Trabzonlular fetih gününü yanlış kutlamış

Osmanlı padişahı Fatih Sultan Mehmet tarafından alınan Trabzon'un fetih tarihi, 1960’lı yılların başında 26 Ekim 1461 olarak kabul edildi ve o günden bu yana her 26 Ekim’de kentte resmi törenler düzenlenip, kutlamalar yapıldı. Ancak ne olduysa Trabzon’un Fethi’nin 556. yıldönümü kapsamında geçen günlerde kentte düzenlenen panelde oldu. ‘Trabzon’un fethi, fethin tarihi meselesi’ başlıklı panele katılan tarih bilimciler, yarım asırlık sürenin ardından Trabzon’un aslında 26 Ekim’de değil, 15 Ağustos 1461’de fethedildiğini belgeleriyle ortaya koydu.

'GERÇEK ORTADA'

Panelde sunum yapan isimlerden Yrd. Doç. Hanefi Bostan, yaptığı açıklamada, “26 Ekim tarihi maalesef yanlış anlamadan kaynaklı bir durum. Tarihçi İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Venedik arşivlerinden tarihi hatalı alarak 26 Ekim tarihini gündeme getiriyor. Ancak elde ettiğimiz belgelere göre; Trabzon’un fetih tarihi 26 Ekim 1461 değil, 15 Ağustos 1461. Hem Osmanlı salnameleri, hem de yabancı kaynaklarda yaptığımız araştırma ve yazışmalar ışığında doğru tarihi saptamış durumdayız. Artık Büyükşehir Belediyesi karar alıp yanlış tarihi düzeltmeli ve önümüzdeki yıldan itibaren 15 Ağustos tarihinde fetih kutlamaları yapılmalı. Bilimsel gerçekler ortadayken yanlış tarihin devam ettirilmesi doğru olmaz” dedi.

'VİLAYET SALNAMESİ'

Karadeniz Teknik Üniversitesi(KTÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Kenan İnan da, Trabzon’un 15 Ağustos 1461’de alındığını belirterek, “Trabzon vilayet salnamelerinde 15 Ağustos 1461 tarihi yeralmakta. 26 Ekim tarihi ise 1960’larda ortaya atılıyor. Bunun nedeni İsmail Hakkı Uzunçarşılı’nın yanlış tarihi aktarması. Osmanlılar’ın fethe çıkma zamanları ve fetihte gidecekleri yere ne zaman ulaştıkları bellidir. 26 Ekim gibi geç bir tarihte burada olamayacakları ortada. Tarihin ışığında 15 Ağustos 1461 tarihine ulaşıyoruz. Fetih kutlamaları geçmişteki belgelerin çok iyi incelenmemesinden kaynaklanıyor. Fethi kutlamak güzel bir şey ancak bizim yapacağımız Trabzon’un fethini doğru zamanda kutlamak” diye konuştu.

'BİZANS KAYITLARI AYNI YÖNDE'

Bizans tarihçilerinin de fetih tarihi konusunda 15 Ağustos’a dikkat çektiğini dile getiren İnan, şu bilgileri aktardı: “Trabzon seferi hakkında Osmanlı ordusunun takip ettiği güzergâh hakkında en detaylı çalışma Pontus Topografyası adlı eserde 1461 Seferinde “Takip Edilen Rotalar” adıyla verilmiş. Kasım Bey donanmayla Trabzon’a 13 Temmuz1461’de gelip kuşatmayı başlatıyor. Fetihten bir gün önce vefat eden Mahmut Paşa, 14 Ağustos’ta Trabzon önüne geliyor ve Fatih Sultan Mehmet Han geldikten sonra herhangi bir çarpışma olmadan Trabzon Osmanlı’ya teslim oluyor. 1960’lı yıllardan itibaren, Trabzon’da fetih ‘26 Ekim 1461’ olarak kutlanmaya başlanıyor. Nereden kaynaklanıyor 26 Ekim 1461 diye baktığımızda Türk Tarih Kurumu tarafından 1943 yılında ilk baskısı yapılan İsmail Hakkı Uzunçarşılı’nın Osmanlı Tarihi’nin ikinci cildinde 55’inci sayfada verdiği bilgiler örnek olarak alınmış. Bu bilgilere dayanarak 26 Ekim 1461 tarihi kabullenilmiş. Venedik elçilerinin mektubu gönderdikleri tarih 26 Ekim. Yani fetihten sonra bu mektup gönderiliyor. Halbuki yine aynı Türk Tarih Kurumu tarafından basılan birçok eserde fetih günü olarak 15 Ağustos geçiyor. Uzunçarşılı’nın Osmanlı tarihine olan katkıları inkâr edilemez. Sonuçta herkes hata yapabilir. Trabzon’un fetih gününün 15 Ağustos olduğunu söyleyenlerden birisi Fahrettin Kırzıoğlu. ‘Osmanlı’nın Kafkas Ellerini Fethi 1451-1590 adlı eserinde 15 Ağustos 1461’i destekleyecek kaynaklar veriyor.”