Yüzlerce hastalığı taklit ediyor, dünyanın yaklaşık yüzde 15'ini etkiledi! Lyme hakkında her şey...

Lyme hastalığı, Borrelia burgdorferi, Borrelia mayonii, Borrelia afzelii ve Borrelia garinii bakterilerini taşıyan geyik kenesi olarak da bilinen, çok küçük olan ve siyah bacaklı kenelerin ısırmasıyla insanlara bulaşıyor.Tüm Avrupa ve Amerika’da en yaygın kene hastalıklarının başında gelen Lyme hastalığına ilk teşhis 1975 yılında Amerika Birleşik Devleti’ne bağlı bir sahil yöresi olan Old Lyme kasabasında konulmuş. Borrelia bakterileri taşıyan çok küçük enfekte kenelerin ısırması ile ortaya çıkmış.Ülkemizde biz daha çok Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığına yol açan kene hastalığından haberdarız ancak Lyme hastalığı da önemli riskler arasında. Lyme hastalığı yüzlerce hastalığı taklit eden ve dünyanın yaklaşık yüzde 15'ini etkilemiş önemli bir hastalık.TARIM VE HAYVANCILIKLA UĞRAŞANLAR, ORMANLIK ARAZİDE YAŞAYANLAR, DOĞA YÜRÜYÜŞÇÜLERİ RİSK ALTINDA!Kenelerin yoğun yaşam alanı olan ormanlık veya yüksek otlarla kaplı çalılık bölgelerine yakın yaşayan kişiler, bu bölgelerden uzak yaşayan kişilere göre daha fazla Lyme hastalığı riski taşıyor. Lyme hastalığı erken evrede teşhis edilirse basit bir antibiyotik kürü ile tedavi edilebiliyor. Ancak geç teşhis hastalığın tedavi sürecini uzatıyor. İhmal edilmesi ise ölümcül sonuçlara yol açabiliyor!Lyme hastalığı tam olarak bir bakteriyel enfeksiyon hastalığı. Lyme hastalığının insanlarda oluşma nedeni ise enfekte bir hayvanı ısırdıktan sonra kendisi de enfekte olan kenenin insanı ısırması. Bir kene enfekte olmuş bir geyik, kuş veya fare ile beslendikten sonra enfekte olduktan sonra bir insanı ısırdığında bu enfeksiyon insana geçiyor.Lyme hastalığı, Avrupa ve Asya ülkelerinde Borrelia afzelii ve Borrelia garinii bakterisi taşıyan kenelerden, Amerika Birleşik Devletler’inde ise Borrelia burgdorferi ve Borrelia mayonii bakterisi taşıyan kenelerden insanlara bulaşabiliyor. Lyme hastalığına neden olan ve 4 ana Borrelia bakteri türünden en az birini taşıyan keneler genellikle çimenli ve yoğun ağaçlı bölgelerde yaşıyor. Bu nedenle bu bölgelerde yaşayan ya da bu alanlarda sık zaman geçiren kişiler, bu bölgelerde zaman geçirmeyen kişilere göre daha fazla Lyme hastalığına yakalanma riski taşıyor. Ülkemizde özellikle ixodes cinsi keneler hastalığı bulaştırıyor. Kişide Lyme hastalığının oluşması için enfekte bir kenenin kişiyi ısırması ve minimum 36 - 48 saat arasında vücuda yapışmış olması gerekiyor. Bu sürede kenelerin taşıdığı bakteriler ısırık ile kişinin cildinden geçerek kan dolaşımına yerleşiyor ve hastalık oluşmaya başlıyor.Lyme hastalığının birçok belirtisi başka hastalıklarla karıştırılabiliyor. Kene ısırığı da sivrisinek ısırığı gibi yuvarlak kızarıklığa neden olabiliyor. Bu nedenle kendinizi iyi hissetmiyor, vücudunuzdaki yuvarlak kızarıklıklar vücudunuzun başka bölgelerinde görülmüyorsa ve kene bulunacak alanlarda bulunmuşsanız en kısa zamanda bir hastaneye başvurmanız gerekiyor. Lyme hastalığı görülme oranlarının yüksek olduğu bölgelerde, Orman ya da yeşilliklerle kaplı alanlarda vakit geçirmeAyrıca bu bölgelerde uzun zaman vakit geçiren çocuklar daha fazla risk altında.Lyme hastalığı görülen alanlardaki açık havada çalışan yetişkinler daha fazla risk altında.