Giriş
Öğrenciler için ev kiralama taktikleri
Üniversite öğrencileri önce sınavda ter döktü, şimdi de barınma yani kiralık ev bulma stresi başladı. Kira fiyatları bir hayli yüksek ve artış da durmuyor. Özellikle okulların açılacağı tarih yaklaştıkça ekstra artışlar oluyor. Bu yüzden, yurt alternatifi yoksa ‘erken davranan kazanır’. Peki kiralık ev ararken nelere dikkat edilmeli?
Yurtlar sınırlı
Üniversiteler 1 Ekim’den sonra eğitime başlayacak gibi hazırlık yapıyor. Herhangi bir olumsuzluk olmazsa mart itibarıyla ailelerinin yanına giden öğrenciler tekrar okullarının olduğu şehirlere dönecekler. Salgın döneminde kiraladıkları evi boşaltanlar, kira sözleşmesini uzatmayanlar oldu. Ayrıca önceki gün açıklanan sonuçlarla 781 binin üzerinde öğrenci bu yıl üniversiteli oldu. Ailesinden ayrı bir şehre gidenlerin en büyük sorunu barınma. Yurt kontenjanları sınırlı. Bu yüzden kiralık ev alternatifi öne çıkıyor.
Talep etkiliyor
Yurt ortamından ev ortamına geçmek isteyenler de kiralıklara yöneliyor. Özellikle okula dönüş dönemlerinde üniversitelerin yoğun olduğu İstanbul, Ankara, İzmir, Eskişehir gibi illerde evlere talep artıyor, haliyle kiralar da yükseliyor. Bu durum, sadece öğrenciler için değil, ev değiştirecek aileler ve yeni evlenecekler çiftler için de geçerli. Peki kiralık ev ararken nelere dikkat edilmeli? Fiyata göre tercih yapmak ne kadar doğru? Ev kiralarken ihtiyaç duyabileceğiniz bilgileri içeren bir rehber oluşturmaya çalıştık.
Her yıl artıyor
Kiralık ev aramanın püf noktalarına geçmeden kiralarda yıllık değişim hakkında bilgi edinmekte de fayda var. Sahibinden.com’un verilerine göre; İstanbul’da yıllık kira artışı yüzde 24 ve ortalama kira fiyatı 2.260 lira. Yıllık artışın yüzde 18 olduğu Ankara’da ise ortalama kiralar 1.400 lira. İzmir’de ise yıllık kira artış oranı yüzde 11 seviyesinde ve ortalama kiralar da 1.850 lira civarında. Öğrenci şehri Eskişehir’de de yüzde 17’lik yıllık kira artışına karşılık kiralar 1.100 lira seviyelerinde.
1-Bütçe
Ev kiralama aşamasında en belirleyici kriter bütçe. Evi kiralarken her yıl kira tutarının yasal olarak 12 aylık ortalama enflasyona göre artacağını hesaba dahil etmelisiniz. Ayrıca, ilk ayın kirası, depozito, emlakçı komisyonu, elektrik, su, doğalgaz, telefon ve internet bağlama ücretleri, nakliye ve servis masraflarını unutmayın. İş evi kiralamakla bitmiyor. Bütçeniz ne olursa olsun mutlaka kirada pazarlık yapın. 100 lira indirim yılda 1200 lira eder
2-Depozito
Para sizin de olsa başta verildiği için önemli bir maliyet kalemi depozito, 2-3 kira bedeli olarak belirleniyor. Ev sahibiyle pazarlıkla bu tutarı tek kiraya düşürmeye çalışın. Depozitoyu da bankada ortak bir vadeli mevduat hesabına yatırma seçeneğini konuşun, para değer kaybetmesin.
3-Aidat
İstanbul gibi büyük şehirlerde bazı sitelerde oturmanın maliyeti kira maliyetini aratmıyor. Olaya sadece çıplak kira bedeli olarak bakmadan önce özellikle aidat ücretlerini sorun, “En fazla 30-40 lira olur” hatasına düşmeyin.
