Son dakika: Aşı randevu süreci devam ediyor! İşte Sağlık Bakanı Koca'nın en çok önem verdiği proje!

Aşı randevu alma süreci ve aşılama Türkiye'de hızla devam ederken sağlık alanında kolaylık sağlayan sitemden yararlanılıyor. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın en çok önem verdiği proje bu mücadelenin başında geliyor. Aşıla, e-Nabız, Tele-radyoloji, e - Devlet, Hayat Eve Sığar (HES), e-Rapor, Merkezi Hekim Randevu Sistemi, Dr. e-nabız, Reçetem, MİZ, ESİM, ASOS, HSYS vb... Sağlık Bakanlığındaki hangi doktorun hangi ilaçları yazdığından filyasyon ekiplerinin görevlerini nasıl yaptığına, ambulansların nerede durursa 5 dakikada hastaya ulaşabileceğine kadar yüzlerce veri ve analizin olduğu dev bir dijital proje. İşte Bakan Koca'nın üzerinde hassasiyetle durduğu o proje... Gelen bir son dakika haberine göre; Koronavirüsle mücadele kaldığı yerden devam ediyor. Bunu için ise her türlü sistem ve yöntem etkin bir şekilde kullanılıyor. İşte Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın çok önem verdiği ve üzerinde hassasiyetle durduğu proje...Türkiye Günlük Koronavirüs Tablosu da covid19.saglik.gov.tr adresinden paylaşıldı. Buna göre, Türkiye'de son 24 saatte 210 bin 291 Kovid-19 testi yapıldı. 7 bin 839 kişinin testi pozitif çıktı, 197 kişi yaşamını yitirdi, hasta sayısı 710 olarak kayıtlarda yer aldı. Ağır hasta sayısı 1843 oldu, 11 bin 202 kişinin Kovid-19 tedavisinin veya karantinasının sona ermesiyle iyileşen sayısı 5 milyon 24 bin 313'e yükseldi. Sağlık Bakanlığının covid19asi.saglik.gov.tr adresinde yer alan anlık verilere göre, 23 Mayıs saat 23.01 itibarıyla uygulanan birinci doz aşı sayısı 15 milyon 953 bin 157, ikinci doz aşı sayısı 11 milyon 915 bin 973 oldu. Uygulanan toplam aşı sayısı 27 milyon 869 bin 130 olarak hesaplandı.İstanbul'da uygulanan birinci doz aşı sayısı 2 milyon 692 bin 323, ikinci doz aşı sayısı 1 milyon 893 bin 959, toplam 4 milyon 586 bin 282, Ankara'da birinci doz aşı sayısı 1 milyon 312 bin 477, ikinci doz aşı sayısı 1 milyon 2 bin 382, toplam 2 milyon 314 bin 859, İzmir'de birinci doz aşı sayısı 1 milyon 68 bin 305, ikinci doz aşı sayısı 827 bin 466, toplam 1 milyon 895 bin 771 doz olarak kayıtlara geçti. Abdullah Karakuş - Sağlık Bakan Yardımcısı Şuayip Birinci ile salgın dönemi başta olmak üzere sağlık alanında büyük kolaylıklar sağlayan yapay zekâ çalışmasını konuştuk... Sağlık alanındaki yapay zekâ ve dijital atak, salgın sürecinde Türkiye’nin bir adım önde olmasını sağladı. Bu proje özellikle Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın önem verdiği ve üzerinde hassasiyetle durduğu konuların başında geliyor.Sağlık Bakanlığı’nın son 6 yıldır tüm kamu, özel, vakıf, üniversite olmak üzere sağlık tesislerini e-Nabız Kişisel Sağlık Sistemi ile tek bir platform üzerinde entegre ederek tüm sağlık sistemini birbirleri ile konuşur hale getirmesi ve 7/24 çalışma prensibi ile saniye saniye veri akışını sağlaması birçok kritik sorunun büyümeden çözülmesine ile yol haritalarının hazırlanmasında anahtar rol oynadı. Sağlık Bakan Yardımcısı Şuayip Birinci, çalışma arkadaşlarıyla oluşturduğu, 2014 yılında bahsettiğinde fantastik hayaller diye eleştiri aldığı, ama bugün gerçek olan sistemi Milliyet’e tek tek anlattı. Sağlık Bakanlığındaki turda hangi doktorun hangi ilaçları yazdığından doktorların hangi oranda sezaryen doğum yaptırdığına, hangi bölgelerde obezitenin arttığından hangi hastanelere neden daha çok talep olduğuna, aşıların il il, ilçe ilçe kaç tane kaldığından filyasyon ekiplerinin görevlerini nasıl yaptığına, kuş gribine neden olacak göçmen kuşların hangi güzergahtan geçtiğinden ambulansların nerede durursa 5 dakikada hastaya ulaşabileceğine kadar yüzlerce veri