Giriş
Saatlerce sosyal medyada gezerseniz beyninizde neler olur?
Salgın günlerinde sosyal medya kullanımında büyük bir artış olduğu ortada. Sosyal medya bizi her ne kadar diğer insanlarla bağlantıda tutsa da zararlı yanları da var. Uzmanlar, sosyal medyada uzun saatler gezinmenin beynin stres bölümü gibi bazı kısımlarını harekete geçirdiğini ve bunun sonucu olarak hem beyin hem de ruh sağlığımızın olumsuz etkilendiğini söylüyor. Gelin sosyal medyanın beynimizde neler çevirdiğine bir bakalım.
Sosyal medya özellikle pandemi döneminde kafa dağıtmak için bize güzel bir fırsat sunar. Arkadaşlarımızla iletişim halinde olmamıza da büyük fayda sağlayabilir. Ancak sosyal medyanın fazlası nörolojik sağlığımız ve ruh halimizde bazı sorunlara yol açabilir.
Nörolog Dr. Clifford Segil, Bustle'a yaptığı açıklamada, "Artık çalıştığımız iş her zamanki işler gibi değil. Ekranlara bakma süremizde ciddi bir artış var" dedi. Yani sosyal medyada geçirdiğimiz sürede bir patlama yaşanıyor.
Bloomberg, mart ayından bu yana Twitter, Instagram ve Facebook kullanımında büyük bir artış görüldüğünü, sadece Facebook'un yüzde 70'lik bir artışla tüm platformları solladığını bildirdi.
Uzmanlar sosyal medyanın beyni etkilediğini öne sürüyor. Peki nasıl?
Temel olarak sosyal medya aynı anda beynin farklı bölgelerini aktifleştiriyor. Dr. Segil, beynin gelen bilgileri yorumlarken görsel işleme alanlarını ve herhangi bir sesi veya müziği yorumlamak için işitsel yolları uyarma eğiliminde olduğunu söylüyor.
Mesaj yazdığınızda beynin konuşma bölümleri aktif oluyor. Yani dil ve çeneyi kontrol eden bir etkinlik üretiliyor. Bu da odak noktasını etkiliyor.
Segil, "Tıpkı kitap okurken veya video oyunu oynarken beyninizin aktif olan bölümleri sosyal medya kullanırken de aktif oluyor" dedi.
Zihniniz Instagram feed'inize çok ayarlanmış olduğu için saatlerce ekran kaydırma yapabilirsiniz.
Uzun süre sosyal medyada takılmak beyninizin duygusal düzenlemesini etkileyebilir.
Nöropsikolog Dr. Sanam Hafeez "Birçok insan karantina veya sosyal izolasyon çabaları sırasında üzüntü, kaygı, keder, hayal kırıklığı ve sıkıntıdan muzdarip oluyor" dedi. Ancak sosyal medya beyninizin bu süreci aşmasına yardımcı olabilir. Sizi iyi hissettiren sosyal medyadayken, özellikle doğrudan tanıdığınız biriyle etkileşime giriyorsanız, beyniniz nörotransmitterlerle ruh halinizi artırarak tepki verebilir. Mutluluk da vüdutta dopamin ve serotonin hormonlarının salınmasını sağlar.
Kötü sosyal medya içerikleri
Dr. Segil, sosyal medyanın iyi veya kötü duygusal tepkilerle uğraşan limbik sistemimizi uyarma eğiliminde olduğunu söylüyor. Sosyal medya çok fazla duygusal darbeye uğramamıza neden olabilir. Çünkü insanları canlı olarak görmüyoruz.
Stres ise uzun vadede limbik sistemimizi etkiliyor. Eğer sosyal medyada insanlarla çok kavga ediyorsak ya da gördüğümüz paylaşımlar bizi alt üst ediyorsa, sebebi bu olabilir.
Sosyal medya akışında yer alan kötü haber paylaşımları da beyni kötü etkileyebiliyor. Londra Üniversitesi bu durumu, "kontrolden çıkmış gibi görünen bir bilgi akımına yakalanmış ve bunalmış hissetmek (doomscrolling)" olarak adlandırıyor.
Kötü haberlere maruz kalmak, beynimizin stres bölgesini endişe verici bilgilerle bombalayarak kortizol hormonunu serbest bırakıp stresi daha da besliyor olabilir.
2011 yılında İngiliz Psikoloji Dergisi'nde yayınlanan bir araştırma, TV'deki olumsuz haberlerin insanları depresif ve endişeli hale getirdiğini ve sosyal medyanın da ondan bir farkı olamadığını buldu.
Harvard Kennedy Okulu ise sosyal medyayı sadece haber amaçlı kullanan kişilerin komplo teorilerine inanma olasılıklarının daha yüksek olduğunu ortaya çıkardı.
Dr. Hafeez, sosyal medya sayesinde insanlarla iletişimde olmanın bizi güvende hissettirebileceğini, endişeyi azaltmaya yardımcı olabileceğini söylüyor. Ancak bunun yanında kötü haberler nedeniyle bizi daha fazla panik havasına sokabileceğini de sözlerine ekliyor.