Önlem almadan ormanlık ve çimenlik alanlarında vakit geçirenler daha fazla Lyme hastalığı riski altında.LYME HASTALIĞI GÖRÜLME RİSKİ OLAN BÖLGELER İÇİN ÖNLEMLEROrmanlık ve yüksek yeşilliklerle kaplı alanlarda vücudunuzun gene girebilecek bölgelerine böcek kovucu ilaç sıkın.Ormanlık veya çimenlik alanlarda ayakkabınızı çıkarmadan, pantolonunuzu çorabınızın içine koyarak, uzun kollu gömlek giyerek, şapka ve eldiven takarak dolaşın. Yürüyüş yapacağınız yolu patikalara bağlı olarak belirleyin.Çocuklarınızı ve evcil hayvanlarınızı yüksek otlarla kaplı alanlardan uzak tutun. Kenelerin yoğun olarak yaşadığı yeşillik alanlarda evcil hayvanlarınızı dolaştırmayın. Çünkü yeşillik alanlarda evcil hayvanın vücuduna giren kene ev ya da evin bahçesinde sahibinin vücuduna geçebilir.Evinizin bahçesini kenelerin yaşayamayacağı şekilde düzenleyin. Kenelerin yaşayabileceğini düşündüğünüz yerlerdeki yaprakları temizleyin, çimleri uzamadan düzenli olarak kesin. Bahçenize kene taşıyabilecek kemirgenleri uzaklaştırın.Özellikle kırsal kesimlerde yaşayan, piknik alanına giden veya hayvanlarla uğraşan vatandaşlar her gün günlük kontrollerini yapmalı, dışardan eve geldiklerinde ve uzun süre dışarda kaldıklarında vücutlarını kontrol etmeli.Ormanlık ve yeşillikli alanlarda vakit geçirdiyseniz, eve döndüğünüzde kendinizi ve tüm ailenizin giysilerini kontrol edin, mümkünse banyo yapın. Çünkü banyo ile vücuda henüz daha yapışmayan geneler temizlenebilir.Vücudunuzda kene fark ederseniz bu kene yapışmamışsa keneyi hemen uzaklaştırın;, kene vücuda yapışmışsa keneyi kendi başına sıkarak, öldürerek ve parçalayarak çıkarmaya çalışmayın! Hemen bir sağlık kuruluşuna başvurun. Vücuda yapışan kenelerin uygun bir şekilde çıkarılmaması ve kenenin çıkarıldığı alanın antiseptik ile temizlenmemesi Lyme hastalığı riskini artırır. Bu nedenle kenenini doğru yöntemle çıkarılması gerekir.Kenenin üzerine sigara basılmaması, alkol dökülmemesi ve diş macunu sürülmemesi gerekiyor.Vücuda tutunan kenenin uzman sağlık görevlileri tarafından penset ya da cımbız yardımıyla ezilmeden tek seferde çıkarılması gerekiyor.Keneyi öldürmek için kimyasal kullanmamak gerekiyor, çünkü eter benzeri kimyasallar kullanılırsa kene kusuyor ve vücut sıvısını insana verebiliyor.Kene tutunan kişilerin en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurması gerekiyor.36 ile 48 saat arasında ya da daha fazla cilde yapışık kalan kene, ısırığındaki bakterileri kan dolaşımına aktarabilir. Ancak keneyi bu saatler içinde uzman bir kişi tarafından cımbız ile çıkarılması Lyme hastalığına riskini düşürüyor. Memorial Tıbbi Yayın Kurulu'nun açıklamalarına göre kenenin ısırdığı ya da kenenin çıkarıldığı bölgede öncelikle sivrisinek ısırığına benzer küçük kırmızı bir yumru oluşuyor.Bu kızarıklık birkaç gün içinde düzeldiği için Lyme hastalığını göstermiyor. Ancak belirti ve semptomlar kişi enfekte olduktan sonra 3 ile 30 gün içinde kenenin ısırdığı bölge ya da vücudun herhangi bir yerinde kırmızı oval, düz veya dairesel bir döküntü ile ortaya çıkabilir.LYME HASTALIĞININ DİĞER ÖNEMLİ BELİRTİLERİDöküntüAteşTitremeYorgunlukVücut ağrılarıBaş ağrısıKas ağrısıBoyun sertliğiLenf