Yargı reformunda önemli vaatler: Hâkim ve savcıya coğrafi teminat

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın bugün açıklayacağı paketteki bazı çarpıcı başlıklar şöyle:

İHTİSASLAŞMA VE ATAMA

Hürriyet'ten Nuray Babacan'ın haberine göre, hâkim - savcıların terfi ve nakil işlemleri liyakate dayalı olacak. Coğrafi teminat verilecek. Bir hâkim veya savcı tayin edildiği yerde ne kadar kalacağını bilecek. İhtisaslaşma sağlanacak. Örneğin ticaret hâkimi ağır ceza mahkemesinde üye olmayacak. İhtisas hâkimliği ve ihtisas savcılığı söz konusu olacak.

İhtisas mahkemelerinde uzlaşmaya dayalı uygulamalar arttırılacak. İstinaf mahkemeleri güçlendirilecek. Adalet sisteminde teknolojiden daha fazla yararlanılacak. İdari yaptırım kararlarına karşı itirazları inceleyen sulh ceza hâkimlikleri ihtisaslaştırılacak.ü

Yargıda savunmanın gücü arttırılacak. Avukatlara getirilen sınırlamalar kaldırılacak. 15 Temmuz darbe girişiminin ardından getirilen birçok sınırlamanın da bu kapsamda kaldırılması bekleniyor. Pakette buna ilişkin atıflar olduğu da belirtiliyor.

ÇOCUKLARA DÜZENLEME

Bazı ağır suçlar hariç, 15 yaşından küçük çocukların ilk defa işledikleri fiiller, ceza yargılamasına konu edilmeyecek. Suça sürüklenen çocuklara özgü uzlaştırma ve kamu davasının açılmasının ertelenmesi gündeme gelecek.

UZLAŞMA ARTACAK

Noterlerin görev alanı, yargının iş yükünü azaltacak şekilde yeniden tanımlanacak.

Ceza ve hukuk uyuşmazlıklarında arabuluculuk gibi ikincil çözüm yolları geliştirilecek. Savcı ve fail arasında soruşturma aşamasında belli şartlarda uzlaşma olabilecek. Kamunun taraf olduğu uyuşmazlıklarda sulh yöntemi yaygınlaştırılacak. İdarenin vatandaşla yıllar süren uyuşmazlıklarını çözecek adımlar atılacak.

Pakette en çok merak edilen başlığı ise 15 Temmuz darbe girişiminin ardından OHAL düzenlemeleri kapsamında yargıda getirilen birçok sınırlandırmanın kaldırılması oluşturuyor. Gözaltı süreleri, avukat sayısına getirilen sınırlandırmalar, avukatların sanıklarla ilgili belgelere savcının izni olmadan ulaşamaması, görüşmelerin kamera kaydına alınması gibi birçok uygulamada, 15 Temmuz öncesine dönüleceği öne sürüldü. İki yıl süren ve 19 Temmuz 2018’de kaldırılan OHAL boyunca 36 KHK yayınlanmıştı. Bazı KHK’lar yargılamada sanığın aleyhine düzenleme içerirken, Ceza Muhakemeleri Yasası’ndaki birçok uygulama kaldırılmıştı.

AB VE TBMM AYAĞI

Avrupa Birliği (AB) ile yapılan görüşmelerde önemli reform çalışması olarak lanse edilen Yargı Reformu Strateji Belgesi’nde yer alan düzenlemelerin, AB ile ilişkiler ve Türkiye’nin imajının düzeltilmesi için önem taşıdığı belirtiliyor. Pakette yer alan vaatler için birden fazla yasal düzenleme yapmak gerekecek. Bu yasal düzenlemeler en iyi olasılıkla yaz sonunda TBMM’ye gönderilecek.

Adalet Bakanlığı’nın Ceza İnfaz Kanunu’na ilişkin diğer çalışması ise af olarak nitelendirilmese de infaz sürelerinde yapılacak değişiklikleri içeriyor. Bu kapsamda bazı suçlarda ceza infaz sürelerinde indirime gidilecek. Cezaevinde kalma süresi kısalacak. Kadına ve çocuklara yönelik şiddet ve tecavüz cezalarının bu kapsamın dışında tutulacağı belirtiliyor. Uyuşturucu ile mücadele kapsamında arttırılan infaz oranlarının da bu kapsama alınma olasılığı tartışma yaratıyor. Yargı Reformu Strateji Belgesi’nde bu çalışmaya atıf yapılıp yapılmayacağı merak ediliyor.