Giriş
Orman yangınlarına karşı önlemler ve yangına ilk müdahale nasıl olmalı?
Muğla'nın Marmaris ilçesinde farklı noktalarda devam eden orman yangınıyla mücadenin 2'nci günündeyiz. Yüksek hava sıcaklıklarının etkisiyle beraber orman yangınlarının artma ihtimalinin olduğunu belirten uzmanlar, alınması gereken tedbirlere dikkat çekiyor. Son yıllarda yaşanan iklim krizi ile birlikte sıcaklıkların yükselmesi, kuraklığın artması, sıcak dalgaları gibi meteorolojik ve iklimsel koşullar orman yangınlarının sıklığını ve maruz kalan bölgelerin sayısını artırdığını kaydeden uzmanlar, orman yangınlarına ilk müdahalenin önemini vurguluyor.
Muğla'nın Marmaris ilçesinde farklı noktalarda devam eden orman yangınıyla mücadelenin 2'nci günündeyiz. Havanın aydınlanmasıyla yangına havadan müdahale yeniden başladı. Tarım ve Orman Bakanı Kirişci, güvenlik tedbirleri kapsamında 51 hanede 151 kişinin tahliye edildiğini açıkladı. Değirmenyanı mevkisindeki yangın koordinasyon merkezi de tedbir amaçlı boşaltıldı. Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci ve İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, yangın bölgesinde açıklama yapıyor. Bakan Soylu 'Yangının nasıl çıktığına yönelik bir tespitimiz var. Arkadaşlarımızın çalışmalarının tamamlanmasını bekliyoruz. Bir tespitimiz ve kimlik var yakında açıklayacağız' dedi.
Yangın sürerken, orman yangınlarına karşı alınması gereken tedbirler ve yangınlara karşı ilk müdahalede yapılması gerekenler ön plana çıkıyor.
Yüksek hava sıcaklıklarının etkisiyle beraber orman yangınlarının artma ihtimalinin olduğunu belirten uzmanlar, alınması gereken tedbirlere dikkat çekiyor. Son yıllarda yaşanan iklim krizi ile birlikte sıcaklıkların yükselmesi, kuraklığın artması, sıcak dalgaları gibi meteorolojik ve iklimsel koşullar orman yangınlarının sıklığını ve maruz kalan bölgelerin sayısını artırdığını kaydeden uzmanlar, orman yangınlarına ilk müdahalenin önemini vurguluyor.
Orman yangınlarının çıkış nedenlerine değinen Çevre Mühendisi ve İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Tuğçe Yılmaz Karan, “Orman yangınları havadaki oksijen, sıcaklık ve yakıt olarak adlandırılan orman tabanında bulunan otsu ya da ince yanıcı materyallerin belli bir oranda bir araya gelerek yanma reaksiyonu vermesi ile başlıyor. Son yıllarda yaşanan iklim krizi ile birlikte sıcaklıkların yükselmesi, kuraklığın artması, sıcak dalgaları gibi meteorolojik ve iklimsel koşullar orman yangınlarının sıklığını ve maruz kalan bölgelerin sayısını da maalesef arttırıyor.
Orman yangınları doğal yaşama ve yaban hayvanlarına öldürücü etkide bulunuyor, aynı zamanda yaşam alanlarının tahrip olmasına ve göçlere de sebep oluyor. Çevre Mühendisi ve İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Tuğçe Yılmaz Karan, “Orman yangınları sadece orman alanlarına zarar vermekle kalmayıp, orman ürünleri üretimini etkilemekte aynı zamanda erozyon, kütle kaybı, su kaynaklarının bozulması, hava kirliliği, çölleşme, sel, heyelan, çığ gibi felaketlere neden olarak ekolojik dengeyi etkilemektedir. " diyor.
Orman yangınları hava kalitesini olumsuz yönde etkileyerek atmosferde zehirli gazlar ve dumanların yayılmasına neden olurken bu yayılmanın sonucunda karbon salınımı artışına bağlı olarak küresel iklim sistemleri de etkileniyor. Ormanlık alanların yakını ve çevresindeki yerleşim yerleri de yangından etkilenirken bu durum insanların evlerini kaybetmesine, fiziksel ve ruhsal sağlıklarının etkilenmesine neden oluyor.
Orman yangınlarında ormana yakın yerleşim alanları da etkileniyor. Yine orman yakınlarında bulunan sanayi kuruluşları, elektrik santralleri (termik, nükleer vb) gibi bölgeler de orman yangınlarının risklerinden. Yanıcı ve patlayıcı maddeler içeren bu tür yerlerde yangının oluşturacağı etkilere ek olarak patlamalar ve buralardaki kimyasal maddelerin çevreye yayılması riski de söz konusu. Patlama nedeniyle insan ve çevre üzerinde oluşacak zarar, ayrıca her bir kimyasal veya radyoaktif maddenin kendi oluşturacağı sağlık etkileri yangının oluşturduğu zararın katlanarak artmasına neden oluyor.
