Menopoz sonrası kadınlarda kolestrol artıyor

MEMORIAL HASTANESI İÇ HASTALIKLARI BÖLÜMÜ’NDEN PROF. DR. YAVUZ BAYKAL ANLATTI:

Kolesterol nedir?

Prof. Dr. Yavuz Baykal: Kolesterol vücutta birçok hormonun yapısında bulunan, hücre zarlarının da yapısına giren ve önemli görevleri olup yağa benzeyen bir maddedir, herkeste bulunur. Bu madde hormonların ve sağlık için gerekli olan bazı başka maddelerin yapımında kullanılır. Yağ ve suyun karışmadığı gibi kolesterol de kanla tam olarak karışmaz ve kan içerisinde küçük moleküller halinde bulunur.

Kolesterol neden bu kadar önemli?

Prof. Dr. Yavuz Baykal: Kolesterol hücre zarlarının ve hücrelerin yapısında var ve hücrelerin korunmasında önemli. İkincisi, vücutta steroid yapısındaki hormonların yani progesteron, östrojen, androjen gibi hormonların yapısında yer alır. Vücut kolesterolü kullanarak hormon, D vitamini ve yağları sindiren safra asitlerini üretir. Bu işlemler için kanda çok az miktarda kolesterol bulunması yeterlidir.

Kolesterolün kaç çeşidi var?

Prof. Dr. Yavuz Baykal: Kolesterolü 2’ye ayırabiliriz. İyi kolesterol yani HDL ve kötü kolesterol yani LDL ve VLDL.

İyi kolesterol nedir?

Prof. Dr. Yavuz Baykal: Kolesterol, yağımsı bir madde olduğundan normal koşullarda suda çözünmez. Kolesterol, kanda çözünmesi ve taşınması için karaciğerde bir proteinle birleştirilir. Bu kolesterol ile protein birleşimine lipoprotein adı verilir. Koruyucu tepki gösterirler. İyi kolesterol denilen HDL, damar içindeki kolesterolü karaciğere işlenmek üzere gönderir. Bu yüzden kötü kolesterolü düşürür. HDL yani iyi kolesterol düzeyinin yüksek olması sağlık açısından yararlıdır.

Peki ya kötü kolesterol?

Prof. Dr. Yavuz Baykal: Kötü yani LDL ise (düşük yoğunluklu lipoprotein) en büyük riski oluşturan kolesteroldür. Kanda bakılan diğer bir yağ da trigliserittir. Trigliserid de kolesterol gibi kanda çözünen bir yağdır. Kan trigliserid düzeyi ile arteriyoskleroz (damar sertliği) arasındaki ilişki kolesterol kadar belirgin değilse de önemlidir.

Kolesterolün ideal düzeyi nedir?

Prof. Dr. Yavuz Baykal: 20 yaşın üzerinde kan kolesterol düzeyi 200 mg/dl’nin altında ise istenilen, 200-239 mg/dl arası sınırda yüksek, 240 mg/dl’nin üstü ise yüksek olarak nitelendirilir.

Yüksek kolesterol nedir?

Prof. Dr. Yavuz Baykal: Kolesterol düzeyenin 240 mg/dl’nin üzerinde olmasıdır. Kanda kolesterol ve kötü kolesterolün yüksek olması hasta için risk taşır. İyi kolesterolün düşük olması bir riskken, yüksek olması olumlu bir durumdur.

Türkiye’de kolesterolün görülme oranı nedir?

Prof. Dr. Yavuz Baykal: Türkiye’de 6 milyon kişide kan kolesterol düzeyi sınırda, yüksek (200-239 mg/dl) ve 2 milyon kişide yüksektir (240 mg/dl).

Yüksek kolesterol kadınları mı yoksa erkekleri mi daha çok etkiliyor?

Prof. Dr. Yavuz Baykal: Kolesterol yüksekliği daha çok erkekleri etkiliyor. İnsanlarda 60-65 yaşa kadar yaşla birlikte kolesterol düzeyi artış gösteriyor. Kadınlarda ise menopozdan sonra kolesterol düzeyi artıyor. Yüksek kolesterol genetik mi? Prof. Dr. Yavuz Baykal: Evet, genetik. Ailenizde kolesterol varsa risk altındasınız demektir.

Kolesterol yüksekliğinin sakıncaları nelerdir?

Prof. Dr. Yavuz Baykal: Fazlası zararlıdır. Eğer kanda fazla miktarda kolesterol varsa bu kan damarlarında birikir ve kan damarlarının sertleşmesine, daralmasına (damar sertliği=arteriyoskleroz) yol açar. Arteriyosklerozda damar duvarında biriken tek madde kolesterol değildir; akyuvarlar, kan pıhtısı, kalsiyum vs. gibi maddeler de birikir. Kolesterol hangi organın damarında birikirse o organa ait hastalıklar ortaya çıkar. Örneğin; kalbi besleyen atardamarlarda (koroner arterler) kolesterol birikimi olursa göğüs ağrısı, kalp krizi gibi sorunlar oluşur. Böbrek damarlarında kolesterol birikimi, yüksek tansiyon ve böbrek yetmezliğine yol açabilir.

Kolesterol yükselmesine yol açan hastalıklar nelerdir?

Prof. Dr. Yavuz Baykal: Bazı hastalıklar kanda kolesterol düzeyini yükseltmekte olup bunlar; tiroid bezinin yetersiz çalışması, karaciğer hastalıkları, böbreğin mikrobik olmayan iltihabi hastalıkları, şeker hastalığı, şişmanlık ve bazı ilaçlar, AIDS, alkol, Addison hastalığı, Cushing hastalığı, nefrotik sendromdur.

Kolestrol neden yükselir?

Prof. Dr. Yavuz Baykal: Kanda kolesterol düzeyini etkileyen çok sayıda faktör vardır. Bu faktörlerin bazıları önlenebilir niteliktedir. Kan kolesterol düzeyini etkileyen faktörlerden bazıları:

1) Aile

2) Beslenme şartları

3) Obezite

4) Stres

Bu yüzden kolesterol düzeyi bazı kişilerde düşük, bazılarında ise yüksek olabilir. Bu gibi faktörler kolesterolü ve kötü huylu kolesterolü yükseltir.

HAZIRLAYAN: ÖZGÜR KÖYLÜ

ozgur.koylu@posta.com.tr