Yaz gündönümü nedir? 21 Haziran yaz gündönümünde dünyada neler oluyor?

Yaz Gündönümü (en uzun gündüz, en kısa gece) antik zamanlardan bu yana birçok uygarlık tarafından güneş ve yazın olgunluğu olarak kutlanıyor. İngiltere’deki Stonehenge harebeleri, yaz gündönümü gibi birçok astronomik olaya işaret eden birçok yapıdan sadece biri. Buradaki Yaz ve kış yıldönümlerindeki kutlamalara da her yıl binlerce insan katılıyor. Peki, Yaz gündönümü nedir? (Hızır gündönümü) 21 Haziran yaz gündönümünde dünyada neler oluyor? İşte 21 Haziran yaz gündönümü ile ilgili detaylar…

Yaz gündönümü veya yaz gün dönümü güneş ışıklarının Yengeç Dönencesi'ne yılda bir kez (yaklaşık 21 Haziran'da) dik geldiği andır. Yaz gündönümü tarihi olan 21 Haziran, Kuzey Yarımküre’de en uzun gündüz ve en kısa gecenin yaşandığı gün olurken, kuzeye gidildikçe gündüz süresi de uzuyor. Bu tarih bazı ülkelerde kuzey yarıkürede yazın, güney yarıkürede kışın başlangıcı sayılıyor. Bununla beraber bazı ülkelerde de yazın veya kışın tam ortası kabul ediliyor.

En uzun gün sadece Kuzey yarımküreyi değil, aynı zamanda güney yarımküreyi de etkilemektedir. Bu tarihte Güney Yarımkürede kış başlamaktadır. Güney yarımküre de en uzun gece en kısa gündüz yaşanmaktadır. Ayrıca aydınlanma çemberi Güney Kutup Dairesi'ni teğet geçerkeni güneş ışınlarını yıl içerisinde alabileceği en dar açı ile almaktadır. Bu tarihten sonra Oğlak Dönencesi'nin güneyinde en uzun gölge yaşanmaktadır ve gölge boyları kısalır. Sadece kış ve yaz olarak kabul edilmez bu tarih bazı ülkelerde yazın ya da kışın ortası olarak da kabul edilmektedir. Aynı zamanda kutup dairesinde 24 saat gündüz yaşanırken, Güney'de ise 24 saat gece yaşanmaktadır. Yaz Gündönümü'nde saat 12 olduğunda güneş dik bir açıyla gelir ve yengeç dönencesinde gölge boyu sıfır olur. 21 Haziran'da en uzun gece Sinop'ta yaşanırken, 21 Aralık'ta Hatay'da en uzun gündüz yaşanır.

DİĞER GÜNDÖNÜMLERİ NE ZAMAN?

21 Mart: Gece ve gündüz eşit olur, bizim bulunduğumuz kuzey yarım kürede ilkbahar başlar.

21 Haziran: En uzun gündüz, en kısa gece. Yaz mevsimi başlar (Kuzey yarım kürede)

23 Eylül: Gece ve gündüz eşit olur. Yaz biter, sonbahar başlar. (Kuzey yarım kürede)

21 Aralık: En uzun gece, en kısa gündüz. Kış mevsiminin başlangıcı. (Kuzey yarım kürede)

KÜLTÜRLERDE 21 HAZİRAN

Gündönümünün İngilizce adı olan “solstice” Latince sol ve sistere kelimelerinin birleşmesiyle oluşuyor ve güneşin durması ya da kıpırdamaması anlamına geliyor. Gündönümünün Anglo-Sakson ismi de Litha. Stonehenge’in 4000 yıl önce Britonlar tarafından önemli bir dinsel alan olarak kullanıldığı düşünülüyor. Buradaki pagan kutlamaları ise 20. yüzyılda başladı. Litha’da güneşin doğuşu sırasında Stonehenge’deki topuk taşı, merkez adak taşı ve kesim taşı birbiriyle ve doğan güneşle aynı hizaya gelir. Topuk taşının gölgesi Stonehenge’in tam ortasındaki merkez adak taşının üstüne düşer.

Rusya’da İvan Kupala adı verilen kutlamalar 21 Haziran’da gerçekleştirilir. Hristiyanlık öncesi dönemde 21-22 Haziran günlerine denk gelen ve en kısa gecenin yaşandığı gün olarak kutlanan bu bayram, güneşin bununla birlikte hasadın olgunluğa erişmesi, en kısa gecenin kutlanması, güneşin bundan sonra kısalacak olan günler sınırını geçmesiyle Slav halklarınca önem kazanmıştır.

Türk Halk takvimine göre 21 Haziran’daki yaz gündönümü Hızır Gündönümü olarak adlandırılır.