Giriş
Tansiyonun 6 farklı türü var...
Yüksek tansiyon nedenleri ve düşürme yolları... Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Bilgehan Karadağ anlatıyor
SEKONDER (İKİNCİL) HİPERTANSİYON
Hastaların yüzde 90’dan fazlasında hipertansiyona neden olan herhangi bir hastalık saptanmıyor. Ancak çok küçük bir kısmında yüksek tansiyon hormonal bir bozukluk, uyku apnesi, hormon salgılayan tümörler, kan basıncını yükselten bazı ilaçların kullanımı ile ilişkili. Bu duruma ikincil hipertansiyon adı veriliyor. Hipertansiyona neden olan ikincil neden saptanırsa altta yatan nedene yönelik tedavi uygulanıyor. Örneğin hormon salgılayan bir tümör varsa buna cerrahi olarak müdahale edilebiliyor.
BEYAZ ÖNLÜK HİPERTANSİYONU
Kan basıncının sağlık kurumları dışında ölçüldüğünde normal ama doktor veya hemşire tarafından ölçüldüğünde yüksek bulunmasına deniyor. Hastane ortamında bulunmanın, doktor görünce heyecan ve endişenin tansiyonu yükselttiği düşünülüyor. Tanı için ya evde-iş yerinde tansiyonun izlenmesi ya da hastanede tansiyon holteri takılması gerekiyor. Holter, hastanın vücuduna takılan, 24 saat tansiyonu izleyen küçük bir alet. Beyaz önlük hipertansiyonu olanlarda hastalar yakından takip edilmeli.
MASKELİ HİPERTANSİYON
Beyaz önlük tansiyonunun tam tersidir. Sağlık kurumunda ölçülen tansiyon normal, hastane dışında yüksek çıkar. Hastanın işyerinde ya da evinde yaşadığı sorunlar nedeniyle stres yaşaması ve kan basıncının yükselmesi nedeniyle ortaya çıktığı düşünülüyor. Tanı 24 saatlik tansiyon holteri veya evdeki kan basıncı izlemleriyle konuluyor. Tedavide önce stres ile başa çıkma, sağlıklı kiloya inme, sigarayı bırakma, tuzu azaltma ve egzersiz yapma gibi yaşam tarzı değişiklikleri öneriliyor. Gündelik stres ve kaygıyla mücadele etmek, gerekirse bu konuda bir hekimden yardım almak da önemli.
DİRENÇLİ HİPERTANSİYON
En az üç (biri idrar sökücü olmak üzere) farklı tansiyon ilacının yüksek dozlarda kullanılmasına karşın tansiyonun hedeflenen düzeye indirilememesidir. En önemli nedeni tansiyon ilaçlarının tam olarak ve zamanında kullanılmaması, yaşam tarzı değişikliklerinin ihmal edilmesidir. Bazen de hormonal bir bozukluk, uyku apnesi, hormon salgılayan tümörler, bazı ilaçlar ve uyku apnesi sebep olabilir. Tedavi, altta yatan nedene göre yapılır. İlaçlar zamanında alınmalı, tuz kısıtlanmalı, sigara bırakılmalı.
İZOLE SİSTOLİK HİPERTANSİYON
Büyük tansiyonun üst sınır olan 14’ten yüksek, küçük tansiyonun 9’dan düşük ölçülmesidir. Damarların esnekliğinin azalması nedeniyle özellikle yaşlılarda sık görülür. Hafif düzeyde tansiyonu olan (büyük tansiyonu 14-16 arası) 65 yaşından büyük ancak 80 yaşından küçük, başka sağlık problemi olmayan hastalara ilaç tedavisi başlanır. Buna karşın 80 yaşın üstündeki yaşlılara ilaç tedavisi genellikle büyük tansiyon 16’nın üzerindeyse önerilir. Yaşlılarda genellikle tedaviye düşük doz ilaçla başlanır, gerektiğinde doz artırılır.
DÜŞÜK TANSİYON (HİPOTANSİYON)
Büyük tansiyonun 9’un, küçük tansiyonun 6’nın altında olmasıdır. Genç ve sağlıklı bireylerde bu değerler normal kabul edilebilir. Tansiyon düşüklüğü bazen kalp krizi, ritim sorunları ile ilişkili olabilir. Bunların hiçbiri olmasa bile tansiyon düşmesine bağlı bayılma sonucunda ciddi kafa travmaları ve kırıklara yol açabilir. Baş dönmesi, kalbin hızlanması, halsizlik, bulanık görme, bulantı ve bayılma en önemli belirtileri. Tansiyon düştüğünde yere yatıp bacaklar yukarı kaldırılmalı. Baş altına yastık konulmalı. Hastanın bilinci açık değilse hiçbir şey yedirilip içirilmemeli. Bilinç açıksa tuzlu ayran ve bol su verilmesi uygun olur.
Hazırlayan: Özgür Gökmen Çelenk