Orman yangınlarının engellenmesinin çok zor olduğunu ama önceden alınacak çeşitli önlemlerle risk azaltması yapılabileceğini kaydeden Çevre Mühendisi ve İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Tuğçe Yılmaz Karan, “Orman ile iç içe olan bölgelerde orman yangınları ile farkındalık çalışmaları yapılarak hem yangın öncesinde hem de yangın esnasında ve sonrasında yapılabilecekler konusunda eğitimler verilmelidir. Ek olarak orman içinde bulunan yol, enerji nakil hattı, çöplük, turizm tesisi, madenler gibi çeşitli tesisler yangın öncesi dönemlerde mutlaka denetlenmeli ve buralardaki personel eğitilmelidir.” diyor.
YANGIN RİSK DEĞERLENDİRMESİ
Yangın riskinin yüksek olduğu zamanlarda uyarılar yapılması, ormanlara giriş çıkışın yasaklanması ve bu yasağın denetlenmesinin de etkili bir önlem olacağını kaydeden Tuğçe Yılmaz Karan, “Ayrıca ormanlardan verilecek yeni izinler de mutlaka yangın risk değerlendirmesi yapılmalı ve yüksek riskli tesislere ormanlara ve hatta yakın bölgelerine bile izin verilmemelidir. İzin verilmiş olan tesislerde ve mevcut yerleşim alanlarında orman ile konutlar ve tesisler arasında ağaçsız bir tampon alan oluşturulması, bunların bahçelerindeki yangın şiddetini arttıracak bitki örtüsü ya da patlayıcı/yanıcı maddelerin uzaklaştırılması sağlanmalıdır.” şeklinde uyarıda bulunuyor.
VATANDAŞLARIN DA SORUMLULUKLARI VAR
Yangının ilk aşamasında vatandaşların müdahale ekiplerini arayıp bilgi vermesinin yapılacak ilk adımlardan biri olduğunu kaydeden Karan, şunları söylüyor: “112 aranarak olayın gerçekleştiği yerin tam koordinatları ve gerekli bilgilerin çok net ve düzgün şekilde verilmesi, müdahale ekibinin zaman kaybetmeden gelebilmesi adına çok önemlidir. Bu ilk adımdan sonra ekipler gelinceye kadar mümkünse yangını söndürmek için eldeki mevcut imkanlardan yararlanılmalıdır. Bunlar yapılırken vatandaşlar kendilerini ve başkalarını tehlikeye atmamalıdır. Maruziyet yaşayan herkes, gözlerde yanma, burun akıntısı, öksürük, balgam, hırıltı ve nefes almada zorluk gibi sorunlar yaşayabilir. Bunları engellemek ya da en aza indirebilmek için ağız, burun kapalı şekilde müdahale etmek yine oldukça önemlidir. Ayrıca orman yangınlarıyla mücadelede görev yapan gönüllüler bulunmaktadır ve bununla ilgili Orman Yangınlarıyla Mücadelede Görev Yapan Gönüllüler Hakkında Yönetmelik adıyla yönetmelik bulunmaktadır. Gönüllülük esasına dayanan bu yapı ile ilgili tüm maddeler yönetmelikte açıkça yazmaktadır. Vatandaşlarımızın gönüllülük esasına dayanan bu yapıyla ilgili bilgi sahibi olmaları ve bu yapıya katılmaları oldukça önemlidir.”
YANGIN ANINDA NE YAPILMALIDIR?
Çevre Mühendisi ve İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Tuğçe Yılmaz Karan, yangın anında yapılması gerekenleri şu şekilde açıklıyor:
“Yangın, her an karşılaşılabilecek olaylardan bir tanesidir. En güvenilir alanlarda bile bazı durumlarda yangın meydana gelmesi söz konusu olabilir. Bu nedenle her zaman yangına karşı tedbirli olmak gerekmektedir. Yangın durumu söz konusu olduğunda öncelikle sakin kalınmalı ve ortamdaki diğer insanların da paniğe kapılmaları önlenmelidir. Bu esnada panik yaratmak ve insanları korkutmak, çok ciddi sonuçlar doğurabilir. Yangın söndürücüler ile müdahale edilerek yangının ilerlemesinin durdurulmaya çalışılması gerekir. Yangın ile karşı karşıya kalındığında yangının ilerlediği alana doğru ulaşarak bu noktaları ıslatmak da oldukça önemlidir.
Islanan yer, yangını engelleyici özelliğe sahiptir ve yangının ilerlemesini önler. Yangının ilerleyeceği yön genelde açık alanlar için rüzgârın estiği yön olarak hesaplanabilir. Yangınlarda erken müdahaleyi sağlayan yangın tüpleri her daim büyük önem taşır. Büyük çaplı yangınlar itfaiye hizmetleri tarafından söndürülürken eğer donanımlı bir yangın tüpüne sahip olunursa, küçük yangınlarda zaman kaybetmeden söndürme çalışması yaparak büyük hasarlardan kurtulmak mümkün olmaktadır.
YANGINA İLK MÜDAHALE ORMAN İŞÇİLERİNCE YAPILMALI!
Yangına ilk müdahale, orman işçileri tarafından yapılmalıdır. Ancak ekipler gelene kadar eğitim alan vatandaşlar tarafından ve orman yangınlarıyla mücadelede görev yapan gönüllüler de müdahale yapılabilir. Sonrasında orman işçileri ve itfaiye erleri ve orman yangınlarıyla mücadelede görev yapan gönüllüler yangına müdahale etmeleri gerekmektedir.”