Merkez Bankası enflasyonun nedenlerini açıkladı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), enflasyondaki yükselişe en belirgin katkının döviz kuru geçişkenliğinin yüksek olduğu temel mal grubundan geldiğini belirtti.

TCMB Temmuz ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu'nda şöyle denildi:

"Temmuz ayında tüketici fiyatları yüzde 0,55 oranında artmış ve yıllık enflasyon 0,46 puan yükselerek yüzde 15,85 olmuştur. Enflasyondaki yükselişe en belirgin katkı döviz kuru geçişkenliğinin yüksek olduğu temel mal grubundan gelmiştir. Bu kalemde alt gruplar geneline yayılan fiyat artışları izlenmiştir. Gıda fiyatlarının yıllık artış oranı hız kesmekle birlikte yüksek seyretmiştir. Turizm sektöründeki canlı seyir, bağlantılı gruplarda fiyat artışlarını desteklemektedir. Bu görünüm altında çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonları artarken ana eğilimleri yüksek seviyesini korumuştur.

DEĞERLENDİRMELER

Temmuz ayında tüketici fiyatları yüzde 0,55 oranında artmış ve yıllık enflasyon 0,46 puan yükselerek yüzde 15,85 olmuştur. Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,43 ve 0,50 puan artarak yüzde 15,01 ve yüzde 15,10 olarak gerçekleşmiştir. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre, temel mal, gıda, enerji ve hizmet gruplarının katkılarında sırasıyla 0,26, 0,07, 0,06 ve 0,05 puan artış gözlenmiştir. Alkol tütün grubunun katkısında ise önemli bir değişim gerçekleşmemiştir.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin üç aylık ortalamaları incelendiğinde, enflasyonun ana eğiliminin yüksek seviyesini koruduğu gözlenmiştir. Bu dönemde ana eğilim temel mal ve hizmet grubunda bir miktar daha yükselmiştir.

Temmuz ayında hizmet grubu fiyatları yüzde 1,33 oranında yükselmiş, grup yıllık enflasyonu 0,08 puan artarak yüzde 11,04 olmuştur. Bu artışta lokanta-otel, diğer hizmetler ve kira grupları belirleyici olurken, ulaştırma ve haberleşme grupları yıllık enflasyonunda düşüş izlenmiştir. Lokanta-otel grubunda yemek ve konaklama hizmetleri enflasyonu turizmdeki canlılığa da bağlı olarak artış eğilimini sürdürmüştür. Bu grupta, Temmuz ayında ÖTV düzenlemesine gidilen alkollü içeceklerdeki fiyat artışlarının etkileri de gözlenmiştir. Diğer hizmetler grubu enflasyonundaki yükselişte ise sağlık hizmetleri ile döviz kuruna duyarlı olan bakım-onarım kalemlerindeki gelişmelerin etkisi öne çıkmıştır. Bu dönemde, genel enflasyon seviyesine bağlı olarak kira enflasyonu ivme kazanmıştır.

Temel mal grubu yıllık enflasyonu Temmuz ayında 1,03 puan yükselerek yüzde 19,58’e ulaşmıştır. Bu dönemde yıllık enflasyon tüm alt gruplarda artış kaydetmiştir. Dayanıklı mal ve diğer temel mallar grubunda birikimli döviz kuru etkilerine bağlı olarak genele yayılan yüksek fiyat artışları devam etmiştir. Bu doğrultuda, dayanıklı tüketim mallarında mobilya, otomobil ve beyaz eşya grupları öne çıkmıştır. Diğer temel mallarda ise ev ile ilgili ürünler (temizlik malzemeleri, tekstil ürünleri, mutfak eşyaları vb.) ile bakım-onarım kalemlerindeki artışlar dikkat çekmiştir. Sonuç olarak, Türk lirasındaki birikimli değer kaybı ithal içeriği yüksek olan temel mallar grubu enflasyonunu olumsuz etkilemeye devam etmiştir.

Enerji fiyatları Temmuz ayında yüzde 0,54 oranında artmıştır (Tablo 1). Bu gelişmede, katı yakıt (yüzde 1,85), şebeke suyu (yüzde 1,47) ve doğalgaz fiyatları (yüzde 1,08) etkili olmuştur. Böylelikle, enerji grubu yıllık enflasyonu 0,50 puan artarak yüzde 17,49’a ulaşmıştır. Elektrik ve doğalgaz fiyatlarındaki görünüme bağlı olarak kısa vadede enerji enflasyonundaki yukarı yönlü seyrin devam etmesi beklenmektedir.

Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu Temmuz ayında 0,51 puan artarak yüzde 19,40 olarak gerçekleşmiştir. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada yükselirken, işlenmiş gıdada nispeten yatay seyretmiştir. Bu dönemde mevsimsellikten arındırılmış verilerle yatay bir seyir izleyen işlenmemiş gıda fiyatlarında kayda değer bir düzeltme gözlenmemiştir. Bu grupta kırmızı et fiyatları gerilerken, pirinç ve yumurta fiyatlarındaki artışlar dikkat çekmiştir. Böylelikle, işlenmemiş gıda grubunda yıllık enflasyon yüzde 24,41’e ulaşmıştır. İşlenmiş gıda fiyatları ise alt gruplar geneline yayılan yükselişlere bağlı olarak aylık yüzde 1,13 oranında artış kaydetmiştir.

Temmuz ayında alkollü içecek ve tütün ürünleri fiyatları yüzde 0,76 oranında artmıştır (Tablo 1). Alkollü içecek fiyatları maktu ÖTV artışına istinaden yüzde 10,26 oranında yükselirken, tütün ürünleri fiyatları maktu ve nispi ÖTV’deki düzenleme neticesinde yatay seyretmiştir. Bu gelişmelere bağlı olarak, alkoltütün grubunun yıllık enflasyonu 0,37 puan artışla yüzde 1,43’e yükselmiştir.

Yİ-ÜFE

Yurt içi üretici fiyatları Temmuz ayında yüzde 1,77 oranında artmış, yıllık enflasyon 1,29 puan yükselişle yüzde 25,00’e ulaşmıştır. Üretici fiyatlarında gözlenen ve alt gruplar geneline yayılan yüksek fiyat artışlarında Türk lirasındaki birikimli değer kaybı belirleyici olmuştur. İmalat sanayi yıllık enflasyonu bu dönemde 1,18 puan artışla yüzde 25,28’e yükselmiştir. Bu dönemde, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğilimi yüksek seviyesini korumuştur.

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, tüm alt gruplarda fiyatların güçlü artışlar göstermeye devam ettiği izlenirken, yıllık enflasyonlarda da yükseliş gözlenmiştir. Bu dönemde ara malı fiyatlarındaki artışta, demir-çelik, kimyasal, plastik ve kauçuk, tekstil ve kâğıt ürünleri öne çıkmıştır. Sermaye malı fiyatlarında gözlenen artışta ise motorlu kara taşıtları ile parça aksesuarları, makineler ve metal yapı ürünleri belirleyici olmuştur. Bu dönemde dayanıklı tüketim malları fiyatları mobilya, tüketici elektroniği ve ev aletleri kaynaklı olarak yükselmiş, dayanıksız tüketim malları fiyatları ise (başta et ürünleri ve yağ olmak üzere) gıda ürünleri ile tütün ve giyim fiyatları öncülüğünde artmıştır. Sonuç olarak, Temmuz ayında, tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları güçlü seyrini korumuştur."