4-Sahibinden
Emlakçı en fazla ‘bir aylık kira bedeli + KDV (yüzde 18)’ tutarında komisyon alabilir. Yani 2.000 liralık evde 2.360 lira gibi bir rakam söz konusu. Bu rakam üzerinden de pazarlık yapın. Komisyon ödemek istemiyorsanız gezerek ev arayın. Kiralık ilanı gördüğünüzde apartman sakinlerine ev sahibini sorun. Esnafa da mutlaka danışın. Sahibinden ev bulmanın en kolayı internet siteleri: ‘hurriyetemlak.com’, ‘sahibinden.com’, ‘zingat.com’, ‘emlakjet.com’, ‘remax.com.tr’.
5-Lokasyon
Bütçe kadar önemli bir diğer konu da konum. Kiralanacak ev, okula ve işyerine yakın olursa yol (otobüs, dolmuş, metro, metrobüs, tramvay gibi) ve zaman maliyeti düşer. Buna karşılık mesafe arttıkça ve merkezden uzaklaştıkça kira düşerken yol masrafı artar. Aradaki dengeyi iyi kurmak şart. 1 aylık ulaşım parasını da ekleyip alışveriş merkezi, üniversite ve hastane gibi konumlara yürüme mesafesinde bir ev kiralamak daha mantıklı.
6-Evin konumu
Yazın kışı da var. Kuzey ve batı cepheler kışın daha soğuk olur. Tutacağınız evin güneş almasına ve güney cephe olmasına özen gösterin. Bu durum kışın elektrik ve doğalgaz faturanızı da düşürür. Bu bütçe hesabını hafife almayın.
7-Adres değişikliği
Aile hekimi, devlet okulu ya da oy verilecek bölgenin belirlenmesi gibi işlemlerde ikametgah adresi esas alınır. Bu sebeple ikametgah adresi değişikliğinin bildirilmesi önemli. Bu değişiklik e-Devlet üzerinden ve nüfus müdürlüklerinden yapılabilir.
8-Eşyalı evler
Kiralanacak dairenin bulunduğu bölgede eşyalı ev alternatiflerine de mutlaka bakılmalı. Çünkü özellikle öğrenci ve veliler için ev masrafı kiralama ve depozito ile sınırlı değil. Eşya fiyatlarının ikinci elciden alınsa dahi bütçeyi zorlayacağını unutmamak gerek. Örneğin; eşyasız evin kirası 1.600 lirayken eşyalı ev için 2.000 lira isteniyorsa ve bu evde 3 öğrenci kalacaksa eşyalı evi tercih etmek, daha sonra eşya arama ve taşıma maliyetinin yanında zaman kaybı ve stresten de kurtarır.
9-Tadilat
Kiralanacak evde ileride tadilat masrafı çıkarabilecek ayrıntılara mutlaka dikkat edin. Parkeleri, banyoyu ve su tesisatlarını kontrol edin. Kirası uygun olsa da bakım yapılmamış evlerin tadilat sıkıntısının çoğu zaman kiracıya yansıdığını ve mali problemden öte uğraştırıcı iş yükü oluşturduğunu unutmayın.
10-Sözleşme
- Sözleşmede kira zammının ne zaman ve hangi oranda yapılacağı yazmalı. Yazmıyorsa yasal üst sınır kontrat bitiminden önceki son 12 aylık TÜFE oranıdır.
- Kimlik bilgileri eksiksiz doldurulmalı. Mülk sahibi ve kiracının adı soyadı, TC kimlik numarası sözleşmede bulunmalı.
- Kiralanan mülkün adresi, kat ve daire numarası, sözleşmede açık olarak yazmalı.
- Sözleşmenin her sayfası kiracı ve mülk sahibi tarafından imzalanmalı.
- Kira sözleşmesinde kiranın hangi tarihte ve hangi banka hesabına yatırılacağı bilgisine yer verilmeli. Elden kira vermeyin!
- Depozito miktarı ve detayları da sözleşmede ayrıntılı olarak belirtilmeli.
- Evdeki demirbaşlar bozuksa sözleşmeye bu bilgiler eklenmeli. Aksi durumda ev sahibi depozitodan kesinti yapabilir.
Bilal Emin Turan