ve analizin olduğu dev bir dijital proje.Bakan Yardımcısı Birinci’yi 2 saat dinledim ama bana gösterdikleri ve anlattıkları, son 6 yılda yapılan projelerin yüzde 10’u bile değildi. En önemlisi kurulan sistemler hiçbir yurtdışı bağımlılığı olmayan, bu ülkenin mühendislerince geliştirilmiş tamamen yerli ve milli uygulamalardan oluşuyor. Özellikle salgının yönetilmesinde büyük katkı sağlayan proje dünyaya da örnek olmuş. İspanya başta olmak üzere birçok ülkede proje ile ilgili bilgi almak istemiş.Bakan Yardımcısı Birinci, Sağlık Bakanlığı olarak Kovid-19 salgını ile mücadele kapsamında sağlık çalışanlarını, sağlık yöneticileri ve toplumun tüm bireylerini kapsayan dijital uygulamaları hayata geçirerek dünyaya örnek oluşturacak uygulama ve sistemleri hizmete sunduklarını dile getirdi.Bakan Yardımcısı Birinci, Sağlık Bakanlığı olarak Kovid-19 salgını ile mücadele kapsamında sağlık çalışanlarını, sağlık yöneticileri ve toplumun tüm bireylerini kapsayan dijital uygulamaları hayata geçirerek dünyaya örnek oluşturacak uygulama ve sistemleri hizmete sunduklarını dile getirdi. Tüm sağlık sistemini birbirleri ile konuşur hale getirerek 7/24 çalışma prensibi ile anlık veri akışını sağladıklarını ve bunları analiz ederek hemen sorunları çözdüklerini dile getiren Birinci, “tüm vakaları anlık izleyebiliyoruz. Böylece koronavirüs Bilim Kurulu dahil olmak üzere tüm sağlık yöneticilerinin karar alma süreçlerinin desteklenmesi, toplumun bu süreçte virüsün yayılım hızının en aza indirilmesi ve izolasyon kurallarını benimsemesi, hastanelerin yoğunluğuna bağlı olarak engelliler dahil tüm vatandaşların karşılaşabilecekleri potansiyel zorlukların aşılması, vatandaşların kendi semptom kontrollerini yapabilmesi ve zaman kaybetmeden sağlık tesisleri ile irtibata geçebilmesi için birçok web tabanlı sistem ve mobil uygulamayı hayata geçirdik” diyor. Bu sistemin pandeminin dijital yönetiminde sağlam bir omurga anlamına geldiğini dile getiren Birinci, “Sistem içerisinde hastaya ait, aynı zamanda hastalığın önlenmesine ve yayılmasına yönelik tüm parametreleri içeren detaylı ekran ile hastanın tedavisi ve izolasyonu, en ince ayrıntısına kadar gerçekleştiriliyor. Sistemin kurgusu vaka tespit edildikten şifayla taburcu olana kadar tüm tedavi süreçlerinin anlık olarak takip edilebildiği bir algoritma ile oluşturuldu” vurgusu yaptı.Sağlık Bakanlığı’nın dijital dünyasında attığım sağlık turunda öne çıkanlardan bazıları şöyle: Türkiye’deki aşı noktaları saniye saniye izleniyor. Bunlar anlık aşı noktaları, hastanede aşılananlar ve evde aşılananlar. Bu sistemde hangi yaş aralığında aşı olanlardan kaç aşı kaldığına kadar birçok analiz edilecek veri var.İlçelere kadar kaç aşı kaldığı da sistemde görülüyor. Aşı azaldığı zaman sistem kırmızıya dönüp alarm veriyor ve oraya hemen aşı takviyesi yapılıyor. Sistemde hastalıklara ilişkin risk grupları ile ilgili de ayrı çalışma yapılmış. Hangi risk gruplarının salgından hangi oranda etkilendiği, hangi risk grupları nerede yaşıyor sistem tarafından biliniyor.Riskli grupların kovidli temaslısı olma ya da vakaya dönüşme oranları il il takip ediliyor. Bölge bölge, il il obezite ve kronik hastalık haritası bile çıkarılmış. Bu sonuçlara göre de önlemeye yönelik adımlar atılıyor, ilgili birimlerin anlık uyarılması sağlanıyor. Sistemde hangi grup hastaların hangi hastaneye gittiği de çıkıyor. Bazı hastanelere gidenler oradan hangi yakın il ilçe hastanelerine sevk edildiği de sistemde görülüyor. Böylece rolü çerçevesinde hangi hastanede ne eksik hangisinde ne iyi ortaya çıkıyor.Hastanelerin beklenen rolün gereği olan hizmet kapasitesinin gerisinde kalmasının sebepleri anlık analiz edilebiliyor. Ona göre eksikler tamamlanmaya çalışılıyor. Sağlıkta İstatistik ve Nedensel Analizler (SİNA) projesi tüm işlerin hızlı ve kolay takibini sağlıyor. 