Giriş
Sonbahar alerjilerinden korunmak için 6 öneri
Mevsim geçişlerinde yaşadığımız alerjiye bağlı sağlık sıkıntıları çocuk-yetişkin ayırmadan herkesi rahatsız ediyor. Kulak Burun Boğaz Uzmanı Doç. Dr. Ediz Yorgancılar, sonbahar aylarında görülen mevsimsel alerjik rinit ve korunma yöntemleri hakkında bilgi verdi.
Mevsimsel alerjik rinit, doğada bulunan alerjen maddelere karşı burun mukozasının verdiği alerjik reaksiyon olarak ortaya çıkıyor. Alerjik rinit, belli aylarda kendini gösterdiği gibi “perennial” denilen ve yıl boyu rastlanan şekilde de belirti verebiliyor. Genelde İlkbaharda olduğu sanılan bu tip alerjiler, Sonbahar aylarında da sık görülebiliyor.
BAHAR AYLARINDA SIK HAPŞIRIYORSANIZ DİKKAT!
Alerjik rinit kendini sık hapşırma, burun akıntısı, kaşıntı ve burun tıkanıklığı şikayetleriyle gösterir. Bunlar ataklar şeklinde ortaya çıkar, ancak söz konusu belirtileri taklit eden başka burun hastalıkları da olabilir. Bu nedenle yanlış teşhis ve tedavinin önüne geçmek için KBB uzmanına başvurulması önemlidir. Hastalığın tanısında hasta öyküsü ve muayene büyük önem taşır. Tekrarlayan şikayetler olması, muayenede de alerjik riniti destekleyen bulguların saptanması tanıyı güçlendirir. Beraberinde birtakım laboratuvar tetkiklerine de başvurulabilir. Bunların başında alerji testleri gelir. Bu tetkikler kanda yapılabileceği gibi, deri üzerinde de uygulanabilir. Doğada çok sayıda alerjen bulunduğundan dolayı yapılan testler, bu maddelerin en sık karşılaşılanlarının saptanmasını sağlar. Dolayısıyla testlerin negatif çıkması alerji olmadığını göstermez. Ancak alerjik maddenin hangi tip olduğu mutlaka saptanmalıdır. Beraberinde eşlik edebilecek sinüzit varlığını göstermek içinse gerekli hallerde tomografik incelemeler de yapılabilir.
NEZLE VE GRİP BELİRTİLERİ, ALERJİK RİNİT BELİRTİLERİ İLE KARIŞTIRILABİLİR
Sonbahar aylarında hava akım değişiklikleri nedeniyle gelen toz bulutları, bitki polenleri, kuru otlar ve yapraklar artmaktadır. Ayrıca yağmurlarla birlikte nem ve küfte gelişmektedir. Okulların açılması, ilden ile taşınma gibi sebeplerle oluşan yeni ortamlar alerjiyi tetikleyebilir. Özellikle okula başlayan çocuklarda artan nezle ve grip belirtilerine benzer belirtilere sahip alerjik rinitler göz ardı edilebilir.
ALERJİK RİNİT ASTIMI TETİKLEYEBİLİR
Polenler, solunum yoluyla vücuda girdiğinde, vücutta salınan “histamin” etkisiyle alerjik nezle veya rinit tablosuna neden olabilir. Burunda akıntı ve kaşınma başlayıp, hapşırık nöbetleri, burun tıkanıklığı ve geniz akıntısı ile devam edebilir. Ayrıca bronşlar etkilenerek, öksürük, nefes darlığı ve hırıltıyla kendini gösteren alerjik astım krizleri de ortaya çıkabilir. Gözlerde sulanma, şişme ve kaşıntıya, ciltteki kızarıklık ile kaşıntının eşlik edebilir, vücutta genel olarak yorgunluk, halsizlik, sinirlilik ve konsantrasyon bozukluğu da görülebilir.
TEDAVİDE İLK ADIM ALERJENLERİ ORTADAN KALDIRMAK
Hastanın alerjik reaksiyon verdiği maddelerin tespit edilmesi alınacak önlemleri ve uygulanacak tedaviyi belirlemeye yardımcı olur. Alerjen ev tozu yani mite denilen gözle görülemeyen böcekler ise, evde bunları yok etmek amacıyla ortamdaki pamuk ve yünlü eşyaların azaltılması, kıyafetlerin 60 dereceden yüksek ısıda yıkanması, peluş oyuncakların, halı ve benzeri ortam sağlayan eşyaların kaldırılması, ıslak temizlik yapılması, özel filtreli elektrik süpürgeleri kullanılması gerekir. Bunların yanında mite öldüren ilaçlar da kullanılabilir. Polen alerjisi tespit edilmesi durumunda bahar aylarında sabah dışarı çıkılmaması, pencereler açıkken uyunmaması ve küf alerjisi halinde de rutubetli ortamların azaltılması gibi önlemler almak gerekir. Doktor kontrolünde antihistaminik denilen alerji önleyici ilaçlar ve kortizonlu burun spreyleriyle medikal tedavi olarak uygulanabilir.
AŞI DA ETKİLİ BİR KORUNMA YÖNTEMİ
Bir başka korunma yöntemi de aşıdır. Bu yöntemde, kişinin alerjisi olduğu maddeye karşı vücut alıştırılır. Madde tespit edildikten sonra belli aralıklarla vücuda verilerek, kişinin bu maddeye karşı duyarsızlaştırılması çalışılır. Alerjen deri altına veya ağızdan damla şeklinde uygulanabilir. Duyarlı olunan alerjen sayısı azsa daha başarılı olmakla birlikte tedavi ortalama üç-beş yıl sürebilir ve başarısız olma ihtimali de vardır. Bu tedavilerin yanı sıra etkinliği tartışmalı olan buruna fototerapi uygulamaları da yapılabilmektedir.
GENEL OLARAK BAHAR ALERJİLERİNDEN KORUNMAK İÇİN…
* Polenlerin en yoğun olduğu sabah saatlerinde açık havaya çıkılmamalı, bu saatlerde ev havalandırılmamalı.
* Bu dönemde açık havada spor yapılmamalı.
* Polenler saçlar ve giysiler yoluyla iç mekanlara taşınabileceğinden, dışarıda giyilen giysiler eve gelince değiştirilmeli. Saçlar her akşam yıkanmalı.
* Klima kullanılıyorsa mutlaka polen filtresi kullanılmalı.
* Polen mevsiminde açık havaya çıkarken şapka ve gözlük kullanılmalı.
* Havalandırılmayan, sigara içilen ortamlarda durulmamalı.