Sürekli burnu akıyorsa alerjik! (Çocuğum alerjik mi?)

Normalde zararsız olan maddelere karşı bağışıklık sisteminin gösterdiği aşırı duyarlılığa 'alerji' deniliyor. Çocukların yüzde 30'unda görülen alerjik hastalıkların başında da polen alerjisine bağlı alerjik nezle geliyor. Çocuk Göğüs Hastalıkları ve Alerji Uzmanı Haluk Çokuğraş merak edilenleri anlattı Evet, bahar ayları her zaman alerjik hastalıkların artış gösterdiği bir dönem olarak suçlanmıştır. Çoğu zaman da bu doğrudur. Özellikle erişkinler için... Çocuklarda en sık görülen ev tozu alerjisi kışın da ilkbaharda da vardır. Fakat bazı alerjiler mevsim seçer. Örneğin polen alerjisi ilkbahar ve yazın daha sık görülür. Bizim de içinde olduğumuz kuzey yarım kürede, özellikle mart-nisan aylarında ağaç polenlerinin neden olduğu alerjik hastalıklar artışa geçer. Bunların tetiklediği hastalıklar da belirtilerini daha fazla gösterir. Daha çok solunum yolu alerjilerine neden olur. Kabaca 2 çeşittir. Bir, alerjik nezle. İki, astım. Her ikisi de büyük oranda bir arada olur. Ağaç poleni ya da alerjik nezleniz varsa tam da bu zamanlarda hayatınız zorlaşacak demektir. Tabii yakınmalar, hafiften ağıra kadar giden bir yelpazededir. Alerjik nezle bazen ağaç poleni, bazen ot poleni, bazen ev tozu akarları, bazen de köpek tüylerinden ortaya çıkabilir. Hafif olgularda burun akıntısı, hapşırık olurken daha ağır durumlarda burundan nefes alamama, gözlerde kanlanma, sulanma, yaşarma, peçeteyle dolaşıp sürekli burun silme, herhangi bir aktiviteye konsantre olamama, baş ağrısı gibi çok daha ağır bir tablo ortaya çıkar. Çocuklarda el ayasıyla burnu yukarı doğru kaldırarak hava yolunu açma çok tipik bir alerjik nezle belirtisi. Alerjik selam olarak adlandırdığımız bu durum “Merhaba, ben alerjiğim” anlamına geliyor. Bazı çocukların alerjik nezle dışında astımları olur. Nefes darlığı, hırıltı ve öksürük tipik astım belirtileridir. Bu durumda iş biraz daha ciddi demektir. Türkiye’de çocuklarda astım yüzde 8-9, alerjik nezle ise yüzde 13-14 gibi ciddi oranlarda görülüyor. Alerjik nezle de astım da kronik yani yıllarca süren, tekrarlayan hastalıklardır. Her şeyden önce anne-babalar hastalık hakkında bilgili olmak zorundalar. Biraz kendi doktorları olmak, ne zaman ne yapacaklarını bilmek durumundalar. Eğer alerjik nezle tam da bu aylarda yani mart, nisan, mayısta ortaya çıkıyor, alerjinin kaynağının ağaç polenleri olduğunu biliyorsanız belirtiler başlamadan ya da başlar başlamaz önleyici ilaç kullanmanız lazım. Bir antihistaminik ilaç, yanına belki burnu rahatlatacak kortizonlu bir damlayı birkaç ay kullanmanız gerekebilir. Ama onun dışında çevresel alerjenlere karşı önlemler almak lazım. Pek çok ülkede hava durumu gibi havadaki polen yoğunluğunu bildiren bültenler her gün yayınlanır. Bizim ülkemiz için pek böyle bir şey yok ama belki birtakım web sitelerine girilip öğrenilebilir. Polenler özellikle sabah saatlerinde yayılım gösterir. Eğer ciddi polen alerjiniz varsa ve mümkünse sabah saatlerinde dışarı çıkmayın. Ama kaçınamıyorsanız belli dönemlerde maske takarak polenleri mümkün olduğu kadar engellemeye çalışın. Mümkün olduğu kadar uzak durmak mantıklı. Ama polen dediğimiz küçücük çiçek tozları, rüzgarla birkaç kilometre uzaktan bile uçup gelebilir. Bu nedenle “Hiç yeşilliğe gitmeyeyim” demek çözüm değil. Evdeyseniz sabah saatlerinde pencereleri kapalı tutmak, odayı daha çok öğleden sonra havalandırmak düşünülebilir. Arabaların pek çoğunda filtre var polenlerin arabanın içine girmesini engellemek için. Bunlar yararlı olabilir. Alerjik nezle belirtileri hafif durumlarda kendi kendine düzelir. Hayatı zehir edecek kadar belirtiler yoğunsa; örneğin çocuğun yüzü gözü akıyor, ilaçlara rağmen kendini toplayamıyor, bir şeye konsantre olamıyorsa bir doktora gidilmesi gerekir. Hele astım belirtileri de varsa ve evde bunlarla baş edilemiyorsa... Alerjik nezle diyorsak sebep ne olursa olsun anti-alerjik tedavi başlanır. Yani bir antihistaminik ilaç, bir de burunda etkili olabilecek kortizonlu bir ilaç. Ama bir taraftan da nedeni araştırmak için bazı testler yapılabilir. Bunlar kan ya da deri testleri olabilir. Kandan alınacak bir örnekte belli maddelere karşı alerji var mı diye aranır ya da bu, deri testiyle yapılabilir. Örneğin içine 5-6 tane ağaç poleninin konduğu bazı test materyalleri, şüpheli durumda teker teker ağaç polenlerinin bakıldığı testler kullanılabilir. Örneğin huş ağacına alerjisi var mı diye bakılır. Ya da özellikle Ege ve Akdeniz bölgesi için önemli olan zeytin ağacına alerjinin olup olmadığı araştırılabilir. Herkes için ortalama bir şey yapmaktansa kişinin yaşadığı bölgeye göre ağaç polenlerini ya da ot polenlerini seçmek lazım. Evet, tıpkı alerjik nezle, astım gibi alerjik bir reaksiyon. Bu, kimi kez yiyecekle ilişkili bazen solunum yoluyla alınan ev tozu akarı ya da polen gibi alerjenlere bağlı gelişebilir. Ciltte döküntüler, kaşıntılar olabilir. Ya da bazı otların örneğin çimen temasıyla ortaya çıkan ‘kontakt dermatit’ dediğimiz bazı alerjik reaksiyonlar olabilir.