından kullanılıyor.
'Hasta hissedenler taksın'
ABD'li uzmanlar, gerçekten hasta hisseden kişilerin maske takmaları gerektiğini savunuyor. Öksürüyorlarsa, virüs semptomları varmış gibi hissediyorlarsa, kamu alanlarında maske takmaları önemli. Bu durum enfeksiyonun yayılmasını önleyebilir.
Maskenin koruyuculuğuna dair çok az kanıt var
İngiltere'de yayımlanan Independent gazetesine konuşan İngiltere Kamu Sağlığı Kurumu'ndan Dr. Jake Dunning, halkın maske takmasının büyük bir fayda sağlayacağına dair çok az kanıt olduğunu belirtiyor. Koronavirüsün bedene gözlerden girebileceğine dair uyarılara da dikkat çekerek maskenin bir garanti sağlamadığını vurguluyor.
Maske deneyi
BBC'de yer alan haberde, uzmanlar, virüsün henüz birkaç kişiyi etkilediği, ABD ve İngiltere gibi ülkelerde böylesi bir önleme ihtiyaç duyulmadığını belirtiyor.
ABD'de yayımlanan Time dergisine konuşan Washington Üniversitesi Pandemik Salgınlara Hazırlık ve Küresel Sağlık Güvenliği Merkezi'nden Dr. Peter Rabinowitz, N95 türü maskelerin bu konuda eğitimli olmayan kişiler tarafından yüzde yüz güvenli bir şekilde takılmasının zor olduğunu, düzgün bir şekilde takılsa bile hareket halinde tekrar hava boşluklarına yol açabileceğini vurguluyor.
İngiltere'de yayımlanan Guardian gazetesi ise maskelerin etkinliği konusunda araştırma yapan İngiltere Sağlık ve Güvenlik Laboratuvarı'ndan mikrobiyolog Makison Booth'un 2008'deki bir çalışmasına atıfta bulunuyor.
Booth bir deney düzeneği kurarak havadaki parçacıkların farklı maskeler tarafından ne kadar engellendiğini araştırmış, tüm maskelerin bir miktar virüsü engellemekte başarısız olduğu sonucuna ulaşmıştı.
Araştırmada maskelerin virüse maruz kalma oranını altıda bire indirerek önemli bir koruma sağladığı fakat bunun yüzde yüz koruma anlamına gelmediği tespit edilmişti.
Evcil hayvanların maske takmasına gerek yok
Uzmanlar, koronavirüsün hayvanlara bulaştığına dair bir kanıt olmadığı için kedi ve köpeklere maske takmanın gereksiz olduğunu söylüyor.