HDP barajı batıdan yıktı

Seçim sonrasının en önemli tartışmalarından biri HDP’nin oyları nereden aldığı. İki tez çarpışıyor:

1- HDP barajı doğudaki ve batıdaki Kürt oyları sayesinde geçti.

2- HDP barajı CHP’lilerin emanet oyuyla geçti. Rakamlara bakalım, hangi tez makul?

DOĞUNUN AĞIRLIĞI AZ

İlk tezi test etmek için HDP’nin açık ara birinci olduğu 14 doğu iline bakmamız gerekiyor.

-HDP’nin açık ara birinci olduğu 14 doğu ili şunlar: Diyarbakır, Van, Tunceli, Ardahan, Kars, Iğdır, Ağrı, Muş, Bitlis, Batman, Siirt, Mardin, Şırnak, Hakkari.

- Bu 14 ilin seçmen sayısı şu: 3 milyon 998 bin.

- Türkiye’nin seçmen sayısı şu: 56 milyon 590 bin.

- Bu 14 ilin seçmen sayısının Türkiye çapındaki oy ağırlığı şu: Yüzde 7.

-HDP’nin bu illerde sağladığı ortalama oy artışı yaklaşık olarak şu: Yüzde 20.

- Bunun anlamı şu: Oy patlaması yaptığı 14 ilde sağladığı oy artışı Türkiye çapında yüzde 1.4’lük katkı yaptı.

-Bunun analizi şu: HDP’nin bu 14 ilden aldığı oy katkısı ile yüzde 6.5’lik eski oyunu ancak yüzde 8’e taşıyabildi. Baraja hâlâ 2 puandan fazla oy gerekecek.

- HDP’nin oylarını patlattığı, biraz batıda kalan diğer doğu illeri de var diyenler olabilir. Hadi onlar için de bir torpil yapıp daha batıda kalan Şanlıurfa, Adıyaman, Bingöl, Erzurum ve Elazığ’ın 2 milyon 405 binlik toplam seçmen sayısını hesaba katalım. Bu beş ilin genel oydaki ağırlığı yüzde 4.2. Bu 5 ilin HDP’nin genel oyuna yaptıkları katkı 0.63 puan. Hadi yine torpilli bir hesapla diyelim HDP ancak 8.5’i buluyor. HDP’nin Doğudaki Kürt oylarıyla baraja yaklaşılamıyor bile.

İSTANBUL FARKI

HDP bırakın 1.5 puanı, batıdan ekstra 4.5 puanlık ekstra oy alıp yüzde 13’e ulaştı. Peki nasıl?

- İstanbul Türkiye’de her 5 seçmenden birinin bulunduğu yer. HDP İstanbul’da oylarını 6.4’ten 13’e çıkardı. Bunun anlamı şu: HDP sadece İstanbul’dan Türkiye oy puanına yüzde 1.3 katkı yaptı.

- Bunun analizi şu: HDP sadece İstanbul’dan doğuda silip süpürdüğü 14 ilin toplamı kadar katkı aldı.

- HDP İstanbul’da CHP’nin oy depoları Beşiktaş, Kadıköy gibi ilçelerde oyunu 6-7 katına çıkardı. Zaten İstanbul’da 1 milyon Kürt oyu var. Tamamını alsanız bu performansı tutturamazsınız. Keza İzmir’de, Ankara Çankaya’da ve batıda CHP’li seçmenin yoğun olduğu yerlerde de durum benzer. Bütün bunlar CHP’nin yoğun olmadığı bölgelerde de CHP seçmeninin benzer reaksiyon verdiğinin net göstergesidir.

- Ayrıca bir araba analize de belki gerek yok. Baraj gibi zor bir matematiksel meydan okumaya girip başarılı olan HDP yönetiminin tavrına bakın. Emanet oylara teşekkür ettiler. Baraj aşma hesabı uzmanlarının sözleri belki de en iyi göstergedir. Ayrıca “HDP AKP’nin Kürt oylarını topladı, asıl etken bu” demek “HDP bir etnik grubun değil, Türkiye’nin partisidir” söylemiyle çelişmiyor mu?

Koalisyon notları

Seçimlerden önce mantıklı bir varsayım vardı. Aynı kahvelere camilere giden MHP ve AKP tabanının partilerini koalisyon kurması için baskı yapacakları düşünülüyordu. Bahçeli AKP’ye kapıları ilk geceden kapattı. Böylece parti teşkilatının olası koalisyon baskısından peşinen sıyrılmayı hedefliyor.

- AKP ve MHP’den ‘erken seçim resti’ geldi. Bunlar ilginç doneler ama öncelikli amaç koalisyon pazarlığına otururken eli yüksekten açmak için söylenmiş olabilir. Her koalisyon kuruluşunda imkansız görünen formüler bir gecede değiştiğinize tanık olduk. Bir galeride araba satıcısının “Kesinlikle 10 bin liranın altına düşmem” diyerek pazarlığa yüksekten girip son saniyede 8 bin liraya razı olması gibi bir yaklaşım bu. Kimse daha yükseğini koparmak için pazarlığın başında elini göstermez.

- Erken seçim restleri ciddiyse, ülkeyi seçime götürmek koşuluyla kurulacak geçici hükümet formüllerinde en akla yakın ihtimal. Bunlar arasında CHP’nin, MHP ve HDP desteğiyle kuracağı azınlık hükümeti en akla yakın ihtimal. Muhalefet iç güvenlik yasasından, MİT kanununa; cumhurbaşkanının örtülü ödeneğinden sarayın ödeneklerine; RTÜK’ten, TRT’nin yapısına ve seçim barajına kadar bir dizi konuda adaletsizlikleri giderip seçime gitmek isteyebilir.