10 binin üzerinde ekranı ve göstergeleriyle 150 binin üzerinde doktorun, hastane, il ve ülke düzeyinde kendi branşında karşılaştırmalı raporlarına erişimi sağlanıyor. Bugüne kadar 59 bin doktor kendi raporlarına erişmiş durumda.6 yıl önce kullanıma sunulan, şu anda aktif 42.5 milyonun üzerinde kullanıcısı olan e-Nabız, altyapısı tüm sağlık tesislerini hali hazırda birbirleriyle anlık olarak veri alışverişi yapar hale getirmiş. Tüm Kovid-19 süreçleri e-Nabız altyapısı ile anlık olarak takip edilerek 81 ilde gerekli müdahaleler ve önlemler ivedilikle yapılabiliyor. SİNA’daki kimlikten arındırılmış verilerle vaka profilleri, salgının ilerleme hızı, hastalık değişim hızları, yaşlara ve nüfusa göre hastalık oranları, yoğun bakım, yatak doluluk oranları, ventilatör sayıları, filyasyon süre, mesafe, vaka başına filyasyon oranı, ekiplerin takibi, test istatistikleri, hasta memnuniyeti, anket değerlendirmeleri, HES kodu kullanım verileri, kronik hastalık risk hesaplamaları, riskli popülasyon oranları vb. verilerin analizi yapılabiliyor. Mekansal İş Zekâsı uygulaması ile, halihazırda sağlık hizmeti veren kamu kurum ve kuruluşları ile özel kurumlardan belirli standartlar çerçevesinde sağlık verileri toplanıyor, toplanan veriler doğrudan, birtakım istatistiksel değerlendirmelerin ardından anlaşılır ve kolay yorumlanabilir hale getiriliyor.Farklı alternatifler değerlendirilerek analitik olarak ülkenin coğrafi konumu üzerinde hızlı ve doğru karar vermeye olanak sağlıyor. Uzun zamandır MİZ üzerinden hasta ve hasta nakil hareketleri, 112 istasyon erişim süre ve mesafeleri, ASM erişim süreleri, kuş gribi ile göç yolları ilişkisi, obezite oranları, solunum yolları hastalıkları ile hava kirliliği ilişkisi gibi veriler anlık olarak harita üzerinde incelenebiliyor. Salgın ile mücadelede büyük fedakârlık gösteren sağlık personelinin kendisine ve çocuklarına psikolojik destek sunmak için Sağlık Personeli Ruhsal Destek Uygulaması (RUHSAD) geliştirilmiş. Personel, cep telefonlarına mobil marketlerden indirdikleri RUHSAD uygulaması ile destek talebinde bulunabiliyor, talebi hızlı bir şekilde karşılanan personel randevu alarak, alanında uzman hekimlerce uygulama üzerinden görüntülü aranarak 7/24 destek alabiliyor. Aşıla, e-Nabız, Tele-radyoloji, Hayat Eve Sığar (HES), e-Rapor, Merkezi Hekim Randevu Sistemi, Dr. e-nabız, Reçetem, MİZ, ESİM, ASOS, HSYS vb...Daha bunların içinde yazamadığım çok sayıda uygulama var. 5 saniye içinde randevu almaktan eczaneye kâğıt reçete olmadan kodla gidip ilaç almaya, hangi ilacın hangi hastanenin stokunda olduğundan hangi ilacı kimin kullandığına kadar yüzlerce sayılacak veri var.Bir önemli noktada hizmetlerle ilgili ölçme ve değerlendirmeler de yapılıyor olması. Yani memnuniyet ve memnuniyetsizlik. Bu da varsa hataların sıfıra indirilmesine yönelik. Pandemi ile mücadeledeki en önemli araçlardan biri filyasyon (kaynak arama) uygulaması. Filyasyon yapılan alanda veriler anlık olarak sisteme kaydediliyor ve veri akışı zaman kaybedilmeksizin analiz edilmeye başlanıyor. Ayrıca filyasyon ekiplerinin, mobil uygulama ile merkezden yönlendirilerek filyasyon yapılacak alanlara en hızlı şekilde müdahale etmeleri sağlanıyor. Vakaya erişme süresi, filyasyon mesafesi gibi veriler merkezden takip edilerek kapsamlı bir denetim ve takip mekanizması da işliyor. Bu sistem aracılığıyla filyasyon ekiplerinin eve gidip gitmediği, telefonla işlemi yapıp yapmadığı kaç kilometre yaklaştığına kadar birçok denetim yapılabilecek öge görülüyor.Örneğin ekibin uzaktan işlem yaptığı sistemde çıkarsa ekip aranıp eve neden gidilmediği soruluyor.