Giriş
Su kemeri sanılıyordu bazilika çıktı
2 bin yıllık Roma dönemi kalıntılarının çıktığı Gümüşhane’nin Kelkit ilçesindeki Satala Antik Kenti’nde yıllardır su kemeri diye bilinen yapının aslında 6. yüzyıla ait bir bazilika olduğu ortaya çıktı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından kazı programına alınan ve Bartın Üniversitesi akademisyenlerinden Doç. Dr. Şahin Yıldırım’ın başkanlığında kazı çalışmaları başlayan Gümüşhane’nin Kelkit ilçesine bağlı Sadak köyündeki Satala Antik Kenti’nde yıllar sonra bir gerçek daha gün yüzüne çıktı.
Yıllardır yerli kaynakların mimarisinden hareketle 15. yüzyılda bölgeye su getirmek için 47 gözlü olarak yapılan su kemeri olarak nitelendirilen ve bugüne kadar tanıtımlarda bile hep bu şekilde kullanılan kalıntıların 6. yüzyıla ait bir bazilika olduğu ve 1873 yılında bölgede ilk arkeolojik kazıyı yapan Alfred Biliotti tarafından bazilika olarak rölevesinin yapıldığı ortaya çıktı.
Satala Antik Kenti’ndeki arkeolojik kazıyı yürüten Doç. Dr. Şahin Yıldırım, "Sadak Çayı’nın kenarında yer alan yapı uzunca bir süre literatürde su sarnıcı olarak gözüktü. Erken dönemden itibaren bu yapının bir bazilika yani erken bir kilise yapısı olduğu biliniyordu.
Özellikle 19. yüzyıl kaynaklarında var. Satala’daki ilk arkeolojik kazıyı gerçekleştiren Alfred Biliotti, 1873 yılında buraya geliyor ve burada kazılar yapıyor. O geldiği zaman bu yapının bir bölümü açıkta ve apsis bölümü açıktı. Onun rölevesini alıyorlar. O kaynaklarında öyle geçiyor" dedi.
Sözlüklerde "bazilika" için Roma kamu binası, haç şeklindeki gibi orta alanı ve koridorları olan kilise ve resmi törenler için papa tarafından yetkilendirilen büyük kilise tanımı yapılıyor. Kazı çalışmasıyla saklı tarihin gün yüzüne çıkarıldığı Satala Antik Kenti’nde bugüne kadar çıkarılan eserler Erzurum ve İstanbul Arkeoloji Müzelerinde, bronzdan yapılan Afrodit büstü ise İngiltere’deki The British Müzesi’nde sergileniyor.
Tarihi kaynaklara göre Roma İmparatorluğu döneminde 15. Lejyon Lego Apollinares tarafından kurulan ve antik dönemde garnizon olarak kullanılmasının yanı sıra Anadolu ve Kapadokya’dan Karadeniz’e geçen askeri yolların birleştiği noktada Roma’nın stratejik bir karakolu olan Satala Antik Kenti’nde kazı çalışmalarının en az 10 yıl sürmesi ve Roma tarihiyle ilgili çok sayıda esere ulaşılması bekleniyor. İHA