ERKEN TEŞHİSİN OTİZMIN SEYRİNE BİR KATKISI VAR MI?

Evet, var. Bir kere gerçekten erken teşhis alanlar yani 3 yaşından önce risk seviyesini söyleyip özel eğitime başlayan bir çocuk tamamen düzelebiliyor. Bu çocukların bir kısmını bıraksak otizm olacak mıydı bilmek mümkün olmayabilir. Tabii o riski alıp çocuğu kendi haline bırakmıyoruz. Genellikle erken başladığımız, kaliteli ve yeterli yoğunlukta eğitim alan çocuklar ilerleme gösteriyor.

ÖZEL EĞİTİMDE NELER YAPILIYOR?

Birkaç ana yöntem var. Bir tanesi, ABA olarak bilinen davranışçı yöntem. Çocuğu motive edecek şey (yiyecek, oyuncak vb.) her neyse onu kullanarak çocuğa hedeflediğiniz davranışları kazandırıyorsunuz. İstemediğiniz davranışta (örneğin başkasına vurma) ödül vermeyerek onu kesmeye çalışıyoruz. Diğer yöntemlerde ise ilişki temelli davranışlar var. Bunların bir kısmı doğal ortamda öğrenmeyi içeriyor. Bir de floortime denen, oyun üzerinden giden ve 0-6 yaş arasında otizm iletişim terapisi denen iki ayrı tedavi var. Literatüre baktığınızda bunlar içinde en yoğun kabul göreni davranış analizi. Diğerleri konusunda da araştırmalar fena değil.

ÖZEL EĞİTİMİN NE KADAR SÜRDÜRÜLMESI GEREKİR?

Belirtilere göre değişiyor. Ama hiç kimsede 2-3 ay sürdüğünü söyleyemeyiz. Birçoğunun ömür boyu desteğe ihtiyacı oluyor.

KENDİ BAŞINA YAŞAMINI SÜRDÜREMEYECEK DURUMDA OLANLARIN ORANI NEDİR?

Özellikle bilişsel gelişimde yani zeka sorunu olanlarda, dil gelişimi olmayan birinin hayatını sürdürme ihtimali çok düşük. Kendi başına yaşamını sürdüremeyecek durumda olanların oranını en azından yüzde 50 diye söylemek lazım. Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Prof. Dr. Özgür Öner anlatıyor.

OTİZMDE BİR ARTIŞ VAR MI?

Evet, sayı olarak öyle görünüyor. Ama gerçeği yansıtıyor mu o sayılar, durum biraz tartışmalı. Çünkü tanı sistemi değişiyor. Örneğin Amerika’da 8 yaşındaki çocukların zihinsel gelişim tanısı almasındansa otizm tanısı alması daha iyi. Çünkü devlet 25-30 saat yoğun bir destek parası ödüyor. Ama diğerinde ödemiyor. Bütün bunları bir kenara koysak dahi otizmde bir artış olduğu kesin.