Giriş
Yarasa mağaralarından örnek topluyorlar
Dünya salgına direnirken bilim insanları da virüsün kaynağını ortaya çıkarmanın peşinde amansız mücadele veriyor. En ölümcül virüslerin olduğu yarasa mağaralarından hayatları pahasına örnek topluyorlar.
Yine bir corona virüs türü olan SARS’ın 2003’te dünyaya yayılmasından önce corona virüsler bilim dünyası için çok çekici bir çalışma alanı değildi. O tarihe kadar sadece insan için tehlikeli iki corona virüs biliniyordu. İkisi de 1960’larda keşfedilmişti. 2009’da ABD’li Smithsonian Araştırma Enstitüsü öncülüğünde Predict isimli salgın tahmin etme merkezi kuruldu. Merkez, aralarında bugün dünyayı hasta eden COVID-19’un da olduğu beş insan corona virüsü ve 500 corona virüs keşfetti. Ama keşif alanları hiç de bilim kurgu filmlerindeki uzay üssünü andıran laboratuvarlara benzemiyor.
Didik didik inceliyorlar
Ekip, virüsün merkezi Çin’in Yunnan bölgesindeki mağaralarda hayatları pahasına araştırma yapıyor. Vücutlarının her milimini kapatan tulumlar giyerek yarasaların yuvasını didik didik inceliyorlar. Gün batımında mağaraya dönen yarasaları tuzaklayıp anestezi ile kan örneği alıyorlar. Çin haricinde Myanmar ve Kenya’daki mağaralarda da salya ve dışkı örnekleri topluyorlar. Bu örnekler, seyyar çadır laboratuvarlarda sıvı nitrojen tüplere dolduruluyor.
Yeni salgın tahmini
Tüm veriler, hayvan virüsleriyle ilgili dev bir kütüphane oluşmasını sağlıyor. Onların amacı, bu virüslerin insanlar için ne ölçüde tehdit oluşturduğunu bulmak ve gelecek salgını tahmin etmek. Yeni bulunan virüsler, uzun süredir insanlar üzerinde yer edinmiş olabiliyor. Örneğin; 2015’te iki farklı yarasa mağarası yakınında yaşayan insanlardan aldıkları kan örneklerinde yarasalardaki virüse karşı antikor salgıladıklarını, yani virüsün çoktan bulaştığını belirlediler.
Bu kişilere virüsün yine misk kedisi, deve veya pangolin gibi gelişmiş bir hayvandan zıplama ihtimali yüksek. Ancak virüslerin kaynağı çoğunlukla sürü halinde yaşayan yarasalar. Örneğin, COVID-19 da 2013’te Yunnan’daki nalburunlu yarasalarda bulunan corona virüs ile yüzde 96.2 aynı genetiği taşıyor. 31 ülkede araştırma yapan ekip, “vahşi hayvanların yaşadıkları alanlar ve hayvancılık yapılan bölgelerde virüslerin insanlara daha kolay ulaştığı” uyarısını yapıyor.
Neden yarasalar?
Uçan memeliler olarak yarasalar çok fazla stres salgılıyor. Bağışıklık sistemleri de bu sayede daha gelişmiş oluyor, virüslere karşı daha duyarlı oluyorlar.
