Sempozyum, Koç Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Araştırma ve Uygulama Merkezi (KOÇ-KAM), Sabancı Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Forumu’nun ortak çalışmasıyla gerçekleştirildi.

Sempozyumda, 21. yüzyılda kadın fotoğrafçıların fotoğraf dünyasındaki yerleri, katkıları ve fotoğrafa hakim bakışın toplumsal cinsiyet perspektifinden nasıl sorgulandığı gibi genel başlıklar, savaş, kadın bedeni, şiddet, hafıza, belgesel ve sanat fotoğrafı gibi konuları içeren paneller ve yuvarlak masa oturumlarında tartışıldı.

HABER-FOTOĞRAF: Asiye Ceren Duran

Semiha Es'in sesinden...

"Haftanın beş gününü Kore'de cephelerde geçirirdik. Hafta sonlarında askeri uçakla Tokyo'ya giderdik. Hafta boyunca, karargahlarda, kadın gazetecilere ayrılan barakalarda yatardım. Tahta ranzalarda, soyunmaya bile fırsat bulamadan kıvrılır, uyumaya çalışırdım. Cephede bir bölgeden ötekine giderken, bomba yüklü kamyonlarda, sandıkların üzerinde otururduk.

Bir gün, bir uçağın yakınlarımızda bir yere düştüğü haberini almıştık. Hemen ciplere atlayıp uçağın bulunduğu yere gittik. Aslında uçak düşmemiş, mecburi iniş yapmıştı. Uçağa koştum. Parmağımı deklanşöre basmak üzereyken Hikmet büyük bir telaşla geldi, beni hızla geriye savurdu ve kendisi fotoğraf çekmeye başladı. O anda kocamın, önemli bir görüntüyü yakalama şansını bana bırakmak istemediğini düşündüm. Ama daha sonra Hikmet'in uçağın infilak edeceğini düşünerek benim hayatımı kurtarmak istediğini öğrenince çok duygulandım.

Küçükken de bir fotoğraf makinem vardı, bir şeyler çekmekten çok hoşlanırdım. Fotoğraf çekme merakım vardı, ama meslek olarak seçmeyi hiç düşünemezdim ta ki Hikmet'le tanışıp evlenene kadar. Eşim o zamanların en başarılı gazetecilerindendi, bir çok yerde yazıları ve röportajları yayınlanırdı. Hikmet'le fotoğrafçı olarak çalışmaya başlamam Yedigün dergisi ile oldu.

Hollywood'dan Afrika kabilelerine, Kore ve Vietnam savaşlarından Ruanda'daki olaylara kadar fotoğraf çektim. Hayat dergisinde Malatya, Kongo, Hollywood yıldızları. Kadın gözü ile Tahran gibi foto röportajlarım çıktı. Daha sonra Kore savaşının başlaması ile Hürriyet Gazetesi, beni savaşı görüntülemem için görevlendirdi ve eşimle birlikte Hürriyet adına çalışmaya başladık.

Savaşta yaşadıklarım ve gördüklerim, özelikle insani açıdan çok derinden etkiledi beni. Siyasilerin çıkar çatışmaları arasındaki o savaşta, sivillerin düştüğü durumu ve zulmü görmek çok zor ve acı bir tecrübeydi benim için. Yarım yüzyıl fotoğraf makinesini elimden hiç düşürmedim."

Fotoğraf dünyasının 14 önde gelen ismi katıldı

Kadın fotoğrafçıların fotoğraf dünyasındaki yerleri ve katkılarının ele alındığı Sempozyumda; Ami Vitale, Yunghi Kim, Diana Blok, Vera Lentz, Heidi Levine, Mitsu Maeda, Shadi Ghadrian, Lucia Nimcova, Lucy Azubuike, Tzeli Hadjidimitriu, Eman Mohammed Darkhalil, Fatou Kande Songhar, Lynsey Addario, Nomusa Makhubu olmak üzere farklı ülkelerden 14 kadın fotoğrafçı ile belgesel fotoğraf editörü ve stratejist Ayperi Karabuda Ecer ile Magnum, Firecracker’dan Fiona Rogers katıldı.

Türkiye’den Ahu Antmen, Laleper Aytek, Silva Bingaz, Melisa Önel, Sebla Selin Ok, Bikem Ekberzade, Serra Akcan, Gülşin Ketenci, Şenay Öztürk ve Şehlem Sebik’in yer aldığı Sempozyumda, Feride Çiçekoğlu, Gamze Toksoy, Zeynep Devrim Gürsel, Asena Günal ve Ayşe Gül Altınay moderatör olarak görev aldı. Ayrıca genç kadın fotoğrafçılardan Begüm Koçum, Cemre Yeşil, Dilara Arısoy, Pınar Gediközer, Larissa Araz, Zeynep Kayan, Senem Sinem ile Gözde Türkkan da Sempozyum katılımcıları arasında bulundu.

Yunanistan Başkonsolosluğu’nun ev sahipliğinde bir fotoğraf sergisi

Sempozyumun paralel etkinliği olarak düzenlenen “İkinci Göz: Türkiye’den Kadın Fotoğrafçılar” başlıklı sergi 29 Kasım’da Yunanistan Başkonsolosluğu’nun İstiklal Caddesi üzerindeki sergi mekânı Sismanoglio Megaro’da ziyarete açıldı.

Türkiye basınının ilk kadın gezi ve savaş fotoğrafçısı Semiha Es’e armağan olarak düzenlenen sergide Semiha Es’in çeşitli ülkelerde ve dönemlerde çektiği otuza yakın fotoğrafı ve Türkiye’nin yaşayan kadın fotoğrafçıların yapıtlarından bir seçki de sergide yer alıyor.

Sergi, Türkiye’de önemli bir bilgisel ve sanatsal birikim oluşturan kadın sanatçı potansiyelini görünür kılmayı; günümüze değin yoğun bir üretim içinde olan kadın fotoğrafçıları ve fotoğrafı sanatsal bir ifade biçimi olarak kullanan kadın sanatçıları tanıtmayı ve bu fotoğrafçıların fotografik ifadenin öznelleşmesi sürecindeki katkılarını ortaya koymayı hedefliyor.

4 fotoğrafçı kadın anısına...

Caz piyanisti ve besteci Ayşe Tütüncü, dört fotoğrafçı anısına (Naciye Hanım, Maryam Şahinyan, Semiha Es ve Eleni Küreman), hikayelerinden esinlenerek bestelediği eserini ilk kez Sismanoglio Megaro’da “İkinci Göz: Türkiye’den Kadın Fotoğrafçılar” sergisinin açılış kokteylinde çaldı.

Ahu Antmen ve Laleper Aytek’in küratörlüğünde hazırlanan ve 5 Ocak 2014 tarihine kadar ziyarete açık olacak olan sergide yer alan eserler kitap olarak da yayınlanacak.