düğümlerinde şişlikUyku bozukluklarıKonsantrasyon zorluklarıYorgunlukTEDAVİ KESİNLİKLE İHMAL EDİLMEMELİ!Lyme hastalığının tedavisinin ihmal edilmesi enfeksiyonun gelişmesinden aylar ya da yıllar sonra bile hastada felce kadar ilerleyebilen nörolojik problemlere neden olabiliyor.Lyme hastalığının yaygın olduğu bir bölgede ormanlık alanda vakit geçiren, bir kene tarafından ısırıldığını düşünen ve Lyme hastalığı belirtilerinden birinden şüphelenen kişilerin mutlaka hastaneye başvurması gerekiyor. Ayrıca şüphelendiğiniz Lyme hastalığı belirtileriniz kaybolsa bile mutlaka doktoru ziyaret edin. Çünkü bu belirtilerin kaybolması hastalığın geçtiği anlamına gelmiyor.Tedavi edilmeyen Lyme hastalığı, enfeksiyondan aylar ya da yıllar sonra vücudunuzun diğer bölgelerine yayılarak artrit ve sinir sistemi sorunlarına neden olabiliyor.Lyme hastalığı tedavisi ihmal edilirse,Hastanın özellikle dizlerinde şiddetli eklem ağrıları ve şişmelere neden olabilir.Enfeksiyonun gelişmesinden haftalar, aylar ve hatta yıllar sonra beyin zarlarında iltihaplanma (menenjit)Yüzün bir tarafında geçici felç,Uzuvlarınızda uyuşma veya güçsüzlük ve kas hareketlerinde bozulmameydana gelebilir. Aşırı yorgunlukGözlerde iltihaplanmaKalp atışlarının düzensizleşmesiHepatitLYME HASTALIĞI TEDAVİ EDİLMEZSE KİŞİDE GÖRÜLEBİLEN DURUMLARŞiddetli baş ağrıları ve boyun sertliğiVücudun diğer bölgelerinde döküntülerYüz felci ya da yüzünüzün bir veya iki yanında sarkmalarDizlerde ve diğer büyük eklemlerde şiddetli eklem ağrısı ve şişmeTendonlarda, kaslarda, eklemlerde ve kemiklerde düzensiz ağrılarÇarpıntı veya düzensiz kalp atışlarıBaş dönmesi ataklarıNefes darlığıBeyin ve omurilik iltihabıNöraljiEllerde veya ayaklarda ağrı, uyuşma veya karıncalanma Lyme hastalığının gelişmesi için enfekte bir kenenin vücutta en az 36 ile 48 saat boyunca vücuda yapışık kalması r. Vücutta şişmiş olarak görünen bir kene, enfekte olan kenenin bakteriyi bulaştıracak kadar uzun süre beslenmiş olduğunu anlamına gelebiliyor. Bu nedenle kenenin mümkün olan en kısa sürede alanında uzman bir görevli tarafından mutlaka cımbız yardımıyla çıkarılması ve o bölgenin antiseptikle temizlenmesi gerekiyor.Lyme hastalığının belirtileri çoğu zaman başka hastalıklarla karıştırılabiliyor. Bu nedenle kesin tanının konulabilmesi için öncelikle hastanın uzman bir doktor tarafından detaylı bir şekilde fiziki muayeneden gerilmesi gerekiyor. Lyme hastalığı şüphesi varsa, doktor tanının doğrulanması için hastadan ELİSA testi (enzime bağlı immünosorbent) yapılmasını istiyor. Bu test ile B. burgdorferiye karşı oluşan antikorları tespit ediyor. Bu test bazen yalancı pozitif sonuçlar vererek teşhisi zorlaştırabildiğinden ELISA testi pozitifse, kesin tanı için Western Blot testine başvuruluyor.Lyme hastalığının erken evrelerde teşhis edilirse, genellikle 10 ile 14 günlük arasında belirlenen oral antibiyotik ile tedavi ediliyor. Lyme hastalığı ilerlemesi durumunda antibiyotik tedavi kürü 14 ile 28 gün sürüyor. Lyme hastalığı doktorun belirlediği antibiyotiklerle tedavi edilebiliyor. Ancak Lyme hastalığının tüm belirti ve semptomlarının kaybolması haftalar bazen aylar sürebiliyor. Bu nedenle tedavi bittikten sonra kontrollerin aksatılmaması gerekiyor.