Giriş
Küresel iklim değişikliği kuşların göç ve konaklama zamanlarını da değiştirdi
UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde yer alan Kızılırmak Deltası Kuş Cenneti'nde, Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Ornitoloji Araştırma Merkezince sonbahar dönemi kuş halkalama çalışması gerçekleştiriliyor.
Samsun'un Bafra ilçesinde Kızılırmak'ın Karadeniz'e döküldüğü alanın da içinde yer aldığı 56 bin hektar genişliğindeki Kızılırmak Deltası, Türkiye'nin önemli sulak alanlarının başında geliyor.
Sulak alanları 12 bin hektarı bulan, barındırdığı canlı türleriyle Türkiye'nin önemli doğal ekolojik sistemlerinden birini oluşturan deltada bugüne kadar yaklaşık 140 kuş türünün ürediği belirlendi.
Kızılırmak Deltası Kuş Cenneti, UNESCO'nun geçici listesine 2016 yılında kabul edilmişti.
OMÜ Ornitoloji Araştırmalar Merkezi'nce Kızılırmak Deltası'nda 2002 yılından beri yürütülen kuş halkalama çalışmaları kapsamında yapılan araştırmada, iklim değişikliği nedeniyle bazı kuş türlerinin konaklama ve göç dönemlerinin de değiştiği belirlendi.
Merkez görevlisi Doç. Dr. Kiraz Erciyas Yavuz, AA muhabirine, Kızılırmak Deltası Kuş Cenneti’nde 2002 yılından bu yana yapılan çalışmalarda bugüne kadar 175 türden 165 bin kuşu halkaladıklarını söyledi.
Deltadaki Yaban Hayatı Geliştirme Sahası'nda bulunan Cernek Gölü kıyısında 19 yıldır kuş halkalama çalışması yaptıklarını belirten Yavuz, bununla kuşların göç yolları, konaklama zamanları ve Türkiye'nin kuş envanterinin belirlenmesi noktasında geniş bir veri tabanı sağlandığını vurguladı.
Her yıl kuşların kışlama alanlarından üreme alanlarına gittikleri ilkbahar dönemde 15 Mart-30 Mayıs tarihleri ile 15 Ağustos-30 Ekim sonbahar göç dönemlerinde halkalama çalışması yaptıklarını aktaran Yavuz, "Bu çalışma ile kuşlar hakkında bilgi sahibi oluyoruz. Halkalanan kuşlarla ilgili geri bildirim alıyoruz. İsrail, Finlandiya, Mısır, KKTC, Polonya, Ukrayna, Rusya, Suriye gibi ülkelerde halkaladığımız kuşlar yeniden yakalanıp kaydedilerek bize bildiriliyor. Böylece kuşların göç yollarını belirliyoruz. Ayrıca hangi kuşların nesli tükeniyor, hangi kuşlar yeni gelmiş, bunları da öğrenmiş oluyoruz." ifadelerini kullandı.
Yavuz, Türkiye'nin Karadeniz kıyısında bulunan en büyük deltası olan Kızılırmak Deltası'ndaki halkalama çalışmalarıyla kuşların yaşam döngüleri, göç dinamikleri, konaklama süreleri, göç stratejileri gibi bilgilere da ulaşmayı amaçladıklarını dile getirerek, şunları kaydetti:
"UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde bulunan Kızılırmak Deltası, sahip olduğu zengin flora, fauna ve doğal güzellikleriyle önemli bir alan. Delta, yıl boyunca farklı kuş türlerine ev sahipliği yapıyor. İrili ufaklı çok sayıdaki gölü, sazlık alanları, su basar orman ve çayırları, kumullar gibi birçok habitatı içinde bulunduran delta, barındırdığı canlı türleriyle Türkiye'nin önemli doğal sistemlerinden birini oluşturuyor. Bu kapsamda kuş halkalama çalışmalarımız sırasında kuşlar yakalanıp gerekli ölçümleri alınıp tekrar doğaya bırakılıyor. Ancak son yıllardaki araştırmada iklim değişikliği nedeniyle bazı kuş türlerinin konaklama ve göç dönemlerinin de değiştiğini görüyoruz. Bazı türlerin geliş ve gidiş zamanlarında farklılıklar görüyoruz. Böceklerle beslenen türler ilkbaharda daha geç geliyor. Bazı türlerin ise son baharda daha geç göç ettiğini gözlemliyoruz. İklim şartlarının uygun olması ve besin bulunurluğunun olması önemli etken oluyor. Göç takviminde ciddi kaymalar oluyor."